Әбү Ғабдрахман Бәшәр ибн Ғийәҫ әл-Мүрәйси (ғәр. أبو عبد الرحمن بشر بن غياث المريسي‎; яҡынса 763; хәҙ. Ираҡ — 833, Бағдад) — ислам дине белгесе, мөғтәзилилектең күренекле вәкиле.

Бәшәр әл-Мүрәйси
ғәр. بشر المريسي
Зат ир-ат
Гражданлыҡ  Ғәббәсиҙәр хәлифәлеге
Тыуған көнө VIII быуат
Тыуған урыны Ираҡ
Вафат булған көнө 833
Вафат булған урыны Бағдад
Һөнәр төрө дин белгесе, Мөтәкәллимдәр
Эшмәкәрлек төрө Кәләм
Уҡыусылар Хусейн ибн Мухаммед ан-Наджжар[d]
Кемдә уҡыған Әбү Йософ, Суфьян ибн Уяйна[d] һәм Хаммад ибн Саляма[d]
Әүҙемлек урыны Бағдад
Мәзһәб Хәнәфи мәҙһәб

Биографияһы үҙгәртергә

Уның атаһы — Әл-Күфә баҙарында буяусы Нәсер ибн Мәлик, хәбәр ителеүенсә, йәһүд булған, ә Бәшәр ислам динен ҡабул иткәс, мәүлә Зәйет ибн әл-Хаттаб исеме алған[1]. Бағдадта 833 йылда декабрь айында 70 йәшендә вафат булған.

Дини эшмәкәрлеге үҙгәртергә

Фиҡһта Бәшәр әл-Мүрәйси ҡайһы бер мәсьәләләрҙә үҙ ҡараштарында торһа ла, хәнәфи мәҙһәб эйәрсене булып һанала. Әбү Йософтоң (798 вафат) уҡыусыһы булған. Хәҙистәрҙе Хәммәт ибн Сәләмәнән, Сүфйән ибн Ғүйәйнәнән һәм башҡа мөхәддистәрҙән өйрәнгән [2].

Бәшәр әл-Мүрәйси раҫлауынса, Ҡөрьән барлыҡҡа килтерелгән булған, шуның өсөн ул жәхмилектә һәм мөғтәзилилектә ғәйепләнгән. Мәгәр ҡәҙәр һәм ҡаҙа мәсьәләһендә ҡапма-ҡаршылыҡлы жәбәриҙәр менән ҡәҙәриҙәр араһындағы ике арауыҡта тороп, мөғтәзилиҙәрҙең дә идеяһына ҡаршы килә[2].

Хәбәр ителеүенсә, Бәшәр әл-Мүрәйси имам Мөхәммәт әш-Шәфиғи менән бәхәс ҡорған. Бәшәрҙең ҡайһы бер һорауҙарҙа сөнниҙәрҙең, икенселәрендә ҡәҙәриҙәрҙең фекерен уртаҡлашҡанын ишеткәс, әш-Шәфиғи уға: «Һин — ярым диндар, ярым — кафыр», — тигән[3].

Иҫкәрмәләр үҙгәртергә

Әҙәбиәт үҙгәртергә

  • Мухаммад б. ‘Абд ал-Карим аш-Шахрастани. Книга о религиях и религиозно-философских учениях / Предисловие, перевод с арабского и комментарий С. М. Прозорова // Ишрак. : ежегодник исламской философии: 2012. — № 3. — С. 573—600.
  • Bis̲h̲r b. G̲h̲iyāt̲h̲ b. Abī Karīma Abū ʿAbd al-Raḥān al-Marīsī / Carra de Vaux, B., Nader, A.N. and Schacht, J. // Encyclopaedia of Islam. 2 ed. — Leiden : E. J. Brill, 1960—2005. (түләүле)
  • al-Nawbak̲h̲tī, Firāḳ al-S̲h̲īʿa, ed. Ritter, index (with bibliography)
  • ʿUt̲h̲mān b. Saʿīd al-Dārimī (d. 282), Radd al-Imām al-Dārimī . . . ʿalā Bis̲h̲r al-Marīsī, Cairo 1358
  • al-Ḵh̲ayyāṭ, K. al-Intiṣār, ed. Nyberg, 1925 (French transl. Nader, 1957), index
  • al-As̲h̲ʿarī, Māḳālāt al-Islāmiyyīn, ed. Ritter, index (with bibliography)
  • al-Bag̲h̲dādī, al-Farḳ bayn al-Firaḳ, 192 f. (transl. A. S. Halkin, Moslem Schisms and Sects, 1935, 5 f.)
  • al-Ḵh̲aṭīb al-Bag̲h̲dādī, Taʾrīk̲h̲ Bag̲h̲dād, vii, 56 ff.
  • al-Isfarāʾīnī, al-Tabṣīr fi ’l-Dīn, 61
  • al-S̲h̲āhrastānī, 107 (transl. Harbrücker, Religionsspartheien und Philosophen-Schulen, 162, 407)
  • ʿAbd al-Ḳādir, al-D̲j̲awāhir al-Muḍīʾa, i, 164 ff.
  • Ibn Ibn Ḥad̲j̲ar al-ʿAsḳalānī, Lisān al-Mīzān, ii, 29 ff.
  • ʿAbd Allāh Muṣṭafā al-Marāg̲h̲ī, al-Fatḥ al-Mubīn fī Ṭabaḳāt al-Uṣūliyyīn, i, 143 ff.
  • A. N. Nader, Le système philosophique des muʿtazila, 106
  • Laoust, La profession de foi d’Ibn Baṭṭa, 167, n. 3 (with bibliography).