Ер (фильм, 1930)
«Ер» — Александр Довженконың кино поэмаһы, 1930 йылда яңы асылған ВУФКУ Киев кинофабрикаһында төшөрөлә. Коллективлаштырыу тураһында беренсе совет фильмы, ул тәүге колхоздар ойошторолған осорҙа крәҫтиәндәрҙең кулактарға ҡаршы көрәше тураһында бәйән итә.
| Ер | |
 | |
| Атамаһы | Земля |
|---|---|
| Жанр | фильм-драма[d] һәм немое кино[d] |
| Ил |
.svg){kind=small} СССР |
| Әҫәр яҙылған тел | урыҫ теле[1] |
| Нәшер ителеү ваҡыты | 8 апрель 1930[1] |
| Режиссёр |
Довженко Александр Петрович Солнцева, Юлия Ипполитовна[d] |
| Сценарист | Довженко Александр Петрович |
| Ролдәрҙә |
Солнцева, Юлия Ипполитовна[d] Иван Франко[d] Семён Андреевич Свашенко[d] Степан Иосифович Шкурат[d] Елена Александровна Максимова[d] Масоха, Пётр Емельянович[d] Ляшенко, Лука Иванович[d] Надемский, Николай Захарович[d] |
| Кинооператор | Демуцкий, Даниил Порфирьевич[d][1] |
| Монтажсы | Довженко Александр Петрович |
| Композитор | Лев Ревуцкий[d] |
| Етештереүсе компания | Всеукраинское фотокиноуправление[d] |
| Распространяется | Netflix[d] |
| Место действия | Украина |
| Оҙайлылыҡ | 78 Минут |
| Соотношение сторон | 4:3[d] |
| Төҫ | чёрно-белое кино[d] |
| Распространение произведения | Video on Demand[d] |
| Происходит во время повторяющегося события | Көҙ[2] |
 Ер Викимилектә | |
1930 йылдың апрелендә ВКП(б) Үҙәк Комитеты Оргбюроһы ҡарары менән уны күрһәтеү «артабан, ВКП(б) Үҙәк Комитеты Культпроп тарафынан совет сәйәсәтенә ҡаршы килгән асыҡ һәм башҡа элементтарҙы үткәрмәгән картинаға тейешле төҙәтмәләр индерелгәнгә тиклем» туҡтатыла. Фильмдың тулы варианты (трактор радиаторын кесе ярауы менән тултырыу һәм үлтерелгән комсомол ағзаһының яланғас кәләше булған элементтар менән) ҡырҡ йылдан һуң киң прокатҡа сыҡты[3].
1958 йылда Брюсселдә бөтә донъя күргәҙмәһендә сит ил тәнҡитселәре «Ер»ҙе бөтә замандағы һәм халыҡтағы ун ике иң яҡшы фильм иҫәбенә индерә[4].
Сюжеты үҙгәртергә
Ваҡиғалар Украина ССР-ының ҡәҙимге ауылында бара. Урындағы ҡарт Семён Трубенко үлем түшәгендә була. Ул ғаиләһе менән, шул иҫәптән улы Опанас һәм дуҫы Петро ла, тәбиғәттең матурлығына һоҡлана. Петро үҙе үлгәндән һуң ҡайҙа барасағын әйтеүен һорай: ожмахҡамы, тамуҡҡамы. Оҙаҡламай Семён вафат була. Ә Петро унан хәбәр көтөп ала алмай. Ултырышта урындағы кулактар коллективлаштырыуҙы кире ҡағыуҙары тураһында белдерә, шул уҡ ваҡытта комсомолец Василь (Семендың ейәне һәм Опанастың улы) дуҫтары менән уның ыңғай яҡтары тураһында фекер алыша. Атаһы кулак булһа ла, «хәҙер кулактарға көн бөттө», ауыл хужалығы техникаһын алғас, халыҡ үҙ ерҙәрен тартып аласаҡ, тип иғлан итә. Опанас үҙе лә скептик ҡарашта.
Василь беренсе трактор алып ҡайта. Нәҫелдән килгән кулак Хома Белокондың мыҫҡыллауҙарына ҡарамаҫтан, крәҫтиәндәр райком биргән техника ярҙамында колхоз ерҙәрен һәм коллектив хужалыҡты шәхсиһенән айырған межаны берҙәм һөрөп сығара. Бер аҙ ваҡыт эсендә улар уңыш йыя һәм иген етештерә. Төндә, өйгә ҡайтып барғанда, Василь гопак бейей. Ҡараңғынан уға аталар, һәм ул үлә.
Улы үлгәндән һуң Опанас үҙенең атеизмын белдерә һәм ерләү йолаһын үтәргә теләгән рус православие руханийын ҡыуып ебәрә. Опанас Василдең дуҫтарынан улын попһыҙ ерләүҙәрен һәм «яңы тормошҡа яңы йырҙар йырлауҙарын» һорай. Ауыл халҡы Василде һуңғы юлға оҙата, ә яланғас Наталья иренеңең үлеменә ҡайғырып илай, ә урындағы рухани уларҙы яуыз мәжүсиҙәр тип ҡарғай. Зыяратҡа Хома килеп, тап ул Василде яңы төҙөлөшкә ҡаршы протест йөҙөнән үлтереүен әйтә, ләкин ауыл халҡы, комсомолдарҙың береһенең илһамлы телмәрен тыңлап, уға иғтибар итмәй. Тегеһе, Вәсиләнең исемен бөтә донъя беләсәк, ти. Финалда, фильм башындағы кеүек үк, ҡойма ямғыр баҫыуҙарҙы, йәшелсә һәм емеш-еләктәрҙе һуғара.
Ролдәрҙә үҙгәртергә
- Семен Свашенко — Василь Трубенко
- Семен Шкурат — Опанас Трубенко
- Юлия Солнцева — Опанастың ҡыҙы
- Елена Максимова — Наталья, Василдең кәләше
- Николай Надемский — Семен
- Иван Франко — кулак Белоконь
- Петр Масоха — Хома Белоконь, кулак улы
- Владимир Михайлов — дин әһеле
- П. Петрик — комсомол ячейкаһы секретары
- Павел Уманец — предсельсовет
- Ер Бондин — йәш йәр
- Лука Лященко — йәш кулак
- Василий Красенко — Петро
- Владимир Сокирко — Петр ҡарт (титрҙарҙа күрһәтелмәгән)
Ижади төркөм үҙгәртергә
- Сценарий авторы һәм режиссер-ҡуйыусыһы — Александр Довженко
- Оператор — Даниил Демуцкий
- Рәссам — Василий Кричевский
- Режиссёр ассистенттары — Юлия Солнцева, Лазарь Бодик
Техник мәғлүмәттәр үҙгәртергә
Әһәмиәте үҙгәртергә
Совет матбуғатында фильм натурализм өсөн тәнҡитләнә (яланғас ҡатын-ҡыҙ ҡиәфәте, тәбиғәт мәжүси культы), әммә сит илдәрҙә донъя киноһында иң шиғри фильм тип таныла[5]. 1958 йылда Брюсселдә үткән Бөтә донъя күргәҙмәһендә «Ер» кино тарихындағы 12 иң яҡшы фильм араһында унынсы урын ала[6]. Фильм тормошто, үлемде, һөйөүҙе тәрән фәлсәфәүи аңлауҙы күрһәтә. Визуаль рәттең ғәҙәти булмаған матурлығы: ямғырҙы таҙартыу күренештәре, емештәрҙе һыу баҫыуы.
Довженко фильмынан цитаталар менән совет һәм сит ил фильмдарында танышырға мөмкин («Кубань казактары», «Ивандың бала сағы», «Манхэттен», «Зәйтүн аҫтында тыныслыҡ юҡ»).
2015 йылдың 8 декабрендә «Ер» ЮНЕСКО-ның 70 йыллыҡ юбилейы айҡанлы төҙөгән донъя киноһы шедеврҙары исемлегенә индерелә[7].
Сығарыу үҙгәртергә
«Ер» 1971 йылда Александр Довженконың ҡатыны Юлия Солнцева етәкселегендә «Мосфильм» киностудияһында тергеҙелә[8].
2012 йылда Александр Довженконың Милли үҙәге реставрацияны 1930 йылдың үҙенсәлекле версияһы нигеҙендә башлай[9]. 2012 йылдың ҡышында һәм яҙында «ДахаБраха» этно-хаос үҙәге заказы буйынса кинотаҫмаға музыкаль оҙатыу яҙҙырған. Украин төркөмө ағзаларының береһе Марко Галаневич, саундтрек яҙа башлағанда, төркөм махсус рәүештә «Ер» өҫтөндә эшләгән башҡа авторҙарҙың музыкаһын тыңламай. "ДахаБраха"ның бурыстарының береһе булып, тамашасы өсөн кешелек драмаһын айырып күрһәтеп, картинала идеологик совет көсөргәнешлеген кәметеү тора. 2016 йылдың мартында Украинаның «Артхаус Трафик» дистрибьютор компанияһы вәкиле «Ер»ҙе реставрациялау һаманғаса дауам итә тип белдерҙе[10].
Тергеҙелгән версияның һынау версияһының премьераһы 2012 йылдың июлендә 3-сө Одесса халыҡ-ара кинофестивалендә үтә. Фильм Асыҡ һауала Ланжероновкала «ДахаБраха» төркөмөнөң тура эфирында күрһәтелә[11]. Шулай уҡ шул уҡ йылдың сентябрендә 5-се Гогольфест фестивалендә күрһәтелә[12].
2017 йылдың 20 ғинуарында «Ер» Брюсселдә украин киноһы фестивален асты[13]. Ә шул уҡ йылдың мартында фильм 24-се Көньяҡ-Көнбайыш кинофестивалендә (SXSW) «Махсус саралар» бүлегендә күрһәтелде[14].
Баҫмалар үҙгәртергә
- DVD Release (US): Совет Авангардтың DVD Three Complete Classics’ына индерелгән. Нәшриәтсе: Kino International Corporation, Нью-Йорк, АҠШ, 2003 (инглиз субтитрҙары менән).
- Һаҡланған хоҡуҡтар: йәмәғәт милке. Eastin-Phelan Corporation инглиз теленә тәржемәһе, 1975 йыл
Иҫкәрмә үҙгәртергә
- ↑ 1,0 1,1 1,2 выгрузка данных Freebase — Google.
- ↑ https://www.bfi.org.uk/lists/10-great-films-set-during-autumn
- ↑ Киноведческие записки. — 2007. — № 84, с. 256.
- ↑ Земля обетованная. Триумф и трагедия Гомера украинского кино Александра Довженко. Дата обращения: 10 август 2020.
- ↑ Wakeman, John. World Film Directors, Volume 1. The H. W. Wilson Company. 1987. P. 262.
- ↑ [ Довженко Александр Петрович] — Ҙур совет энциклопедияһында мәҡәлә
- ↑ Фильм Александра Довженко попал в пятерку шедевров мирового кино ЮНЕСКО. newsru.com. Дата обращения: 9 декабрь 2015.
- ↑ В Киеве покажут Землю Довженко в сопровождении Даха Браха. Дата обращения: 1 февраль 2017.
- ↑ В Киеве покажут Землю Довженко в сопровождении Даха Браха. Корреспондент. Дата обращения: 1 февраль 2017.
- ↑ Ирина Соснина, Александр Головастов. "ДахаБраха" впервые за полгода "озвучила" Довженко в Украине (3 март 2016). Дата обращения: 1 февраль 2017.
- ↑ На Одесском кинофестивале покажут Землю Довженко под музыку ДахаБраха. Корреспондент (31 май 2012). Дата обращения: 1 февраль 2017.
- ↑ Гогольfest откроется показом "Земли" Александра Довженко. Левый берег (27 август 2012). Дата обращения: 1 февраль 2017.
- ↑ Дни украинского кино в Брюсселе открыла "Земля" Александра Довженко (20 ғинуар 2017). Дата обращения: 1 февраль 2017. 2017 йыл 2 февраль архивланған.
- ↑ Jordan Roberts. SXSW Film Festival Announces 2017 Features Lineup (ингл.) (31 ғинуар 2017). Дата обращения: 1 февраль 2017.
Һылтанмалар үҙгәртергә
- Олександр Довженко. «Земля», авторское воспоминание о сценарии (на украинском языке)
- «Земля» на сайте «Энциклопедия отечественного кино»