Википедия

Германия Демократик Республикаһы

ГДР бите бында йүнәтелә. Был терминдың башҡа мәғәнәләре лә бар, ҡарағыҙ: ГДР (мәғәнәләр).
Восточная Германия бите бында йүнәтелә. Был терминдың башҡа мәғәнәләре лә бар, ҡарағыҙ: Восточная Германия (мәғәнәләр).

Герма́ния Демократи́к Респу́бликаһы (ГДР) (нем. Deutsche Demokratische Republik, DDR); рәсми булмаған атамаһы Көнсығыш Герма́ния (нем. Ostdeutschland) — 1949  йылдың 7 октябренән 1990 йылдың 3 октябренә (00:00 Үҙәк Европа ваҡыты меәнән) тиклем йәшәп киләгән Үҙәк Европа дәүләте .

Германская Демократическая Республика
(ГДР)
нем. Deutsche Demokratische Republik
(DDR)
Флаг ГДР Герб ГДР
Флаг ГДР Герб ГДР

Девиз: «Пролетарии всех стран, соединяйтесь!
нем. Proletarier aller Länder, vereinigt Euch!»

Гимн: «Возрождённая из руин»
нем. «Auferstanden aus Ruinen»
Файл:Auferstanden aus Ruinen (Instrumental).oga

← 
 →
Баш ҡала

Восточный Берлин

Эре ҡалалары

Восточный Берлин, Дрезден, Лейпциг

Телдәр

немецкий

Дин

светское государство, большинство населения - прихожане земельных лютеранских церквей

Аҡса берәмеге

марка ГДР

Майҙаны

108 333 км²

Халҡы

16,675 млн чел. (1988 год)[~ 2]

Идара итеү формаһы

Парламентская республика с безальтернативными выборами

Интернет-домен

.dd

Телефонный код

37

Дәүләт башлыҡтары
Президент
 • 1949—1960

Вильгельм Пик

Председатель Государственного совета
 • 1960—1973

Вальтер Ульбрихт

 • 1973—1976

Вилли Штоф

 • 1976—1989

Эрих Хонеккер

 • 1989

Эгон Кренц

 • 1989—1990

Манфред Герлах (и. о.)

Председатель Народной палаты
 • 1990

Сабина Бергман-Поль

  1. ↑ Присоединение к ФРГ
  2. ↑ Statistisches Jahrbuch der DDR, Staatsverlag der DDR, 1-е издание, июнь 1989, ISBN 3-329-00457-6, стр. 8 и 17.
 Германия Демократик Республикаһы Викимилектә
Шаблон: просмотр • обсуждение • править

Административ-территориаль бүленеше

үҙгәртергә
Төп мәҡәләләр: Земли ГДР, Округ (ГДР)
 
Округа ГДР (красными точками отмечены одноименные города-центры округов)

1949—1952 һәм 1990 йылдарҙа ГДР урындарға, «ер»ҙәргә (земли ,Land) бүлеп йөрөтөлә:

  • Мекленбург (баш ҡалаһы — Шверин)
  • Марка Бранденбург (баш ҡалаһы — Потсдам)
  • Саксония-Анхальт (столица — Халле)
  • Саксония (баш ҡалаһы — Дрезден)
  • Тюрингия (баш ҡалаһы — Веймар, 1950 йылдан — Эрфурт)
  • Берлин ( ГДР милли палатаһы һәм Берлиндан ерҙәр палатаһы депутаттары Берлин ҡала депутаттары йыйылышы тарафынан һайланған , ГДР ҡанундары Берлин территорияһында Берлин ҡала депутаттары йыйылышы тарафынан хупланғас ҡына үҙ көсөнә ингән . Берлин менән Бранденбург сигендә паспорт тикшереүе булған).

1952—1990 йылдарҙа ГДР 14 округтан торған (1961 йылдан — 15) (Bezirk)

Ерҙәр (1952—1990 гг. — округа) — райондарға (Kreis) һәм ер ҡарамағындағы ҡалаларға (1952—1990  — округ ҡарамағындағы) ]] (Stadtkreis) (Росток, Грайфсвальд, Штральзунд, Висмар, Нойбранденбург, Шверин, Потсдам, Бранденбург-на-Хафеле, Франкфурт-на-Одере, Айзенхютте, Шведт, Котбус, Магдебург, Галле, Галле-Нойштадт, Дессау, Лейпциг, Дрезден, Гёрлиц, Карл-Маркс-Штадт, Плауэн, Цвиккау, Эрфурт, Веймар, Гера, Йена, Зуль), райондар — ҡалаларға (Stadt) һәм общиналарға (Gemeinde), Берлин, 1952—1990 ҡайһы бер округ ҡарамағындағы ҡалалар ҡала райондарына бүленә (Stadtbezirk, в Берлине в 1949—1952 гг. — Verwaltungsbezirk) (Лейпциг, Дрезден, Карл-Маркс-Штадт, Эрфурт, Магдебург, Галле[2]).

Округтар

Округтың вәкәләтле йыйылышы — бециркстаг (bezirkstag), 4 йылға һайланған, округтың башҡарама органы — округ советы (rat der bezirk) бецирктаг тарафынан һайланған. Ул, округ советы рәйесенән һәм округ советы ағзаларынан торған[3].

Ерҙәр

Ерҙең вәкәләтле органы — ландтаг (landtag), уны халыҡ 4 йылға һайлаған,башҡарма органы — ер хөкүмәте (landesregierung), уға ландтаг һайлап ҡуйған премьер-министр менән министрҙар ингән[4][5][6][7][8]. Каждая из земель могла принимать законы по региональным вопросам, уставы земель назывались конституциями.

Райондар

Райондың вәкәләтле органы — крейстаг (kreistag), 4 йылға халыҡ тарафынан һайланған, 1990 йылға тиклем башҡарма орган - район советы (kreisrat, в 1952—1990 гг. — rat der kreis), ландрат (1952—1990 йылдарҙа — район советы рәйесе һәм ағзаларын крейстаг һайлаған[9][10].[11][12], 1990 йылда — ландрат[13].

Газеталар

үҙгәртергә
  • «Берлин ам Миттаг» (Berlin am Mittag), «Нахт-Экспресс» (Nacht-Express), «Ляйпцигер Цайтунг» (Leipziger Zeitung), «Тагеспошт» (Tagespost) - 1945-1953 йылдарҙа дөйөм ил күләмендә таратылған газеталар.
  • «Гезетцблатт дер Дойчен Демократишен Републик» (Gesetzblatt der Deutschen Demokratischen Republik) - ҡанундар йыйынтығы, 1949-1952 йылдарҙа ошондай уҡ төбәк йыйынтыҡтары ла булған:
    • «Гезетцблатт дес Ляндес Захсен-Анхальт» (Gesetzblatt des Landes Sachsen-Anhalt)
    • «Гезетц- унд Ферорднунгсблатт» (Gesetz- und Verordnungsblatt) (Саксония)
    • «Региерунгсблатт фюр дас Лянд Тюринген» (Regierungsblatt für das Land Thüringen)
    • «Гезетц- унд Ферорднунгсблатт дес Ляндес Бранденбург» (Gesetz- und Verordnungsblatt des Landes Brandenburg)
    • «Регирунгс-Блатт фюр Мекленбург» (Regierungs-Blatt für Mecklenburg)
  • «Нойес Дойчланд» (Neues Deutschland) — Германия социаличтик берҙәм партияһы (СЕПГ) матбуғат баҫмаһы
  • «Нойе цайт» (Neue Zeit) — ХДС партияһының матбуғат баҫмаһы
  • «Морген» (Morgen) — ЛДПГ матбуғат баҫмаһы
  • «Националь-цайтунг» (National-Zeitung) — НДПГ матбуғат органы
  • «Бауэрнехо» (Bauernecho) —ДКПГ матбуғат баҫмаһы
  • «Юнге Вельт» (Junge Welt) — Азат немец йәштәре союзы (ССНМ) матбуғат баҫмаһы
  • «Дойчес спортехо» (Deutsches Sportecho) — Немец Спорт Союзы матбуғат баҫмаһы
  • «Берлинер цайтунг» (Berliner Zeitung) — 1953йылға тиклем дөйөм ГДР , 1953йылдан — Берлин округ партия ойошмаһының (СЕПГ) матбуғат баҫмаһы
  • «Трибюне» (Tribune) — Азат немец профсоюздары союзы баҫмаһы
  • «Нова доба» (үр.-луж. Nova Doba) — Лужица сербтарының (славян милли аҙсылығы) баҫмаһы
  • Район гәзиттәре - шәхси, 1952-1990 йылдарҙа - СЕПГ район партия комитеттары менән ГДР милли фронты район комитеттарының берҙәм баҫмалары .

Журналдар

үҙгәртергә

Телевидение, радиотапшырыуҙар

үҙгәртергә

1945-1953 йылдарҙа радиотапшырыуҙар:

  • дөйөм дәүләт «Дойчландзендер» (Deutschlandsender) радиостанцияһы тарафынан
  • 2 төбәк радиостанцияһы :
    • «Миттельдойчер рундфунк» (Mitteldeutscher Rundfunk)
    • «Берлинер рундфунк» (Berliner Rundfunk)
  • 5 урындағы (төбәк радиостанция программаларындағы «тәҙрә» программаһы) :
    • «Ландесзендер Потсдам» (Landessender Potsdam)
    • «Ландесзендер Шверин» (Landessender Schwerin)
    • «Ландесзендер Галле» (Landessender Halle)
    • «Ландесзендер Веймар» (Landessender Weimar)
    • «Ландесзендер Дрезден» (Landessender Dresden)

Радиостанциялар эшенә Германия демократик радио генераль интендантлығы етәкселек итә(Generalintendanz des Deutschen Demokratischen Rundfunks).

1954-1990 йылдарҙа эшләгән радиостанциялар:

  • «Дойчландзендер» (1971-1990 йылдар, «Штимме дер ДДР») дөйөм дәүләт программаһы
  • «Радио ДДР» (Radio DDR) 1950-се йылдар аҙағынан ике дәүләт прогарммаһы
  • «Берлинер Рундфунк» 1950-се йылдар аҙағынан 1971 йылға тиклем ике , 1971-1986 й. - ике, 1986 йылдан ике дөйөм дәүләт программаһы - берлин һәм йәштәр программаһы («ДТ64»)
  • 10 округ программаһы[14] Радио ДДР икенсе программаһы буйынса эшләгән радиостанциялар:
    • «Зендер Потсдам» (Sender Potsdam)
    • «Зендер Котбус» (Sender Cottbus)
    • «Зендер Росток» (Sender Rostock)
    • «Зендер Шверин» (Sender Schwerin)
    • «Зендер Лейпциг» (Sender Leipzig)
    • «Зендер Веймар» (Sender Weimar)
    • «Зендер Дрезден» (Sender Dresden)
  • сит илдәргә тәғәйенләнгән тапшырыуҙар- «Радио Берлин Интернациональ» (Radio Berlin International).

Радио эшмәкәрлегенә ГДР радиотапшырыуҙар дәүләт комитеты етәкселек иткән (Staatliche Komitee für Rundfunk).

Телевидение тапшырыуҙарын «Дойчер фернзефунк» (Deutscher Fernsehfunk) Үҙәк телевидение бер программа буйынса, 1968 йылдан ГДР дәүләт телевидение комитетының баш редакцияһы һәм дирекциялар тарафынан әҙерләнгән (Staatliche Komitee für Fernsehen) по одной, а с 1969 года - по 2 программам.

1990 йылда эшләгән радиостанциялар:

  • «Дойчландзендер Культур» (Deutschlandsender Kultur) бер дөйөм дәүләт программаһы буйынса
  • «Радио Актуэль» (Radio Aktuell) бер дөйөм дәүләт программаһы буйынса
  • «Берлинер Рундфунк» по двум общегосударственным программам
  • 5 урындағы программа буйынса эшләгән радиостанция:
    • «Радио Мекленбург-Форпоммерн» (Radio Mecklenburg-Vorpommern)
    • «Антенне Бранденбург» (Antenne Brandenburg)
    • «Радио Захсен-Анхальт» (Radio Sachsen-Anhalt)
    • «Тюринген» (Thüringen)
    • «Захсенрадио» (Sachsenradio).
  • «Дойчер Фернзефунк» телеүҙәге 2 программа буйынса эшләгән.

Спорт

үҙгәртергә

Футбол

үҙгәртергә
  • ГДР-ҙа футбол
  • ГДР-ҙың немец футбол союзы
  • Оберлига
  • ГДР -ҙың футбол буйынса чемпионаты
  • Футбол буйынса ГДР чемпионаты
  • ГДР-ҙың футбол буйынса йыйылма командаһы

Спорттың башҡа төрҙәре

үҙгәртергә

ГДР йыйылма командаһы иң күп Олимпия миҙалдарын академик ишеү төрөнән алған.

Дин

үҙгәртергә

Протестантизм

үҙгәртергә

ГДр территорияһында  дин тотоусылар араһында лютерандар иң күбе. Протестант дини ойошмалары араһында лютерандарҙан ғына торғаны ла, лютерандар менән кальвинистарҙы берләштергәне, протестан- методистар, баптистар һәм башҡалар бар.[15][16].

Католицизм

үҙгәртергә

1973 йылға тиклем ГДР территорияһындағы католиктар епархияларға ойошҡан, ул епархиялар Епископтарҙың немец конференцияһына (Deutsche Bischofskonferenz) , ә 1976-1990 йылдарҙа - Епископтарҙың Берлин конференцияһына(Berliner Bischofskonferenz) ингән.

ГДР территорияһында ГФР менән ГДР-ҙа йәшәп киләгән Германияның иҫке католик сиркәүенең (Alt-Katholische Kirche in Deutschland) в Берлин, Кведлинбург, Галле һәм Дрездендағы ойошмалары бар.

Православие

үҙгәртергә

Православие христиандарының Берлин һәм Германия епархиялары (1971 йылда уларҙан айырым ГФР территорияһындағы Баден һәм Баварския һәм Дюссельдорф епархияһы булдырыла.

Иудаизм

үҙгәртергә

Иудаистар берләшмәһе- ГДР йәһүдтәре общиналары союзы (Verbandes der Jüdischen Gemeinden in der DDR) Берлин йәһүдтәре общинаһы союзы (Verbandes der Jüdischen Gemeinde von Berlin).

ГДР наградалары

үҙгәртергә

ГДР ордендары:

ГДР миҙалдары:

Ҡарағыҙ

үҙгәртергә

Иҫкәрмә

үҙгәртергә
  1. ↑ Берлин
  2. ↑ Glossar
  3. ↑ Ordnung über den Aufbau und die Arbeitsweise der staatlichen Organe der Bezirke 2018 йыл 13 апрель архивланған.
  4. ↑ Verfassung für die Mark Brandenburg 2013 йыл 21 сентябрь архивланған.
  5. ↑ Verfassung des Landes Mecklenburg 2013 йыл 21 сентябрь архивланған.
  6. ↑ Verfassung des Landes Sachsen 2013 йыл 21 сентябрь архивланған.
  7. ↑ Verfassung der Provinz Sachsen-Anhalt 2016 йыл 5 март архивланған.
  8. ↑ Verfassung des Landes Thüringen 2013 йыл 22 сентябрь архивланған.
  9. ↑ Demokratische Kreisordnung für das Land Mecklenburg 2011 йыл 6 июль архивланған.
  10. ↑ Die demokratische Kreisordnung 2011 йыл 6 июль архивланған.
  11. ↑ Demokratische Kreisordnung für die Mark Brandenburg 2011 йыл 6 июль архивланған.
  12. ↑ Ordnung über den Aufbau und die Arbeitsweise der staatlichen Organe der Kreise 2018 йыл 12 май архивланған.
  13. ↑ Gesetz über die Selbstverwaltung der Gemeinden und Landkreise in der DDR 2018 йыл 26 апрель архивланған.
  14. ↑ Германская Демократическая Республика
  15. ↑ Freikirchen in der ehemaligen DDR 2017 йыл 1 декабрь архивланған.
  16. ↑ Informations- und Dokumentationsstelle der EKD 2013 йыл 29 октябрь архивланған.

Әҙәбиәт

үҙгәртергә

Һылтанмалар

үҙгәртергә
  Германия Демократик Республикаһы Викимилектә

Ҡалып:Страна в темах Ҡалып:Социалистические страны Ҡалып:ОВД Ҡалып:История Германии Ҡалып:СЭВ

«https://ba.wikipedia.org/w/index.php?title=Германия_Демократик_Республикаһы&oldid=1273928» битенән алынған