Иҫке Чат

Иҫке Чат
	Ауыл
	Иҫке Чат
Флаг	Герб
Ил	Рәсәй
Федерация субъекты	Пермь крайы
Муниципаль район	Барҙы районы
Координаталар	56°55′38″ с. ш. 55°25′38″ в. д.HGЯO
Милли состав	башҡорттар
Телефон коды	34261
Һанлы танытмалар
Автомобиль коды	59, 81, 159
ОКАТО коды	57 204 000 027 һәм 57 204 807 003
ОКТМО коды	57 604 407 111
	Иҫке Чат

Иҫке Чат (Иҫке Сат, Ҡажмаҡты Чат^[1]; рус. Старый Чад) — Пермь крайының Барҙы районындағы башҡорт ауылы, Барҙа ауыл биләмәһенә керә. Почта индексы — 618150, ОКАТО коды — 57204807003.

Ауыл район үҙәге Барҙы ауылынан яҡынса 10 км көнбайыштараҡ урынлашҡан.

Халыҡ һаны

2010 йылда уҙғарылған Бөтә Рәсәй халыҡ иҫәбе мәғлүмәттәре буйынса ауылда 131 кеше теркәлгән, шул иҫәптән 63 ир һәм 68 ҡатын-ҡыҙ^[2].

2005 йылда ауылда 195 кеше йәшәгән^[3].

Тарихы

Тарихи сығанаҡтарҙа ауыл Үрге Ҡажмаҡты тип тә исемленә.

Профессор Ә.З.Әсфәндиәров фекеренсә Иҫке Чат ауылын Барҙы ауылынан сығыусылар нигеҙләгәндәр^[4]. Ауылға шулай уҡ башҡа ауылдарҙан да күсеп килеүселәр булған^[4]. Мәҫәлән, Ә.З.Әсфәндиәров 1834 йылғы VIII ревизия мәғлүмәттәренә таянып баҫтырған ауылда йәшәүселәр исемлегендә Удик (Елпачиха), Усть-Тунтор , Ҡуян ауылдары вәкилдәре лә бар.

1834 йылғы VIII ревизия мәғлүмәттәрендә ауыл «әҙ йортло» тип билдәләнгән^[4]. Ул йылда ауылда 39 ир һәм 26 ҡатын-ҡыҙ йәшәгән^[4].

1859 йылғы ревизия ваҡытында ауылдың 55 йортонда 118 ир-ат һәм 110 ҡатын-ҡыҙ йәшәгән^[4].

Шулай уҡ тарихи сығанаҡтарҙа ауылда йәшәүселәрҙең хужалығы тураһында ла мәғлүмәттәр һаҡланған. Мәҫәлән, 1842 йылда ауылдың 12 йортонда 20 ат һәм 80 һыйыр иҫәпкә алынған^[4]. Ул йылда ауыл халҡы бөтәһе 600 бот икмәк сәскән^[4].

1850 йылда ауылда мосолман мәктәбе эшләп килгән, 1868 йылда был мәктәптә 20 малай һәм 15 ҡыҙ белем алған^[4].

Профессор Ә. З. Әсфәндиәров 1834 йылда үткәрелгән VIII ревизия мәғлүмәттәренә таянып ауылда йәшәүсе башҡорттарҙың исемлеген баҫтырған:

Башкиры д. Верхне-Казмакты (Старый Чат) по VIII ревизии 1834 г.

Габидулла Солтанбаков 42 лет, причислен из д. Барда в 1831 г., сыновья Хамидулла 19, Хайрулла 12, Мухаметхафиз 8, Шарафутдин 2 лет.

Ибатулла Абдулхаиров 36 лет, причислен из д. Барда в 1831 г., сын Гибадулла 8 лет.

Хамидулла Ахтямов 28 лет, причислен из д. Барда в 1831 г., брат Ибатулла 26, сын Гизатулла 3 лет.

Габдулмазит Сайфулмулюков 27 лет, причислен из д. Барда в 1831 г., сыновья Габдулкамал 4, Габдулхаким 6 месяцев.

Гилязитдин Мукминов 39 лет, причислен из д. Усть-Тунторово, шурин Мавхутдин Шамсутдинов 7 лет.

Зайнутдин Шарафкулов 28 лет, причислен из д. Елпачиха в 1822 г., сыновья Гайнулла 5, Мухаметхафиз 6 месяцев.

Мухамадий Габсалямов 41 года, причислен из д. Барда в 1831 г., сыновья Давлетша 12, Камалитдин 4, Шарафитдин 6 месяцев.

Калимулла Сайфуллин 31 года, причислен из д. Барда в 1831 г., сыновья Мухамитдин Мушараф 12, Мухаметзариф 6, Мухаметгалий 4, Фазлиахмат 6 месяцев.

Залялитдин Шамсутдинов 28 лет, причислен из д. Барда в 1831 г.

Гайнулла Нигматуллин 40 лет, причислен из д. Барда в 1831 г., сыновья Мухаметзариф 10, Мухаметфазыл 1,5 года.

Сафиулла Султанбаков 40 лет, причислен из д. Барда в 1833 г., сыновья Давлятша 13, Ахматша 11, Замалитдин 10, Мухаметсадык 1,5 года.

Мухаматша Тимирбаев 43 лет, причислен из д. Кояново в 1833 г., сыновья Гиниятулла 12, Давлятша 3 лет.
Всего в д. Верхне-Казмакты мужского пола 39, женского — 26 душ.^[4]

Климат

Климаты — уртаса континенталь. Ҡыш һыуыҡ һәм буранлы, ҡар ҡатламы берәр метрҙан артып китә ала. Яуым-төшөм күләменең күпселек өлөшө июнь-август айҙарына тура килә.

Иҫкәрмәләр

↑ Камалов А. А., Камалова Ф. У. Атайсал. — Уфа: Башкирское издательство «Китап», 2001. — С. 366. — 544 с. — ISBN 5-295-02882-8.
↑ Численность и размещение населения Пермского края (билдәһеҙ). Территориальный орган Федеральной службы государственной статистики по Пермскому краю. Дата обращения: 1 сентябрь 2012. Архивировано 18 октябрь 2012 года. (недоступная ссылка)
↑ Решение Земского Собрания Бардымского района от 24 июня 2005 г. №72 «О перечне населённых пунктов Бардымского муниципального района» (билдәһеҙ). Нормативно-правовые акты Российской Федерации — Министерство юстиции Российской Федераци. Дата обращения: 14 октябрь 2012. 2016 йыл 14 март архивланған.
↑ ^4,0 ^4,1 ^4,2 ^4,3 ^4,4 ^4,5 ^4,6 ^4,7 ^4,8 Асфандияров А.З. История сел и деревень Башкортостана и сопредельных территорий. Уфа: Китап. 2009.

Һылтанмалар

Йосопов Р. М., Черных А. В., Шитова С. Н. Пермь башҡорттары // Башҡорт энциклопедияһы. — Өфө: БР ДАҒУ «Башҡорт энциклопедияһы», 2015—2024. — ISBN 978-5-88185-143-9.

[1] Камалов А. А., Камалова Ф. У. Атайсал. — Уфа: Башкирское издательство «Китап», 2001. — С. 366. — 544 с. — ISBN 5-295-02882-8.

[2] Численность и размещение населения Пермского края (билдәһеҙ). Территориальный орган Федеральной службы государственной статистики по Пермскому краю. Дата обращения: 1 сентябрь 2012. Архивировано 18 октябрь 2012 года. (недоступная ссылка)

[3] Решение Земского Собрания Бардымского района от 24 июня 2005 г. №72 «О перечне населённых пунктов Бардымского муниципального района» (билдәһеҙ). Нормативно-правовые акты Российской Федерации — Министерство юстиции Российской Федераци. Дата обращения: 14 октябрь 2012. 2016 йыл 14 март архивланған.

[Асфандияров-4] 4,0 ^4,1 ^4,2 ^4,3 ^4,4 ^4,5 ^4,6 ^4,7 ^4,8 Асфандияров А.З. История сел и деревень Башкортостана и сопредельных территорий. Уфа: Китап. 2009.

[1]

[2]

[3]

[4]