Википедия

Марчук Иван Степанович

(Иван Марчук битенән йүнәлтелде)

Марчук Иван Степанович (укр. Іва́н Степа́нович Марчу́к; 12 май 1936 йыл) — Украинаның халыҡ рәссамы, Украинаның Тарас Шевченко исемендәге милли премияһы лауреаты. Киев һәм Тернополь ҡалаларының почетлы гражданы, хәҙерге заман сәнғәтенең Рим академияһының Алтын гильдияһы ағзаһы.

Марчук Иван Степанович
укр. Іван Марчук
Рәсем
Зат ир-ат
Гражданлыҡ  СССР
 Украина
Тыуған көнө 12 май 1936({{padleft:1936|4|0}}-{{padleft:5|2|0}}-{{padleft:12|2|0}}) (88 йәш)
Тыуған урыны Москалевка[d], Лановецкий район[d], Тернополь өлкәһе, СССР
Балалары Богдана Ивановна Пивненко[d]
Һөнәр төрө рәссам
Эшмәкәрлек төрө живопись[1]
Уҡыу йорто Львовский государственный колледж декоративно-прикладного искусства[d]
Львовская национальная академия искусств[d]
Маҡтаулы исемдәре һәм башҡа бүләктәре
народный художник Украины орден Свободы Национальная легенда Украины
Хеҙмәттәре тупланмаһы Национальный музей Тараса Шевченко[d]
Авторлыҡ хоҡуҡтары статусы эштәре авторлыҡ хоҡуҡтары менән яҡланған[d]
Авторҙың Викимилектәге ҡалыбы Ivan Machuk
 Марчук Иван Степанович Викимилектә

2007 йылда The Daily Telegraph британ гәзитенең хәҙерге заман 100 даһийы исемлегенә индерелә[2]

Биографияһы

үҙгәртергә
 
И. Марчук. «Скажи мне правду». Украина маркаһы. 2016 й.

Иван Степанович Марчук 1936 йылдың 12 майында тыуған.

1956 йылда Львов биҙә-ҡулланма сәнғәте училищеһын тамамлаған. Артабан уҡыуын декоратив һәм биҙәү-ҡулланма сәнғәтенең Львов институты керамика кафедраһында дауам итә, уны тамамлағандан һуң 1965 йылда Киев ҡалаһына килә.

Уның тәүге эштәр циклы «Күңелем тауышы» тип атала һәм рәссам ижадында артабанғы бөтә йүнәлештәре өсөн нигеҙ була. Нәҡ ошо осорҙа «плентанизм» (укр. «пльонтанизм») тип аталған техникала картиналары барлыҡҡа килә, ул авторҙың билдәле техникаһы була. Ундай исемде автор үҙе бирә, ә ул һүҙ украин «пльонтать» һүҙенән, йәғни үреү һүҙенән килеп сыҡҡан. Уның картиналары күп ептәрҙең уникаль үрелеүенән барлыҡҡа килгән кеүек.

1988 йылға тиклем Рәссамдар союзы Иван Марчуктың ижадын рәсми рәүештә танырға теләмәй. Рәссам үҙе даими Дәүләт именлеге комитетының баҫымы аҫтында була.

1979 йылда уның картиналары Мюнхенда (Германия), Парижда (Франция), Нью-Йоркта (АҠШ), Лондонда (Бөйөк Британия) украин диаспораһы ойошторған украин нонконформизмының беренсе коллектив күргәҙмәһендә урын ала[3], унда автор стиленең үҙенсәлегенә Пабло Пикассоның ижадын өйрәнеүсе билдәле сәнғәт белгесе Роланд Пенроуз иғтибар итә[4].

Шул уҡ йылда Иван Марчуктың шәхси күргәҙмәһе Мәскәүҙә үтә[5].

Рәссам 1989 йылда Австралияға күсеп китә. Һуңынан Иван Марчук Канада һәм АҠШ-та йәшәй. Сит илдә уға оҙаҡ көттөргән уңыш һәм танылыу килә. Көнбайыштағы популярлығы Украинала ла килә. 1996 йылда Иван Марчук Украинаның атҡаҙанған рәссамы исемен ала, 1997 йылда — Украинаның Тарас Шевченко исемендәге милли премияһы лауреаты була, 2002 йылда уға Украинаның халыҡ рәссамы исеме бирелә. Рәссам 12 йыл эмиграцияла йәшәй һәм картиналар яҙыу өҫтөндә эшләй. Бәлки, артабан да шулай дауам итер ине, әммә Нью-Йоркта 11 сентябрҙәге теракт Иван Марчуктың Украинаға ҡайтыуына сәбәпсе була. 2001 йылдан Иван Марчук Киевта йәшәй һәм үҙ оҫтаханаһында эшләүен дауам итә, әммә Көнбайышта уның картиналарының популярлығы үҙенең актуаллеген юғалтмай. Рәссам 2006 йылда «Алтын гильдияға» ҡабул ителә һәм Римдә заманса сәнғәттең Халыҡ-ара академияһы ғилми советының почетлы ағзаһы итеп һайлана. Иван Марчук —2007 йылда британ гәзите The Daily Telegrap төҙөгән «100 хәҙерге заман даһийы» исемлегенә ингән. Рәссамдың 5000 самаһы эше бар. Автор үҙенең ижадын ун ике циклға бүлә:

  • «Күңелем тауышы»;
  • «Пейзаж»;
  • «Портрет»;
  • «Сәскәләр»;
  • «Шевченкиана»;
  • «Төҫлө прелюдиялар»;
  • «Яңы экспрессиялар»;
  • «Натюрморт»;
  • "Аҡ Планета I ";
  • «Аҡ Планета II»;
  • «Хыялдар ярҙан сыға»;
  • «Сикһеҙлеккә ҡараш».


Рәссамдың мираҫы — яҡынса 5000 эш, 150 монография һәм 50-нән ашыу коллектив күргәҙмәләр. 2013 йылдан рәссамдың эштәре башлыса сит илдәрҙә ҡуйыла: Литва (2013), Германия (2014), Польша (2015), Бельгия (2016), Люксембург (2017, 2018), Чехия (2017), Словакия (2017, 2018), Венгрия (2016), Төркиәлә (2017, 2018), Таиланд (2017), Тунис (2017), Иордания (2018 йыл).

Рәссамдың 80 йәшенә Украина почтаһы рәссамдың портреты һәм уның «Скажи мне правду» картинаһы менән марка сығара. Киевта Төп почтамтта Украина мәҙәниәте министры Евгений Нищук ҡатнашлығында 2016 йылдың 12 майында марканы сығарыу тантанаһы була.

Иван Марчуктың студияһы Киевта урынлашҡан.

Наградалары һәм айырмалы

үҙгәртергә
  • Азатлыҡ ордены (25 июнь 2016)[6]
  • Украинаның атҡаҙанған рәссамы (1996)
  • Украинаның Тарас Шевченко исемендәге милли премияһы (1997) —"Шевченкиан", «Күңелем тауышы» картиналар циклы өсөн
  • Украина халыҡ рәссамы (2002)[7]
  • 2004 йылда Киевта Украина президенты Виктор Ющенко тарафынан алдан уйланылған Иван Марчук музейына капсула һалына, ул төҙөлмәй ҡала
  • 2006 йылда Римдәге заманса сәнғәттең Халыҡ-ара академияһы И. Марчукты «Алтын гильдияға» ҡабул итә һәм Академияның ғилми советының почетлы ағзаһы итеп һайлай. Бөгөн «Алтын гильдияла» бөтә донъянан 51 рәссам иҫәпләнә.
  • 2007 йылда Иван Марчук хәҙерге йөҙ даһи исемлегенә индерелгән берҙән-украин[8].
  • Тернополдең (2008), шулай уҡ Киев һәм Каневтың (2018 йыл) почетлы гражданы.

Китаптар

үҙгәртергә

«Атлант-ЮЭмСи» нәшриәте рәссам ижадына арналған өс китап сығара. Былар барыһы ла тәү сиратта фундаменталь «Иван Марчук» альбом-каталогы (2004). Китаптың презентацияһынан һуң «Триптих» галереяһы Иван Марчуктың иң ҙур күргәҙмәһен үткәрә (2005).[9] «Рәсем сәнғәте» серияһы «Иван Марчук. Дорога домой» альбомын сығара (2008).[10]

2013 йылда «Украин яҙыусыһы» нәшриәтендә Александр Климчуктың «… Я есмь… (Иван Марчук)» китабы сыға[11].2016 йылдың мартында медиахолдинг COOP Media «Украинский гений Марчук: истории»[12] китабын баҫтырып сығара[13] , авторы А. Шорина. Китапта рәссамдың яҡынса йөҙләгән эше күрһәтелгән.

2014 йылда «Феникс» нәшриәте рәссамдың украин һәи инглиз телендә рәссам ижадын өйрәнеүсе һәм уның биографы тамара Стрипконың инеш һүҙе менән «Иван Марчук. Вчера, сегодня… всегда» каталогын сығара. Альбом өс тапҡыр ҡабатлап баҫылып сыға: 2015 йылда поляк телендә тәржемә менән тулыландырыла, ә 2016 йылда — немец теле менән. Унда 2014—2017 йылдарҙа Литвала, Германияла, Польшала, Бельгияла күргәҙмәгә ҡуйылған эштәре күрһәтелгән[14].

2017 йылдың февралендә «Феникс» нәшриәте рәссам ижадының тәүге осорон өйрәнеү каталогын «Иван Марчук. Картины-притчи (ранний период)» баҫтырып сығара[15]. Авторы — немец сәнғәт белгесе Елена Балун, украин сәнғәт белгесе Тамара Стрипко.

2017 йылдың ноябрендә «Феникс» нәшриәтендә «Төҫлө прелюдиялар» каталогы баҫылып сыға, унда оҫтаның үткән быуаттың 70-90 йылдарындағы акварель эштәре бар[16].

Folkart Gallery (Төркиә) 2018 йылдың февралендә рәссамдың 300 һүрәте менән) инглиз, төрөк, украин телендә «Imaginary Details» (350 бит) китабы сыға[17].

Иҫкәрмәләр

үҙгәртергә
  1. ↑ Чешская национальная авторитетная база данных
  2. ↑ Top 100 living geniuses. Telegraph.co.uk. Дата обращения: 18 ноябрь 2015.
  3. ↑ Log In or Sign Up to View (ингл.). Дата обращения: 23 июнь 2018.
  4. ↑ Пенроуз, Роланд (рус.) // Википедия. — 2017-11-19.
  5. ↑ Московский горком художников-графиков (рус.) // Википедия. — 2018-06-23.
  6. ↑ Указ президента рок України від червень 25 2016 № 276/2016 «көнө тураһында конституції відзначення державний нагодь україни україни нагород з»
  7. ↑ Украина президенты указдары почетлы исемдәр биреү тураһында И. Марчук «Украина халыҡ рәссамы»
  8. ↑ Хәҙерге даһи // Lenta.ru, 29.10.2007
  9. ↑ «Сәнғәт менән аралашыу, кеше ҡырҡа үҙгәрә». Галерист Юрий Комелек / [интервью] М. ҡырғыҙстандағы токмак // Көнө. — 2009. — № 147. — 22. с.
  10. ↑ #Әҙәбиәте.
  11. ↑ Александр Климчук. "Я есмь..." (Иван Марчук)". — эссе-биография. — Киев: Український письменник, 2013. — 584 с. — ISBN 978-966-579-336-6.
  12. ↑ 5
  13. ↑ Күҙәтеүсе — яңылыҡтар-новости «украин бөтә донъяға билдәле рәссам тураһында китап баҫтырып сығара»
  14. ↑ "Иван Марчук. Вчера, сегодня... всегда / Тамара Стрипко. — Альбом. — Киев: Феникс, 2014, 2016. — 110 с. — ISBN 978-966-2374-48-3.
  15. ↑ Іван Марчук. Картини-притчі (ранній період). — Київ: Фенікс, 2017. — P. 270. — ISBN 978-966-136-409-6.
  16. ↑ 14
  17. ↑ Imaginary Details / Фахри Оздемир, Налан Уйгур, Тамара Стрипко. — Художественное издание. — Измир: FolkArt Gallery, 2018. — 350 с. — ISBN 978-605-9018-55-5.

Әҙәбиәт

үҙгәртергә
  1. Іван Марчук: Альбом-каталог. — К.: ТОВ «Атлант ЮЕмСі», 2004. — [519] с. — ISBN 966-95919-7-X. (укр.) (инг.)
  2. Іван Марчук. Творчий період 1965—2005: Альбом. — К.: ТОВ «Атлант ЮЕмСі», 2005. — [28] с. (укр.) (инг.)
  3. Іван Марчук. Дорога додому: Альбом. — К.: ТОВ «Атлант ЮЕмСі», 2008. — [135] с.— ISBN 978-966-8968-22-8. (укр.) (инг.)
  4. Алла Шоріна. «Український геній Марчук: історії» — К. «COOP Media», 2016. — [150] с.— ISBN 978-966-97545-0-9. (укр.) (инг.)
  5. Тамара Стрипко. У його картинах — образ сучасного світу // Урядовий кур'єр. — 2013. — 30 мая.
«https://ba.wikipedia.org/w/index.php?title=Марчук_Иван_Степанович&oldid=886677» битенән алынған