Күлтабан

Күлтабан (рус. Культабан) — Башҡортостандың Баймаҡ районындағы ауыл. 2009 йылдың 1 ғинуарына ҡарата халыҡ һаны 415 кеше. Почта индексы — 453654, ОКАТО коды — 80206813003.

Ауыл
Күлтабан
Ил	РәсәйРәсәй
Федерация субъекты	Башҡортостан
Муниципаль район	Баймаҡ районы
Координаталар	52°37′37″ с. ш. 58°42′05″ в. д.
Сәғәт бүлкәте	UTC+6
Һанлы танытмалар
Автомобиль коды	02, 102
ОКАТО коды	80 206 813 003
ОКТМО коды	80 606 413 111
Күлтабан

Географик урыны

Күлтабан (Яугул) күле буйында урынлашҡан.

• Район үҙәгенә тиклем (Баймаҡ): 48 км
• Ауыл советы үҙәгенә тиклем (Урғаҙа): 37 км
• Яҡындағы тимер юл станцияһы (Сибай): 14 км

Тарихы

Башҡорт риүәйәттәре буйынса, Күлтабан «Ҡылтабан» һүҙенән килеп сыҡҡан. Әсирлеккә эләккәндәрҙең, ҡасмаһын өсөн, аяҡ табанын ярып, эсенә ваҡ итеп туралған ат ҡылын тултырғандар. Яра бөтәшкәндән һуң кеше аяғына баҫа алмаған, ултырып йәки билдәле рәүештә тороп эшләй алған. Күлдең икенсе исеме — Яугүл — ошо тирәлә ниндәйҙер яу булыуын күрһәтә.

XIX—XX быуаттар сиктәрендә утар барлыҡҡа килгән, янындағы һыу ятҡылығы исеме бирелгән. 1891 йылда Ырымбур губернаһы Орск өйәҙе 1-се Бөрйән улусы тораҡ пункттары араһында күрһәтелмәгән. 1900—1901 йылдарҙа Күлтабан (Калтубан) утары әлеге 1-се Бөрйән улусы составында күрһәтелгән.

Ул ваҡытта тораҡ пункты Яүгул атамаһы аҫтында билдәле булған.

1925 йылда ауылда барыһы өс хужалыҡ күрһәтелгән.

Күлтабан баҡсаһы

1952 йылда ойошторола, ул ваҡытта совхоз-ара урман питомнигы тип атала. Тәүге директоры — Дмитриев Калистрат Титович, техник етәксеһе — Недопекина Екатерина Дмитриевна, хужалыҡ мөдире — агроном Мурзиков Петр Павлович. 1954 йылда питомник Йылайыр игенселек совхозының Култубан бүлексәһе балансына күсерелә. 1952 йылда 2 гектар ер майҙанында алмағастар ултыртыла, беренсе уңыш 1956 йылда алына. 1961 йылда питомник 88 гектарлыҡ майҙанда урынлаша. ХХ быуаттың 90-сы йылдар аҙағынан баҡса бөлгөнлөккә төшә.

Халыҡ һаны

Бөтә Рәсәй һәм Бөтә Союз халыҡ иҫәбе алыу мәғлүмәттәре буйынса халыҡ һаны (кеше)

Иҫәп алыу йылы һәм көнө	Бөтә халыҡ	Ир-егеттәр	Ҡатын-ҡыҙҙар	Ир-егеттәр өлөшө (%)	Ҡатын-ҡыҙҙар өлөшө (%)
1897 йыл 9 февраль (26 ғинуар)
1920 йыл 26 август
1926 йыл 17 декабрь
1939 йыл 17 ғинуар
1959 йыл 15 ғинуар
1970 йыл 15 ғинуар
1979 йыл 17 ғинуар
1989 йыл 12 ғинуар
2002 йыл 9 октябрь	369
2010 йыл 14 октябрь	364	180	184	49,5	50,5

Халыҡ һаны буйынса аңлатма төрлө йылдарҙа иҫәп алыу тәртибенең айырмалығы булыу сәбәпле халыҡ һанының үҙенсәлегенә иғтибар итегеҙ.

1939 йыл — бар булған халыҡ һаны.

1989, 2002, 2010 йылдарҙа — даими йәшәгән урыны булып иҫәпләнгән халыҡ һаны

Халыҡ һаны буйынса сығанаҡтар

Ауылдағы халыҡ һаны буйынса мәғлүмәтте халыҡ иҫәбе буйынса алыу урынлы. Бөтә ил күләмендә үткән 1897, 1920, 1939, 1959, 1970, 1979, 1989, 2002, 2010 йылғы халыҡ иҫәбе буйынса мәғлүмәттәр бар һәм асыҡ ҡулланыуҙа табырға була. Ҡайһы бер китаптарҙы электрон төрҙә асып ҡарап була. 1926 йылғы халыҡ иҫәбе буйынса һәр ауыл тураһында мәғлүмәт осрағаны юҡ әле. Унан башҡа Өфө виләйәтендә 1865, 1879, 1886 йылдарҙа урындағы халыҡ иҫәбе алынған. Тағы ла ревиз яҙмалары аша мәғлүмәт бар.

• 1859 һәм 1865 йыл — Населенные пункты Башкортостана. Ч.I. Уфимская губерния, 1877. — Уфа:Китап, 2002. — 432 с. ISBN 5-295-03188-8 (ч. I). ISBN 5-295-03133-0.

Өфө виләйәте ауылдарында халыҡ һаны буйынса мәғлүмәт 1859 һәм 1865 йылдарға ҡарата бар.

• 1866 йыл — Список населенных мест. Ч. II. Оренбургская губерния, 1866. — Уфа: Китап, 2006. — 260 с. ISBN 5-295-03815-7 (ч. II). ISBN 5-295-03133-0.

Ырымбур виләйәте ауылдарында халыҡ һаны буйынса мәғлүмәт 1866 йылға ҡарата бар.

• 1897 йыл — Перепись населения. т.45 кн.01 Уфимская губерния. Н.А.Тройницкий (ред.)(С.-Петербург, 1901)

Был китапта Өфө виләйәте ауылдары буйынса мәғлүмәт бар. 500 кешенән күберек булған ауылдар исемлеге.

• 1920 йыл — Населенные пункты Башкортостана. Ч.III. Башреспублика, 1926. — Уфа. Китап, 2002. — 400 с. ISBN 5-295-03091-1 (ч. III). ISBN 5-295-03133-0.

Был китап 1926 йылға ҡарата төҙөлгән, әммә халыҡ иҫәбе 1920 йылға ҡарата бирелгән.

• 1939 йыл — БАССР. Административно-территориальное деление на 1 июня 1940 года – Уфа:Государственное издательство, 1941. – 387 с.

Был китапта 1939 йылғы иҫәп алыу буйынса һәр ауыл буйынса мәғлүмәт бар.

• 1989 һәм 2002 йылдар — Башҡортостан Республикаһы ауылдарында 1989 һәм 2002 йылғы халыҡ иҫәбен алыу мәғлүмәттәре буйынса халыҡ һаны.
• 2010 йыл — Численность и размещение населения Республики Башкортостан по данным Всероссийской переписи населения 2010 года. Статистический сборник.  (рус.)
• Население Башкортостана: XIX-XXI века: статистический сборник / Территориальный орган Федеральной службы государственной статистики по Республики Башкортостан. — Уфа:Китап, 2008. — 448 с.: ил. ISBN 978-5-295-04439-7

1897 йылғы халыҡ иҫәбенән башлап ҡалалар, ҡала төрөндәге ҡасабалар, райондар, район үҙәктәре буйынса халыҡ һаны бар.

Милли составы

Ауылда 2002 йылғы халыҡ иҫәбен алыу мәғлүмәттәренә ярашлы, бөрйән ырыуы башҡорттары (64 %) йәшәй.

Ауыл активы

— Йылайыр ауыл советы 7-cе округы (Күлтабан ауылы буйынса) депутаты — Ирина Егоровна Корнева
— Ауыл старостаһы — Мөхәмәтйәнов Ринат Миңлеяр улы
— Башланғыс кластары уҡытыусыһы — Венера Фәрит ҡыҙы Селянкина
— Фельдшер-акушерлыҡ пункты мөдире — Ирина Александровна Канайкина
— Комсомол ауылы мәҙәниәт йорто (Баймаҡ «Халыҡ ижады үҙәге» филиалы) мөдире — Ирина Егоровна Мещерякова
— Башҡортостан Республикаһының «Урал аръяғы Агро» дәүләт унитар ауыл хужалығы предприятиеһы машина-технологик станцияһының «Күлтабан» МТФ-һы директоры— Илдус Басир улы Сабанбаев
— Башҡортостан Республикаһын Баймаҡ районы КФХ «Терешин» КФХ-һы етәксеһе — Василий Анатольевич Терешин (М. М. Маннапов әҙерләгән)

Ауылдың билдәле шәхестәре

• Латышов И. Я. — БАССР-ҙың атҡаҙанған механизаторы (1969);
• Недопекина Е. Д. — БАССР-ҙың атҡаҙанған агрономы, 20 йылдан ашыу агроном булып эшләгән;
• Сәғәҙиев Н. Х. — БАССР-ҙың атҡаҙанған механизаторы (1989), Почет Билдәһе ордены (1974), III дәрәжә Хеҙмәт даны ордены (1976) кавалеры
• Кравченко Алексей Александрович — Хеҙмәт Ҡыҙыл Байраҡ ордены (1974);
• Романов Иван Федорович — II дәрәжә Ватан һуғышы ордены (16.03.1944 г.; 23.03.1945 г.), Ҡыҙыл Йондоҙ ордены (12.10.1944 г.); III дәрәжә Дан ордены (24.04.1945 г.) кавалеры, Күлтабан бүлексәһе бухгалтеры;
• Шахмөхәмәтова Альбина Мостафа ҡыҙы — кавалер знака «Башҡортостан Республикаһы мәғариф алдынғыһы» билдәһе кавалеры (М. М. Маннапов әҙерләгән)

Урамдары

• Йәшел урамы (рус.  Зеленая улица
• Туғайлы урамы (рус.  Луговая улица)
• Йәшлек урамы (рус.  Молодежная улица )
• Мортаза Рәхимов урамы (рус.  Муртазы Рахимова улица)
• Күл урамы (рус.  Озерная улица)
• С. Юлаев урамы (рус.  С. Юлаева улица
• Баҡсалы урамы (рус.  Садовая улица)
• Сәскәле урамы (рус.  Цветочная улица )
• Сиҙәм урамы (рус.  Целинная улица)
• Мәктәп урамы (рус.  Школьная улица)

Һылтанмалар

• Күлтабан // Башҡорт энциклопедияһы. — Өфө: БР ДАҒУ «Башҡорт энциклопедияһы», 2015—2024. — ISBN 978-5-88185-143-9.
• Ред.составитель А. Багуманов. Баймакский край. Краеведческое и энциклопедическое издание. — Уфа: Башкирское книжное издательство, 2002. — 332 с. — ISBN 5-295-03157-8.

Әҙәбиәт

• Административно-территориальное устройство Республики Башкортостан: Справочник. — Уфа: ГУП РБ Издательство «Белая Река», 2007. — 416 с.— ISBN 978-5-87691-038-7. (рус.)
• Словарь топонимов Башкирской АССР
• Асфандияров А. З. История сёл и деревень Башкортостана и сопредельных территорий. — Өфө: Китап, 2009. — С. 92. — ISBN 978-5-295-04683-4.