Википедия

Набоков Владимир Владимирович

Рәсәй империяһы һәм Америка яҙыусыһы, шағир, тәржемәсе
(Владимир Набоков битенән йүнәлтелде)

Набоков Владимир Владимирович (Владимир Сирин тигән псевдонимы ла булған; 22 апрель 1899 йыл — 2 июль 1977 йыл) — рус һәм Америка яҙыусыһы, шағир, тәржемәсе, әҙәбиәтсе һәм энтомолог.

Набоков Владимир Владимирович
рус. Владимир Владимирович Набоков
Рәсем
Ҡултамға
Зат ир-ат[1][2]
Гражданлыҡ  Рәсәй империяһы
 Америка Ҡушма Штаттары
Спортта ил өсөн сығыш яһай  Америка Ҡушма Штаттары
Патронимы йәки матронимы Владимирович[d]
Псевдоним Владимир Сирин
Тыуған көнө 10 (22) апрель 1899[3]
Тыуған урыны Санкт-Петербург, Петербург губернаһы[d], Рәсәй империяһы[2]
Вафат булған көнө 2 июль 1977({{padleft:1977|4|0}}-{{padleft:7|2|0}}-{{padleft:2|2|0}})[2][1][4][…] (78 йәш)
Вафат булған урыны Монтрё[d], Швейцария[2]
Үлем төрө тәбиғи үлем[d][5]
Үлем сәбәбе ауырыу
Ерләнгән урыны Кларанское кладбище[d][6]
Ҡәбере һүрәте
Атаһы Набоков, Владимир Дмитриевич[d]
Әсәһе Елена Ивановна Рукавишникова[d][7]
Бер туғандары Сергей Владимирович Набоков[d], Кирилл Набоков[d] һәм Елена Владимировна Набокова[d]
Хәләл ефете Вера Набокова[d]
Балалары Дмитрий Набоков[d][7]
Нәҫеле Набоковы[d]
Әһәмиәтле кеше Филиппа Рольф[d][8]
Туған тел урыҫ теле
Яҙма әҫәрҙәр теле урыҫ теле һәм инглизсә
Һөнәр төрө романист, шағир, яҙыусы, зоолог, тәржемәсе, драматург, автобиограф, сценарий яҙыусы, лепидоптеролог, университет уҡытыусыһы, әҙәби тәнҡитсе, журналист, писатель научной фантастики, шахматный композитор, шахматсы, учёный-литературовед, энтомолог, литературовед
Эшмәкәрлек төрө әҙәбиәт[9][9], Рус әҙәбиәте[9][9], шиғриәт[9][9], перевод на английский[d][9][9], перевод на русский язык[d][9][9], переводы с английского[d][9][9], перевод с русского[d][9][9] һәм энтомология[9][9]
Эш урыны Гарвард университеты[10]
Корнелл университеты[d]
Колледж Уэллсли[d][10]
Уҡыу йорто Тринити колледжы[d]
Кембридж университеты[10]
Әүҙемлек урыны Кембридж[d][9], Берлин[9], Париж[9] һәм Монтрё[d][9]
Әүҙемлек осороноң тамамланыуы 1977
Сәләмәтлек торошо синестезия[d]
Спорт төрө шахмат
Әҫәрҙәр исемлеге библиография Владимира Набокова[d]
Архивы хранятся в New York Public Library Main Branch[d][11]
Сәнғәт йүнәлеше модернизм[d]
Жанр Сатира
Маҡтаулы исемдәре һәм башҡа бүләктәре
Рәсми сайт vladimir-nabokov.org
Досье в Швейцария башҡарыу сәнғәте архивы[d]
 Набоков Владимир Владимирович Викимилектә

Биографияһы

үҙгәртергә
 
Володя Набоков, 1907 йыл.
 
Петербургта В. В. Набоков йортондағы музей, Набоковтарҙың ғаиләһе 1897 йылдан унда йәшәй башлай. Владимир Набоков 18 йәшенә тиклем шунда йәшәй.

Влади́мир Влади́мирович Набо́ков 1899 йылдың 22 апрелендә Санкт-Петербургта бай дворян ғаиләһендә тыуа.

Атаһы Владимир Дмитриевич Набоков (1869—1922), юрист, билдәле сәйәсмән, Конституцион-демократик фиркәһенең (кадеттар партияһы) лидерҙарының береһе, боронғо рус дворяндары Набоковтарҙың тоҡомо. Әсәһе — Елена Ивановна (ҡыҙ фамилияһы Рукавишникова; 1876—1939), бай золотопромышленник ҡыҙы. Владимирҙан тыш ғаиләлә тағы ике ҡустыһы һәм ике һеңлеһе була.

Атаһы яғынан да, әсәһе яғынан да яҙыусының ҡартаталары һәм өләсәләре дворяндар нәҫеленән, бай һәм билдәле кешеләр була.

Набоковтарҙың ғаиләһендә өс тел ҡулланылған: рус, инглиз һәм француз, буласаҡ яҙыусы бәләкәйҙән үк өсөһөндә лә һөйләшеп үҫә. Үҙенең әйтеүе буйынса, ул тәүҙә инглизсә уҡырға өйрәнә, шунан һуң ғына русса. Набоковтың баласағы етеш тормошта, байлыҡта уҙа. Уларҙың Петербургта үҙҙәренең йорттары Һәм Гатчина янында имениелары була.

Тәүҙә Набоков Тенишев училищеһында Петербургта уҡый. Әҙәбиәт һәм энтомология менән Набоков ғүмер буйы ҡыҙыҡһынасаҡ.

 
Рождественолағы имение

1916 йылдың көҙөндә Набоковҡа әсәһенең ағаһы Василий Иванович Рукавишников Рождествено тигән имениеһын һәм миллионлы мираҫын ҡалдыра. Училищела уҡып йөрөгәнендә үк Набоков 1916 йылда «Шиғырҙар» (рус. «Стихи») тигән беренсе йыйынтығын нәшер итә, унда 1915 йылдың авгусынан 1916 йылдың майына тиклем яҙған 68 шиғыры тупланған була.

Октябрь революцияһы Набоковтарҙы Ҡырымға күсеп китергә мәжбүр итә. Набоковтың әҫәрҙәре «Ялта тауышы» (рус. «Ялтинский голос») тигән газетала баҫыла башлай, театраль труппалар уның әҫәрҙәрен сәхнәләштерә. 1918 йылдың ғинуарында «Ике юл» (рус. «Два пути») тигән альманах сыға, унда Набоковтың 12 һәм уның класташы А. Н. Балашовтың 8 шиғыры тупланған була.

1919 йылдың апрелендә большевиктар Ҡырымды алыр алдынан, Набоковтарҙың ғаиләһе Рәсәйҙе ташлап китә. Улар Берлинда йәшәй, Владимир Кембридж университетында (Тринити-колледж) белем ала, ул унда русса шиғырҙар яҙыуын дауам итә һәм Льюис Кэрроллдың «Алиса мөғжизәләр илендә»һен («Алису в Стране чудес») рус теленә тәржемә итә. Кембридж университетында Набоков Славяндар йәмғиәтен төҙөй, һуңынан ул Кембридж университетының[12] Рус Йәмғиәте тип атала башлай.

1922 йылдың март айында Владимир Набоковтың атаһы Владимир Дмитриевич Набоков үлтерелә.

 
СПбГУның филология факультетының ихатаһында Владимир Набоковҡа һәйкәл
 
«Montreux Palace» ҡунаҡханаһының алдында Владимир Набоковҡа һәйкәл, унда яҙыусы тормошоноң һуңғы йылдарын үткәрә

Берлин (1922—1937)

үҙгәртергә

1922 йылда Набоков Берлинға йәшәргә күсә, инглиз телен уҡытып йәшәй башлай. Рус эмигранттары сығарған гәзиттәрҙә хикәйәләре баҫылып тора.

1925 йылда Набоков Вера Слонимға өйләнә. Уларҙың беренсе һәм берҙән-бер балаһы, Дмитрий (1934—2012) Дмитрий (1934—2012) атаһының әҫәрҙәрен тәржемә итә һәм баҫтырып сығара, уларҙың Россияла[13] популляр булып китеүенә булышлыҡ итә.

Өйләнгәндән һуң Набоков үҙенең «Машенька» (1926) исемле беренсе романын тамамлай. 1937 йылға тиклем ул рус телендә тағы 8 роман яҙа. Әҫәрҙәрен В Сирин псевдонимы аҫтында «Заман яҙмалары» (Париж) журналында баҫтыра. Набоковтың Совет Россияһында баҫылмаған романдары көнбайыш эмиграцияһында уңыш ҡаҙана һәм әле лә рус әҙәбиәтенең шедеврҙары булып һанала, бигерәк тә «Лужиндың яҡлауы» (рус. «Защита Лужина»), «Һәләт» (рус. «Дар»), «Язаға саҡырыу» (рус. «Приглашение на казнь», 1938).

 
Набоковтың Cimetière de Clarensтағы (Швейцария) ҡәбере

АҠШ

үҙгәртергә

Америкала 1940 йылдан 1958 йылға тиклем Набоков америка университеттарында рус һәм донъя әҙәбиәте буйынса лекциялар уҡып, шул аҡсаға йәшәй.

Инглиз телендәге беренсе романын («Себастьян Найттың ысын тормошо»; рус. «Подлинная жизнь Себастьяна Найта») Набоков АКШ-ҡа киткәнсе үк яҙа башлаған булған. 1938 йылдан ғүмеренең аҙағына тиклем Набоков башҡа рус телендә бер роман да яҙмай. Инглиз телендәге беренсе романдары «Себастьян Найттың ысын тормошо» (рус. «Подлинная жизнь Себастьяна Найт») һәм «Уйнаштан тыуғандар билдәһе аҫтында» (рус. «Под знаком незаконнорождённых»; ингл. «Bend Sinister») әҙәби әҫәр булараҡ уңышлы булһалар ҙа яҙыусыға табыш килтермәйҙәр. Набоков «Лолита» тигән роман өҫтөндә эшләй, әммә уны баҫтырып сығара алырына ышанмай, сөнки унда өлкән ирҙең 12 йәшлек ҡыҙ менән мауығыуы тасуирлана. Ләкин роман тәүҙә Европала, һуңынан Америкала баҫылып сыға һәм авторына байлыҡ һәм бөтә донъяға танылыу килтерә.

Яңынан Европа

үҙгәртергә

Набоков Европаға ҡайта һәм 1960 йылдан Монтрё, Швейцарияла йәшәй, унда үҙенең һуңғы романдарын яҙа. Иң билдәлеләре — «Тоноҡ ялҡын» («Бледное пламя») һәм «Ада» (1969).

Набоковтың һуңғы яҙып бөтөлмәгән романы «Лаураның ысыны» (рус. «Лаура и её оригинал», ингл. The Original of Laura) инглиз телендә 2009 йылдың ноябрендә сыға. Шул уҡ йылда уның русса тәржемәһен (Г. Барабтарло тәрж., ред. А. Бабиков) «Әлифба» нәшриәте баҫтырып сығара.

В. В. Набоков 1977 йылдың 2 июлендә вафат була, ул Швейцарияның Монтрё янындағы Кларансе зыяратында ерләнә.

Ҡустылары һәм һеңлеләре

үҙгәртергә
 
Бала Набоковтар 1918 йылда (һулдан уңға): Владимир, Кирилл, Ольга, Сергей һәм Елена.
  • Сергей Владимирович Набоков (1900—1945) — тәржемәсе, журналист, Нойенгамме нацист концлагерында һәләк була.
  • Ольга Владимировна Набокова (1903—1978), беренсе никахта Шаховская[14], икенсеһендә — Петкевич.
  • Елена Владимировна Набокова (1906—2000), беренсе никахта СколариВладимир Набоков. Переписка с сестрой. — Ann Arbor: Ardis, 1985., икенсеһендә — Сикорская. Уның Владимир Набоков[15] менән яҙышҡан хаттары баҫылып сыға.
  • Кирилл Владимирович Набоков (1912—1964) — шағир, Владимир[16][17][18] ҡустыһының крестнигы.

Иҫкәрмәләр

үҙгәртергә
  1. ↑ 1,0 1,1 Bibliothèque nationale de France идентификатор BNF (фр.): платформа открытых данных — 2011.
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 Deutsche Nationalbibliothek Record #118586114 // Общий нормативный контроль (GND) (нем.) — 2012—2016.
  3. ↑ Набоков Владимир Владимирович // Литераторы Санкт-Петербурга. ХХ век (урыҫ) / под ред. О. В. Богданова
  4. ↑ Field A., Albert M. Vladimir Nabokov // Encyclopædia Britannica (ингл.)
  5. ↑ https://archive.nytimes.com/www.nytimes.com/books/97/03/02/lifetimes/nab-v-obit.html?_r=1
  6. ↑ https://www.montreux.ch/habiter-et-decouvrir/territoire/cimetieres
  7. ↑ 7,0 7,1 Lundy D. R. The Peerage (ингл.)
  8. ↑ Anna Filippa Rolf 1924-11-15 — 1978-09-29 Bibliotekarie, författare, översättare
  9. ↑ 9,00 9,01 9,02 9,03 9,04 9,05 9,06 9,07 9,08 9,09 9,10 9,11 9,12 9,13 9,14 9,15 9,16 9,17 9,18 9,19 Nabokov, Vladimir Vladimirovič // Чешская национальная авторитетная база данных
  10. ↑ 10,0 10,1 10,2 (unspecified title) (ингл.)
  11. ↑ https://archives.nypl.org/brg/19126
  12. ↑ Cambridge University Russian Society 2022 йыл 7 март архивланған.
  13. ↑ Умер Набоков: В Швейцарии скончался сын знаменитого писателя(недоступная ссылка) РБК daily, 24.02.2012
  14. ↑ Nabokov Family Chart
  15. ↑ Владимир Набоков.
  16. ↑ Ледковская М. Забытый поэт. Кирилл Владимирович Набоков // Новый Журнал. — 1997. — № 209. — С. 277—288.
  17. ↑ Поэты пражского «Скита» / Составитель: Олег Малевич. — Росток, 2007. — 704 с.
  18. ↑ Ксения Егорова.

Әҙәбиәт

үҙгәртергә
  • Б. Ахмадулина. «Робкий путь к Набокову» : Эссе.
  • Александр Долинин. Истинная жизнь писателя Сирина: Работы о Набокове. Спб.: Академический проект, 2004.
  • Бойд Б. Владимир Набоков. Русские годы. Биография / Пер. с англ. М.: Издательство Независимая Газета; СПб.: Симпозиум, 2001. 695 с. ISBN 5-86712-074-0
  • Бойд Б. Владимир Набоков. Американские годы. Биография / Пер. с англ. М.: Издательство Независимая Газета; СПб.: Симпозиум, 2004. 928 с. ISBN 5-86712-170-4
  • Горянин Александр. Как первую любовь… // Звезда. — 2007. — № 7.
  • В. Ерофеев. В поисках потерянного рая (Русский метароман В. Набокова)
  • Курицын В.Н. Набоков без Лолиты. Новое издательство, 2013.
  • Анатолий Ливри. Физиология Сверхчеловека. Введение в третье тысячелетие. — СПб.: Алетейя, 2011. — 312 с.
  • Меерсон О. Набоков — апологет: Защита Лужина или защита Достоевского? 2011 йыл 19 август архивланған. // Достоевский и XX век / Под ред. Т. А. Касаткиной: В 2 томах. — Т. 1. — М.: ИМЛИ РАН, 2007. — С. 358—381.
  • Мельников Н. Г. Портрет без сходства. Владимир Набоков в письмах и дневниках современников (1910—1980-е годы). М.: Новое литературное обозрение, 2013. 264 с. ISBN 978-5-4448-0072-0
  • Мельников Н. Г. О Набокове и прочем: Статьи, рецензии, публикации. М.: Новое литературное обозрение, 2014. 424 с. ISBN 978-5-4448-0185-7
  • Мина Полянская. «Берлинец Сирин» Владимир Набоков в Берлине//Музы города. Берлин, Support Edition, 2000 ISBN 3-927869-13-9
  • Мина Полянская. Владимир Набоков в Берлине
  • Салиева Л. К. Риторика «Дара» Набокова. Реконструкция изобретения. — М., 2005.
  • Стейси Шифф Миссис Владимир Набоков. Вера. М.: Издательство Независимая газета. ISBN 5-86712-079-1.

Һылтанмалар

үҙгәртергә
«https://ba.wikipedia.org/w/index.php?title=Набоков_Владимир_Владимирович&oldid=1271454» битенән алынған