Изге Рим империяһы

Изге Рим империяһы (1512 йылдан — Герман милләтенең Изге Рим империяһы; лат. Sacrum Imperium Romanum Nationis Germanicae йәки Sacrum Imperium Romanum Nationis Teutonicae, нем. Heiliges Römisches Reich Deutscher Nation) — 962 йылдан алып 1806 йылға тиклем йәшәп килгән һәм Европаның күп биләмәләрен берләштергән дәүләт-ара берәмек. Иң юғары үҫеш мәлендә империяға уның үҙәге булған Германия, төньяҡ һәм үҙәк Италия, Нидерланд, Чехия, Францияның ҡайһы бер региондары инә. 1134 йылдан алып Германия, Италия, Бургундия короллектәренән торған. 1135 йылдан империя составына Чехия короллеге инә, уның империялағы статусы 1212 йылда ғына рәсмиләштерелә.

Изге Рим империяһы
лат. Sacrum Imperium Romanum нем. Heiliges Römisches Reich
Флаг (1400 - 1806) Герб
Гимн: Рәсми гимн юҡ Gott erhalte Franz den Kaiser (1797 - 1806) рус. Боже, храни императора Франца
962 — 1806 йылдарҙа Изге Рим империяһы территорияһы
← Файл:Https://ru.wikipedia.org/wiki/Франкское государство ← Файл:Https://ru.wikipedia.org/wiki/Западная Римская империя ←  ↓ 962 — 1806
Баш ҡала	Рим (формаль рәүештә) Вена (1483 - 1806 йылдарҙа император резеденцияһы) Регенсбург (1663 - 1806 йылдарҙа Рейхстаг ултырыштар урыны) Прага (1346 - 1437; 1583 - 1611)
Телдәр	латынь, немец, итальян, чех, венгр, поляк
Дин	Католицизм (императорҙар) Лютеранлыҡ, кальвинизм (айырым кенәзлектәр)
Аҡса берәмеге	Герман дукаты
Халҡы	17,000,000 кеше (1550 й)
Идара итеү формаһы	Һайлап ҡуйылған монархия
Династия	14 династия, 3 вәкил
Парламент	Рейхстаг
Император
• 962 - 973	Бөйөк Оттон I (беренсе)
• 1792 - 1806	Франц II (һуңғы)
Тарихы
• 2 февраль 962	Оттон I Рим императоры тип иғлан ителә
• 25 сентябрь 1555	Аугсбург килешеүе
• 24 октябрь 1648	Вестфаль килешеүе
• 6 август 1806	Франц II-нең баш тартыуы
Предшественники и преемники
Файл:Https://ru.wikipedia.org/wiki/Франкское государство Германия короллеге Файл:Https://ru.wikipedia.org/wiki/Западная Римская империя Италия (урта бауаттарҙағы кореллек) Бургунд короллеге Австрия империяһы Пруссия кореллеге Рейн Союзы Саксония кореллеге Ольденбург герцоглығы Гольштейн герцоглығы Гамбург Рёйсс кенәзлеге Мекленбург-Шверин герцоглығы Швед Померания Вальдек кенәзлеге Саксен-Веймар герцоглығы Саксен-Гота-Альтенбург герцоглығы Анхальт-Дессау герцоглығы Анхальт-Кётен герцоглығы
Изге Рим империяһы Викимилектә

Империяға 962 йылда Көнсығыш Франк короле Бөйөк Оттон I нигеҙ һала һәм ул боронғо Рим империяһы һәм Бөйөк Карлдың Франк империяһы дауамы булып иҫәпләнә. Империяның бөтә тарихы дауамында үҙәк хакимлығы көсһөҙ булған, бер нисә йөҙ территориаль-дәүләт берәмектәрен берләштергән ҡатмарлы феодаль иерархик ҡоролош була. Империя башында император тора. Император титулы нәҫел буйынса күсмәй, ә курфюрстар коллегияһы һайлауҙары нигеҙендә тәғәйенләнә. Император хакимлығы бер ҡасан да абсолют булмай һәм Германияның юғары аристократияһы тарафынан, ә XV быуат аҙағынан империяның төп ҡатламы мәнфәғәтен яҡлаусы рейхстаг тарафынан сикләнә. Үҙ үҫешенең тәүге осоронда империя феодаль-теократик дәүләт була, ә императорҙар юғары властҡа христиан дине аша өлгәшергә тырыша. Папа хакимлыгының көсәйеүе һәм Италияны яулау өсөн барған күп быуаттарға һуҙылған көрәш, Германияла биләмәләр кенәздәренең ҡеүәте артыу империяла үҙәк властың көсһөҙләнеүенә килтерә.

Әҙәбиәт

• Балакин В. Д. Творцы Священной Римской империи. — М.: Молодая гвардия, 2004. — 356 с. — (Жизнь замечательных людей: Серия биографий; Вып. 1095 (895)). — 5000 экз. — ISBN 5-235-02660-8.
• Брайс Дж. Священная Римская империя. — М., 1891.
• Бульст-Тиле Мария Луиза, Йордан Карл, Флекенштейн Йозеф. Священная Римская империя: эпоха становления / Пер. с нем. Дробинской К. Л., Неборской Л. Н. под редакцией Ермаченко И. О. — СПб.: Евразия, 2008. — 480 с. — 1000 экз. — ISBN 978-5-8071-310-9.
• Властные институты и должности в Европе в Средние века и раннее Новое время / отв. ред. Т. П. Гусарова. — М.: КДУ, 2011. — 600 с. — 1000 экз. — ISBN 978-5-98227-773-2.
• Всемирная история. Т. 3—5 — М., 1957.
• Грёссинг З. Максимилиан I / Пер. с нем. Е. Б. Каргиной. — М.: АСТ, 2005. — 318 с. — (Историческая библиотека). — 5 000 экз. — ISBN 5-17-027939-6.
• Егер О. Всемирная история: в 4 томах. — СПб.: Специальная литература, 1997. — Т. 2: Средние века. — 690 с. — 5 000 экз. — ISBN 5-87685-085-3.
• Егер О. Всемирная история: в 4 томах. — СПб.: Полигон; М.: АСТ, 1999. — Т. 3: Новая история. — 719 с. — 5 000 экз. — ISBN 5-17-003141-6.
• Егер О. Всемирная история: в 4 томах. — СПб.: Полигон; М.: АСТ, 2002. — Т. 4: Новейшая история. — 768 с. — 5 000 экз. — ISBN 5-89173-043-X.
• Галанза П. Н. Феодальное государство и право Германии. — М., 1963.
• Колесницкий Н. Ф. «Священная Римская империя»: притязания и действительность. — М.: Наука, 1977. — 200 с. — (Академия наук СССР. Научно-популярная серия).
• Прокопьев А. Ю. Германия в эпоху религиозного раскола: 1555—1648. — СПб, 2002. ISBN 5-93762-014-3.
• Рапп Ф. Священная Римская империя германской нации. — СПб.: Евразия, 2009. — ISBN 978-5-8071-0327-7.
• Хёфер М. Император Генрих II. — М.: Транзиткнига, 2006. — ISBN 5-9578-2270-1.
• Шиндлинг А., Циглер В. Кайзеры. — Ростов-на-Дону, 1997. ISBN 5-222-000222-2
• Angermeier, H. Reichsreform 1410—1555. — München, 1984. ISBN 3-406-30278-5.
• Hartmann, P. C. Das Heilige Römische Reich deutscher Nation in der Neuzeit 1486—1806. — Stuttgart 2005. ISBN 3-15-017045-1.
• Herbers, K., Neuhaus, H. Das Heilige Römische Reich — Schauplätze einer tausendjährigen Geschichte (843—1806). — Köln, Weimar 2005. ISBN 3-412-23405-2.
• Press V. Kriege und Krise. Deutschland 1600—1715. — München, 1991.
• Prietzel, M. Das Heilige Römische Reich im Spätmittelalter. — Darmstadt, 2004. ISBN 3-534-15131-3.
• Rapp, F. Svatá říše římská národa německého. — Praha, 2007.
• Schmidt, G. Geschichte des Alten Reiches. Staat und Nation in der Frühen Neuzeit 1495—1806. — München, 1999. ISBN 3-406-45335-X.
• Schindling, A. Walter Ziegler (Hrsg.): Die Kaiser der Neuzeit 1519—1806. — München 1990. ISBN 3-406-34395-3.
• Schindling A. Der Westfälische Frieden und der Reichstag // Politische Ordnungen und soziale Kräfte im alten Reich. — Wiesbaden: Hermann Weber, 1980.
• Wesel, U. Geschichte des Rechts. Von den Frühformen bis zur Gegenwart. — München, 2001.