Инка юлдары
Инка юлдары (кечуа Qhapaq Ñan — Капы-Ньан, «Король юлы») — таш түшәлгән күп һанлы юлдар селтәре, уларҙы Көньяҡ Американың Анд тауҙары төбәгендә: Колумбия, Эквадор, Перу, Боливия, Чили, Аргентинала индеецтар цивилизациялары яр буйы сүллектәре тигеҙлеге, шулай уҡ тауҙар, ҡая һәм тарлауыҡтар аша аҫылмалы күперҙәр һәм баҫмалар ярҙамында нисәмә мең йылдар буйына һалған.
Инка юлдары | |
Дәүләт |
Перу ba Боливия Колумбия Эквадор Аргентина |
---|---|
Мираҫ статусы | Бөтә донъя мираҫы һәм Объект из предварительного списка Всемирного наследия[d] |
Оҙонлоҡ | 40 000 ± 150 km[1] |
Майҙан |
11 406,95 гектар, 663 069,68 гектар |
Бөтә донъя мәҙәни мираҫы исемлегенә индереү критерийы | (ii)[d][2], (iii)[d][2], (iv)[d][2] һәм (vi)[d][2] |
Инка юлдары Викимилектә |
Төп магистралдәрҙең төҙөүселәре — инкылар; юлдар төҙөү эше тик XVI быуатта ғына туҡталып ҡала, сөнки илде баҫып алған испан конкистадорҙары урындағы технологияларҙы белмәй һәм хатта шул юлдарҙы тейешенсә тоторға һәләтле булмай.
Тотош Инкы империяһын тәре формаһында киҫеп үткән дүрт юл — төп юлдар (үҙәге Куско ҡалаһында). Иң оҙон юл кәмендә 6600 километр (1200 лиг) оҙонлоғонда була. Провинцияларҙың бөтә баш ҡалалары ла юлдар менән тоташа, һәр береһенән бер нисә юл һалына. Һәр юлда билдәле бер ара аша Ҡунаҡ йорттары урынлаша, юлдар ыҙан бағаналары менән билдәләнә һәм топо йәки тупу тип атала.
Юл селтәренең дөйөм оҙонлоғо 30 000 километрға етә. Юғарыла атап үтелгән илдәрҙең алтыһының территорияһында башҡа юлдарға ҡарағанда яҡшыраҡ һаҡланған участкалағы 6000 км оҙонлоғондағы юл 2014 йылда Бөтә донъя мираҫы исемлегенә индерелде.