Әзербайжан кинематографы

Әзербайжан киноһы — Әзербайжан кинематографияһы. Дөйөм алғанда, Әзербайжанда кино барлыҡҡа килгән ваҡыттан бирле унда 240-ҡа яҡын тулы метражлы нәфис һәм 50-нән ашыу ҡыҫҡа метражлы фильмдар, шулай уҡ йөҙҙән ашыу документаль һәм 1200-ҙән ашыу документаль һәм 100-гә яҡын төшөрөлгән.

Әзербайжан кинематографы
Дәүләт	Әзербайжан
Урын	Әзербайжан
Әзербайжан кинематографы Викимилектә

Иртә тарихы

1920 йылда нигеҙ һалынған Баҡылағы беренсе киностудия бинаһы

Мишон Александр Михайлович — фотограф, Әзербайжанда беренсе фильм төшөрә.

Әзербайжан киноһы тарихсыһы Айдын Ҡазимзаде әзербайжан кинематографияһы тыуыуын 1898 йылға, фотограф А. М. Мишондың Парижда үтергә тейешле Бөтә донъя күргәҙмәһенә ҡуйыласаҡ Урта Азия һәм Кавказдың йәнле фотоһүрәттәр коллекцияһын Василий Вятскийҙың театр-циркында күрһәтеү ваҡытына ҡайтара. Рәсәй кино сәнғәтен өйрәнеүселәр һәм кино тәнҡитселәре Гильдияһы ағзаһы Ульви Мехти, Мишондың эштәре бер нисек тә үҫешмәне тип кинематографтың шуға оҡшаш килеп сығыу датаһын дөрөҫ түгел тип, әзербайжан кинематографының килеп сығыуын 1916 йылдың 16 майына ҡарата — ошо йылда Узеир Ғаджибәковтың «Аршин мал алан» тауышһыҙ фильм-опереттаһының автор фаразы. Ҙур Совет энциклопедияһы ла шул уҡ датаны атай.

«Балаханда нефть фонтаны» тигән беренсе фильмдан (Әзербайжан тарихында тәүге) видео-кадрҙар. 1898 йыл

1898 йылда фотограф Александр Мишон урындағы темалар буйынса «Биби-Эйбаттағы нефть фонтаны янғыны», «Балахандағы нефть фонтаны», «Ҡала баҡсаһындағы халыҡ күңел асыуы гулянье», «Кавказ бейеүе» тип аталған документаль сюжеттар һәм «Эләктеңме» тип аталған бер уйын юмористик кинозарисовкаһы төшөрөлгән. Был фильмдар шул уҡ йылдың 2 авгусында махсус ойошторолған киносеанстарҙа тамашасыларға күрһәтелә. Әзербайжан Республикаһы президенты указына ярашлы, был көн милли кинематографияның тыуған көнө тип иҫәпләнә һәм йыл һайын «Милли кино көнө» булараҡ билдәләнә. Шулай уҡ Мишон был фильмдарҙы Францияла күрһәтеп уңышҡа өлгәште.

1915 йылда Бакы ҡалаһында кинопрокат контораһы булдырыла. Ул ағаһы-энеле «Пироне» акционерҙар йәмғиәте тарафынан ойошторолған. Уларҙан тыш Баҡыла башҡа сит ил кинофирмалары филиалдары ла («Пате», «Фильма» һ. б.) эшләгән. Шул уҡ 1915 йылда «Пироне» йәмғиәте тәүге әзербайжан нәфис фильмы булған «Нефть һәм миллиондар батшалығында» фильмын төшөрә башлағанref>Тюркские народы: Энциклопедический справочник / м. — Алматы: ЗАО «Казак энциклопедиясы», 2004. — С. 31. — 384 с.</ref>. Фильм Мусабәковтың шул уҡ исемле романы буйынса төшөрөлгән. Фильмды төшөрөүҙе урындағы нефть сәнәғәтселәре финанслаған. Мәҫәлән, фильмды төшөрөү маҡсатында Петербургтан режиссёр Борис Светлов саҡыртылған. Баҡыла һәм уның тирә-яғындағы ауылдарҙа пейзаж, Тифлиста инде — сәхнә, павильондар менән бәйле сәхнәләр төшөрөлгән. Фильмда, Лутфулла бәк ролендә, ул саҡтағы билдәле театр актёры Һөсәйен Мәммәд оглы Әрәблински төшкән.

Ҙур уңыш ҡаҙанған беренсе әзербайжан кинокомедияһы «Аршын мал алан» 1916 йылда, Узеир Ғәджибәковтың шул исемле опереттаһына нигеҙләнеп, төшөрөлгән. 1918 йылдың 28 майында, Әзербайжан Демократик Республикаһының бойондороҡһоҙлоғон иғлан иткәндән һуң, 1919 йылда «Мусауаттарҙың Әзербайжанда идара итеүенең беренсе йыллығы» документаль фильмын күрһәткәндәр.

Совет осоро

Идаралыҡ иткән коммунистар партияһы киноны хеҙмәтсәндәрҙе идеологик тәрбиәһендә иң мөһим элемент тип ҡараған. Шулай итеп, кинематографияның бөтә өлкәләре дәүләт ҡарамағында булған. Был осорҙа милли кино үҙенең эске донъяһын облик формалаштырған. Кино теле үҙенә бер төрлө һәм ижади алымдары башҡаларҙыҡына оҡшамаған оҫталар барлыҡҡа килгән.

1920-се йылдар

«Ҡыҙҙар башняһы тураһында легенда» исемле беренсе әзербайжан совет фильмынан кадр, 1924 йыл.

1922 йылда Әзербайжан ССР-ы етәкселеге республикала, хәҙерге Әзербайжанфильм киностудияһының нигеҙе булған, беренсе кинофабрика булдырырға ҡарар иткән . Икенсе йылға Халыҡ Комиссарҙары Советының махсус декреты менән ҡайһы бер эшҡыуарҙарҙың фото-кинотеатрҙарын һәм прокат контораларын национализациялау һәм берләштереү сараларын хәстәрләүсе Әзербайжан фото-кино идаралығы (АФКУ), булдырылған. АФКУ дәүерендә «Тейяре», «Эдисон», «Миллион», «Ладья», «Меденчи» («Промысловик») һ. б. кинотеатрҙары булған. 1924 йылда режиссёр В. В. Валльюзек төшөргән ике сериялы «Ҡыҙҙар башняһы тураһында легенда» тигән нәфис фильм экрандарға сыға. Фильмы эшләүселәр, кино төшөргәндә, көнсығыш экзотикаһын ҡулланған.

Джафар Джаббарлы — Әзербайжан киносценаристары мәктәбенә нигеҙ һалыусы тип иҫәпләнгән билдәле әзербайжан драматургы

АФКУ эргәһендә 1925 йылда Ш. Мәхмүдбәков инициативаһы буйынса Әзербайжанда милли актёр һәм режиссёр кадрҙарын әҙерләү студияһы ойошторолған. Был студияла Джафар Джаббарлы, М. Микаилов, А. Таиров һ. б. уҡыған. Фильмдарҙың нәфис сифатын арттырыу һәм милли кадрҙарҙы үҫтереү маҡсатында Баҡыға билдәле кинорежиссёрҙар, шулай уҡ В. И. Пудовкин, И. А. Шевченко, Н. М. Шенгелая, Михаил Чиаурели, шулай уҡ кинооператорҙар Г. М. Лемдег, В. Р. Лемке, А. В. Гальперин, И. С. Фролов, Я. М. Фельдман, Л. Л. Косматов, В. М. Шнейдер һ. б. саҡырылған. Кино ижадына Джафар Джаббарлы, Ғәббәс Мирза Шәрифзаде һ. б. йәлеп ителгән.

1926—1930 йылдарҙа АФКУ «Азгоскино», 1930—1933 йылдарҙа — «Азеркино» тип аталған, 1933 йылда исеме «Азфильм», 1934 йылда — «Азгоскинопром» тип үҙгәртелгән, 1935 йылдан 1940 йылға саҡлы «Азерфильм», 1941 йылдан 1959 йылға саҡлы — «Баҡы киностудияһы» тип атала. Ниһайәт 1961 йылдан хәҙерге көнгә тиклем учреждение «Джафар Джаббарлы исемендәге Әзербайжанфильм киностудияһы» тип атала .

Джафар Джаббарлының шул уҡ исемле әҫәре буйынса төшөрөлгән «Севиль» фильмынан кадр. 1929 йыл

1920-се йылдарҙа әзербайжан киноһында төп тема дини фанатизмға ҡаршы көрәш, революция һәм ҡатын-ҡыҙҙар азатлығы булған. Шул йылдарҙа «Бисмилла» (1925 йыл, режиссёрҙар — Ғәббәс Мирза Шәрифзаде һәм А. Валово), «Вулкан өҫтөндә өй» (1929 йыл, режиссёр Амбарцум Бәк-Назаров), «Ғәджи Ғара» (1929 йыл, режиссёр Ғәббәс Мирза Шәрифзаде) һымаҡ фильмдар сыҡҡан. «Севиль» фильмында азатлыҡ өсөн көрәшеүсе әзербайжан ҡатын-ҡыҙы образы (1929 йыл, режиссёр Амбарцум Бәк-Назаров) һүрәтләнгән.

Был йылдарҙа урындағы һәм сит ил кинокомпаниялары тарафынан ҡала тормошо, нефть промыслалары тураһында һөйләгән кинохроникалар һәм документаль фильмдар төшөрөлгән. «IX Ҡыҙыл Армияның Баҡыға килеүе» тигән беренсе кинохроника 1920 йылда төшөрөлгән. Шул уҡ йылда «Көнсығыш халыҡтарының Беренсе ғурултайы (йыйылышы)» кинохроникаһы ижад ителгән. Артабанғы йылдарҙа яҙылған репортаждар, хәл-ваҡиғалар менән бәйләгәндәр: документаль фильм менән бер рәттән кеүек «Совет Әзербайжанының III йыллығына» (1923 йыл), «Сураханы нефть промыслаларындағы янғын» (1923), «Нариман Наримановты ерләү» (1925), М. Фрунзеның Баҡыға килеүе (1925) һ. б. фильмдар, фәнни темаларға ла фильмдар төшөрөлгән. 1925 йылда режиссёр Ғәббәс Мирза Шәрифэаде республиканың мәҙәни һәм сәнәғәт тормошо тураһында «Әзербайжанға сәйәхәт» фильмын тамамлаған. 1920 йылда баҫылып киножурналындағы «Әзербайжан экран» (йылына 4-5 тапҡыр), ҡаҙаныштар менән таныштырыу, етештереүҙә һәм тамашасыларҙы республиканың мәҙәни тормошо.

1930-сы йылдар. Тауышлы киноның барлыҡҡа килеүе

Алескер Алекперов ҡатнашлығындағы «Лятиф» фильмынан кадр. 1930 йыл

1930-сы йылдар башында нәфис фильмдар темаһы шул саҡтағы тормоштан алынған. Тарихи-революцион темаға ла фильмдар төшөрөлгән. Уларға 1930 һәм 1934 йылдарҙа режиссёр М. Микаилов төшөргөн «Лятиф», «Исмәт» фильмдары; режиссёрҙар А. Гулиев һәм Г. М. Брагинский төшөргән «Алмаз» (1936) һәм «Яңы горизонт» (1940) фильмдары ҡарай. 1938 йылда режиссёр В. В. Турин «Баҡылылар» («Бакинцы») картинаһын төшөргән. 1930-сы йылдарҙың тауышһыҙ фильмдары араһында режиссёр А. А. Маковский 1934 йылда төшөргән «Көнсығышҡа юл» тулы метражлы фильмы һәм «Әзербайжан сәнғәте» айырыуса айырыла.

Режиссёр Самед Мәрҙәновтең «Ҡәндлиләр» (Крәҫтиәндәр) фильмынан кадр. 1940 йыл

1940 йылда, ҡыҙғанысҡа ҡаршы, яҡты донъянан иртә киткән беренсе әзербайжан профессиональ кинорежиссёры Самед Мәрҙәнов, үҙ ғүмерендә «Крәҫтиәндәр» тип тәржемә ителгән «Ҡәндлиләр» тигән берҙән-бер картинаһын төшөргән. Был иң яҡшы әзербайжан картиналарының береһе. Нефть темаһына төшөрөлгән һәм Каспий нефтселәре менән бәйле «Каспий нефтселәре тураһында повесть» һәм «Диңгеҙ буйһондороусылар» кеүек Әзербайжандың ҡайһы бер фильмдары илдән ситтә, шул иҫәптән Канн кинофестивалендә лә, билдәле булған.

Баҡылағы «Форум» кинотеатры. 1936 йыл

1935 йылда "Әзерфильм"да атаҡлы режиссёр Борис Барнет Әзербайжандың «Зәңгәр диңгеҙ буйында» тигән тәүге тауышлы фильмын төшөргән. Фильмда күренекле совет актёрҙары Николай Крючков һәм Лев Свердлин төшкән. Дөйөм алғанда 1936 йылдан алып 1941 йылға саҡлы 10-дан артыҡ тауышһыҙ фильм төшөрөлгән.

Тауыш барлыҡҡа килгәндән һуң документаль кино ла үҫешә башлаған. 1935 йылда режиссёр һәм сценарий авторы булараҡ, Б. В. Пумянский һәм В.Еремеев «Дан ҡаҙанған Әзербайжан» тип аталған бер сериялы документаль хроникаль киноальманах төшөргән. Тап шул фильмда очерк геройҙарының сығышы менән бер ваҡытта тәүге тапҡыр диктор тексы бирелгән. 1939 йылдан башлап «Орденлы Әзербайжан» тигән яңы исем аҫтында «Әзербайжан экраны» тигән киножурнал баҫыла башлаған. Йылына 36 номер сыҡҡан.

Һуғыш йылдары

Төп ролдә Мөвсүм Санани уйнаған «Бәхтийәр» фильмынан (1942 год) кадр

Икенсе донъя һуғышы йылдарында нигеҙҙә һуғыш тематикаһына фильмдар төшөрөлгән. Шулай, режиссёр А. Гулиев «Ватан улы» (1941 йыл) һәм «Бәхтийәр» (1942 йыл) киноновеллаларын төшөргән. Фильмдар яугир-геройҙар Кәмәл Ғасимовҡа һәм Бәхтийәр Керимовҡа бағышланған. Ә 1943 йылда режиссёр А.Иванов һуғыш йылдарында батырлыҡ күрһәткән моряктарға бағышлап «Т-9 һыу аҫты кәмәһе» кинокартинаһын төшөргән.

Бынан тыш, 1942 йылда режиссёрҙар А. И. Бәк-Назаров һәм Рза Тахмасибтарҙың тырышлығы менән Мирза Фатали Ахундовтың тормошона һәм ижадына бағышланған «Сабухи» картинаһы донъя күргән. 1943 йылда бер сюжет һыҙығы менән бәйле (режиссёрҙар Григорий Васильевич Александров, Рза Тахмасиб һәм Микаил Микаилов) өс киноновелланан торған «Бер ғаилә» кинофильм төшөрөлгән.

Был йылдарҙа Әзербайжандан фронт һыҙығына режиссёр А.Ғасанов һәм операторҙар (М.Мустафаев, М.Дадашов, С.Бадалов, В. Е. Еремеев, Ч.Мамедов һ.б.) кеүек режиссёр-кинодокументалистар төркөмө ебәрелгән. Улар һалдаттарға махсус сығарылыш сифатында күрһәтелгән документаль фильмдар төшөргән. Әзербайжан халҡының һуғыш осоронда батырҙарса хеҙмәтен сағылдырған «Тыуған ил өсөн» (1943 йыл, режиссёр А.Ғасанов), «Хәстәр» (1943 йыл, режиссёр А.Гулиев), «Яуап хат» (1944 йыл, режиссёр И.Эфендиев), «Туғандарса ярҙам» (1944 йыл, режиссёр А.Дадашов) һ. б. киножурналдар һәм киноочерктар билдәле.

1944 йылда режиссёрҙар Г. В. Александров һәм Н. И. Большаковтар тарафынан «Каспийлылар» тулы метражлы документаль фильмы («Баҡы киностудияһы» менән Мәскәү документаль фильмдар студияһы) төшөрөлгән. Фильм каспий моряктарының батырлығыитураһында һөйләй. Ә Әзербайжанда Совет власы урынлаштырылыуға 25 йыл айҡанлы «Мәңгелек уттар иле» (режиссёр Г.Сеидзаде, 1945 йыл) тигән тулы метражлы документаль фильм эшләнгән.

Һуғыштан һуңғы йылдар

1945 йылда музыкальная комедия Узеир Абдул-Гусейн оглы Ғәджибәковтың «Аршин Мал-Алан» музыкаль комедияһы тағы ла экранлаштырылған («Аршин Мал-Алан» фильмы, 1945). Режиссёрҙар Рза Тахмасиб һәм Н. Лещенко милли колорит һәм халыҡ юморы һаҡланған ысынбарлыҡты ысынбарлыҡты баҙыҡ сағылдырған кинокомедия булдырған. Фильм элекке СССР территорияһында ғына түгел, донъяның төрлө илдәрендә уңыш ҡаҙанған. Был фильм өсөн СССР Дәүләт премияһы 1946 йылда была присвоена режиссёрҙар Рза Тахмасиб һәм Н.Лещенкоға, композитор Узеир Абдул-Гусейн оглы Ғәджибәковҡа, шулай уҡ актёрҙар Рәшид Мәжид оглы Бейбутовҡа, Ләйлә Бедирбейлигә, А.Гусейнзадеға, М.Калантарли һәм Л.Абдуллаевҡа бирелгән. Был фильмдан һуң әзербайжан киноһында комедия жанрына ынтылыу көсәйгән. Шулай, 1955 йыл режиссёр Т.Тагизаде «Осрашыу» тигән, ә Л.Сәфәров — Рәшид Бейбутов төп ролде уйнаған «Яратҡан йыр» («Бәхтийәр») шаян фильмдарын төшөргән.

«Фатали хан» фильмынан кадр. Уңда Фатали хан (Алескер Алекперов) Рәсәй илсеһе менән һөйләшеү алып бара.

1947 йылда режиссёр В. И. Дзиган губин ханы Фатали хан тормошона бағышланған «Фатали хан» фильмын төшөргән. Экрандарға фильм фәҡәт 1959 йылда ғына сыҡҡан.

Был ваҡытта «Совет Әзербайжаны» журналы менән бер үк ваҡытта «Йәш быуын» киножурналы (йылына 4 һан). 1945 йылдан 1950 йылға саҡлы документаль фильмды сценаристар И.Ҡасумов, А.Ғулубәков, режиссёрҙар З.Ҡәзимова, Л.Сәфәров, операторҙар А.Нариманбәков, Т.Ахундов, Х.Бабаев, композиторҙар Ҡара Әбүлфаз оғлы Ҡараев, Тофиҡ Алекпер оғлы һ. б. булдырған.

1947 йылда «Аракстың ҡаршы ярында» (режиссёрҙар И.Әфәндиев, Э. И. Шуб) тулы метражлы фильмы төшөрөлгән. Фильм 1945—1946 йй. Иранда йәшәгән әзербайжан халҡының азатлыҡ көрәше тураһында һөйләгән.

1950-е годы

1950-се йылдар башында "Баҡы киностудияһы"нда нигеҙҙә нәфис-документаль һәм публицистик фильмдар төшөрөлгән. 1950-сы йылдар уртаһына инде милли сценаристар, режиссёрҙар, операторҙар һәм рәссамдар кадрҙары әҙерләнгән. Уларҙың күпселеге Бөтә Союз Кинематография Инститкутында уҡыған. Улар иҫәбендә И.Ҡасумов, Э.Мәмәдханлы, И.Тагизаде, Л.Сәфәров, Г.Сәйедбәйле, А.Ибраһимов, Н.Исмаилов, Г.Сәйедзаде, Ш.Мәхмүдбәков, А.Атакешеев, Х.Бабаев, А.Нариманбәков, Т.Ахундов, Р.Оджагов, К.Наджафзаде, Дж. Әзимов, Э.Рзағулиев, Н. Зәйналов һ б.

Файл:Не та, так эта.jpg

Узеир Абдул-Ғөсәйен оғлы Ғәджибәковтың шул уҡ исемле музыкаль комедияһы буйынса төшөрөлгән «Тегенеһе түгел, тап быныһы» фильм-комедияһынан кадр. Баҙарҙа барған ҡул һуғышында Гочу Аскер (Мөвсүм Санани, уңда) кинәт кенә Рөстәм бәккә (Ағасадых Гәрәйбәйле) килеп төртөлә, тегенеһе ҡурҡышынан осраҡлы танышын ҡыҙын йәрәшеүгә бағышланған байрам тантанаһына саҡыра

Был йылдарҙа фильмдар тематикаһы байтаҡҡа киңәйгән. Эшселәр һәм колхозсылар, башҡа һөнәр кешеләренең хеҙмәтенә һәм тормошона бағышланған фильмдар төшөрөлгән. Был исемлеккә «Тегенеһе түгел, тап быныһы» (1956 йыл, режиссёр Г.Сәйедзаде), «Эҫе ҡояш аҫтында» (1957 йыл, режиссёр Л.Сәфәров), «Ҡара таштар» (1958 йыл, режиссёр А.Гулиев), «Шыуышыусы күләгәләр» (1958 йыл, режиссёрҙар И.Әфәндиев һәм Ш.Шәйехов), «Уның ҙур йөрәге» (1959 йыл, режиссёр А.Ибраһимов), «Ысын дуҫ» (1959 йыл, режиссёр Т. Тагизаде), «Үгәй әсәй» (1958 йыл, режиссёр Г. Исмаилов).

1957 йылда «Баҡы киностудияһы» Көнсығыш илдәренең береһендә халыҡтың үҙ азатлығы һәм демократия «Беҙҙең кварталдан ике егет» өсөн көрәше хаҡында һөйләгән картинаһын (режиссёрҙары А.Ибраһимов һәм И. В. Гурин, операторҙары М. М. Пилихина һәм Р.Оджагов, композитор Г.Гәрәев) төшөргән.

1958 йылда экрандарға Мәхти Ғөсәйензаденың Ғәсән Сәйедбәйле һәм Имран Ҡасумовтың шул уҡ исем йөрөткән повесы буйынса төшөрөлгән партизан Мәхти Ғәнифә оғлы Ғөсәйензадеға бағышланған «Алыҫ ярҙарҙа» фильмы сыға.

Балалар фильмдарын үҫтереүгә лә мөһим әһәмиәт бирелә башлай. Режиссёр А. Атакешеев был тәңгәлдә уйнаған. 1959 йылда ул «Бер ҡәлғәнең сере» фильмын төшөргән.

1950 йылда Әзербайжанда Совет власын урынлаштырыуға 30 йыл тулыуға бағышланған «Совет Әзербайжаны» (режиссёрҙары М.Дадашов, Ф.Киселев) тигән төҫлө тулы метражлы документаль фильм Канны ҡалаһында 1951 йылда үткәрелгән халыҡ-ара кинофестивалендә махсус наградаға лайыҡ булған. Ә режиссёр С.Мәмәдовтың «С. М. Киров исемендәге ҡултыҡта» фильмы 1955 йылда Венециан Халыҡ-ара кинофестивале премияһына эйә булған.

"Баҡы киностудияһы"нда бөтә донъяға билдәле режиссёр Роман Лазаревич Кармендың диңгеҙ нефтселәренең батырҙарса хеҙмәтенә һәм тормошона бағышланған «Каспий нефтселәре тураһында повесть» (1953 йыл) һәм «Диңгеҙҙе буйһондороусылар» (1959 йыл) фильмдары төшөрөлгән. Был фильмдар өсөн 1960 йылда режиссёр Р. Л. Кармен, операторҙар Ч.Мәмәдов һәм С. Я. Мединский Ленин премияһы менән бүләкләнгән.

1960-сы йылдар

1960-сы йылдарҙан башлап Әзербайжанда күп кенә төҫлө фильмдар төшөрә башлайҙар. 1960 йылда режиссёр Г.Сәйедзаде халыҡ тыуҙырған мифик герой Көроғлыға бағышланған шул уҡ исемле «Көроғлы» нәфис фильмы беренсе киң экранлы әзербайжан төҫлө фильмы булған. «Мөхәббәт тарихы» фильмы сюжеты нигеҙенә «Ләйлә һәм Мәжнүн» дастаны мотивы (1961 йыл, режиссёр Л.Сәфәров) һалынған.

Комедия жанрындағы фильмдар төшөрөү киң таралыу алған. «Ромео минең күршем» (1963 йыл, режиссёр Ш.Мәхмүдбәков), «Әхмәд ҡайҙа?» (1964 йыл, режиссёр А.Искәндәров), «Йондоҙ» (1964 йыл, режиссёр А.Гулиев), «Аршин Мал-Алан» (1966 йыл, режиссёр Т.Тагизаде) кеүек кинокомедиялар төшөрөлгән.

Кинематографияға бик күп йәштәр килә: сценаристар ағалы-энеле Ибраһимбәков Рөстәм Мәмәд Ибраһим оғлы һәм Ибраһимбәков Мәҡсүд Мәмәд Ибраһим оғлы, Анар, А.Ахундова, И.Ғөсәйенов, В.Самедоғлу, Р.Фаталиев, режиссёрҙар А.Бабаев, Э.Гулиев, Г.Мирғасимов, И.Әфәндиев, Т.Исмаилов, Г.Әзимзаде, Г.Бабаев, операторҙар З.Мәғәррәмов, Р.Исмайлов, Р.Ғәмбәров, В.Кәримов, рәссамдар Ф.Баһиров, Р.Исмайлов, актёрҙар Г.Мәмәдов, Ш.Алекперов, Ғасан Саттар оғлы Турабов, Р.Балаев, Шафиға Ғашим ҡыҙы һ. б.).

Уларҙың өлкән быуын менән хеҙмәттәшлеге әзербайжан киноһының профессиональ кимәле үҫешенә килтергән. Милли колорит һәи идея тәрәнлеге менән айырылып торған яңы фильмдар барлыҡҡа килә. «Был көньяҡ ҡалала» (1969 йыл, режиссёр Э.Гулиев) фильмының үҙәгендә яңы һәм иҫкенең көрәше темаһы тора, кешелекте иҫке ғөрөф-ғәҙәттәрҙән ҡотҡарыу мәсьәләләре ҡарала. Был осорҙа төшөрөлгән фильмдарҙа әхлаҡи-этик проблемалар, хәҙерге тормошҡа төрлө ҡараш, йәш быуынды формалаштырыу төп урын алған. Был дәүер фильмдарында кешеләрҙең характерын анализлау төп урындарҙың береһен биләй. Шундайҙарға, мәҫәлән, фильм «Балалыҡтың һуңғы төнө» (1969, режиссёр А.Бабаев) фильмы ҡарай.

Ҡайһы бер фильмдарҙа Икенсе донъя һуғышы темаһы сағылыш тапҡан. 1969 йылда режиссёр Ш.Мәхмүдбәковтың «Икмәк бүлешеп» фильмында баҡылыларҙың һуғыштың һуңғы йылдарындағы тормошо һүрәтләнә. Был фильмы өсөн Мәхмүдбәков Әзербайжан ССр-ының Дәүләт премияһына лайыҡ була. Балалар өсөн фильмдапр араһынан «Тылсымлы халат» (1964 йыл, режиссёр А. Атакешейев).

1960-сы йылдарҙың икенсе яртыһында документаль кино стилендә айырым үҙгәрештәр була. Диктор тексы юҡҡа сыға, шиғри йүнәлеш һәм аныҡ монтаж күҙәтелә. Бындай үҙгәрештәр Г.Мирғасимовтың «Диңгеҙ» (1965 йыл), «Ғобустан» (1966), «Хәҡиҡәт тауышы», «Композитор Ғара Гәрәев» (1967) фильмдарында күҙәтелә. Г.Мирғасимовҡа 1967 йылда был фильмдары өсөн Әзербайжан Ленин Комсомолы премияһы тапшырыла, шундай уҡ премия «Был донъяла Самед Вргундың булғаны ҡалай һәйбәт» (1967) фильмы режиссёры Я.Әфәндиевҡа, сценарий авторы И.Шыхлыға, оператор З.Мәмәдовҡа бирелә.

1970-се йылдар

Был йылдарҙа тарихи-революцион темаларға бер нисә фильм төшөрөлгән. «Мосфильм» киностудияһы менән бергә төшөрөлгән Н.Нариманов эшмәкәрлеге тураһында һөйләгән «Йондоҙҙар һүнмәй» (1971 йыл, режиссёр А. Ибраһимов) фильмы айырым иғтибарға лайыҡ. 1970 йылда Самед Вургундың «Комсомол поэмаһы» мотивтары буйынса 1920-се йылдар комсомолецтарына бағышланған «Ете улым минең» (режиссёр Т.Тагизаде) фильмы Әзербайжандың Ленин Комсомолына лайыҡ булған. 1973 йылда режиссёр Э.Гулиев чехословакия киностудияһы менән берлектә «Ыңғай ел» фильмын төшөргән. Был сит ил студияһы менән берлектә төшөрөлгән тәүге әзербайжан фильмы булған. «Һуңғы артылыш» (1971, режиссёр К.Рөстәмбәков), «Ғәнджәбасарҙан үс алыусы» («Ғатыр Мәмәд», 1974, режиссёр Оджагов Рәсим Мирҡасум оғлы) фильмдары Совет власының тәүге йылдарында әзербайжан ауылдарында синфи көрәш тураһында һөйләй.

«Нәсими» фильмынан кадр (1973 йыл), Нәсими ролен актёр Рәсим Балаев уйнаған, шағирҙың тиреһен һыҙырып язалау күренеше, фильм шағирҙы язалаған Халеб ҡалаһында төшөрөлгән.

Был йылдарҙа күп кенә тарихи фильмдар төшөрөлгән. «Нәсими» фильмында феодал донъяның социаль һәм әхлаҡи проблемаларына, ғәҙелһеҙлеккә ҡаршы сығырға батырсылыҡ иткән шағир Нәсими тормошо һүрәтләнә (1973 йыл, режиссёр Г.Сәйедбәйле). 1975 йылда VII Бөтә Союз Кинофестивалендә фильм иң яҡшы тарихи фильм премияһына лайыҡ булған. Режиссёр Т.Тагизаде «Ҡоркот олатайымдың китабы» халыҡ эпосы мотивтары буйынса төшөргән «Деде Горгуд» (1975 йыл) фильмы үҙенә башҡа нәфислеге менән айырыла. 1979 йылда режиссёр Э.Гулиев «Бабек» фильмын төшөрә. Фильм IX быуатта халыҡтың Бабек етәкселегендә Хәлифәткә ҡаршы көрәшенә бағышланған.

Икенсе бөтә донъя һуғышы темаһы раскрыта в фильмах «Беҙҙең уҡытыусыбыҙ Джабиш» (1970, режиссёр Г.Сәйедбәйле), «Баҡыла елдәр иҫә» (1974 йыл, режиссёр М.Дадашов), «Һыбыҙғы тауышы» (1975, режиссёр Рәсим Мирҡасум оғлы]]) фильмдарында асылған.

«Мине яратам, тип әйт» (1977 йыл, режиссёр М. Ибраһимбәков), «Беҙҙе ғәфү итегеҙ» (1979, режиссёр режиссёр А.Бабаев) эгоизмға, ҡатылыҡҡа һәм рәхимһеҙлеккә протест сағылған. Сценарист Р. Ибраһимбеков һәм режиссёр Р.Оджаговтың «Һорау алыу» фильмында әхлаҡи-этик проблемаларға ҡағылып үтелгән (1979; XIV Бөтә Союз Кинофестиваленең төп призы, Душәнбе, 1980; СССР Дәүләт премияһы, 1981),

Балалар өсөн төшөрөлгән фильмдарға 1978 йылда режиссёр Исмайлов Рәсим Рза оғлы төшөргән «Арыҫлан өйөнән сығып киткән», шулай уҡ «Мин йыр ижад итәм» (1979 йыл, режиссёр Т.Исмаилов) фильмдары ҡарай.

«Биҙәктәр хәтере» (1973 йыл, режиссёр И.Әфәндиев), «Алтын балыҡ» (1975 йыл, режиссёр Ч.Фараджев) кеүек фәнни-популяр фильмдар ҙа был осорҙа булдырылған. Актуаль темаларға әзербайжан фильмдарын булдырғанда кино төшөрөү алымдары, монтажлау һәм тауышландырыуҙың өҫтәлмә мөмкинлектәре ҡулланыла башланған. Бында Т.Бекирзаденың «Диссонанс» (1977 йыл) фильмын, З.Мәһәррәмовтың «Вместе с весной» (1978) картинаһын һ.б. миҫал итеп атап була.

1970 йылдан «Әзербайжанфильм» киностудияһында көндәлек тормошта һәм хужалыҡ эшмәкәрлегендә йәмғиәттең антиподтарын, етешһеҙлектәрен һәм хаталарын тәнҡитләгән «Мозалан» (әзерб. "Mozalan") сатирик киножурналы сығарыла башлаған.

1980-се йылдар

Төрлө темаларға фильмдар был осорҙа ла төшөрөлгән. ҡатмарлы психологик ситуацияларҙа темалар яңыса асылған «Көмөш төҫөндәге фургон» (1982), «Күҙ алдындағы ен» 1987 йылда режиссёр Г. Мирғасимов төшөргән «Күҙ алдындағы ен» фильмы 1988 йылғы XXI Бөтә Союз кинофестивале премияһына лайыҡ була, «Момент структураһы», «Эшлекле сәфәр» (1982), «Минең олатайымдың олатаһының олатаһы» һ.б. фильмдарында ҡатмарлы психологик ситуацияларҙа темалар яңыса асылған. 1988 йылда Вәғиф Мостафаев төшөргән «Ҡәбәхәт» сатирик фильмында кеше характерының деформация процесы күрһәтелгән.

Революцион темаларға төшөрөлгән тарихи фильмдар араһында 1983 йылда режиссёр Г. Турабовтың «Аттарға» фильмы, Жәйхун Мирзоевтың «Диңгеҙҙән сигнал көтөгөҙ» (1986 йыл) фильмдары билдәле. 1985 йылда режиссёр Р.Исмайлов Советтар Союзы Геройы Асланов Ази Ахад оғлы тураһында «Мин һеҙҙе үҙемдеү ғүмеремдән дә артығыраҡ яраттым» фильмын төшөргән.

Шулай уҡ балалар өсөн дә фильмдар төшөрөлгән. «Асиф, Вәсиф, Ағасиф» (1983, режиссёр Р. Исмайлов), «Музыка уҡытыусыһы» (1983, режиссёр Т.Исмаилов), «Корабль сәғәтенең сере» (1982, режиссёр Р. Шабанов), «Шкатулка Исмаилбәктең ҡумтаһы» (1983, режиссёр Г.Азимзаде), «Ғәриб ендәр илендә» (1987, режиссёр А.Атакешеев) һ. б. фильмдар популяр булған.

1989 йылда Ч. Зәйналов «Контакт» исемле беренсе әзербайжан фантастик фильмын (1989) төшөргән.

Совет власының һуңғы йылдарында Госкино һәм СССР Үҙәк телевидениеһы заказы буйынса «Әзербайжанфильм» йылына 7-8 нәфис фильмға яҡын төшөргән.

Был йылдарҙа «Ҡайҙа һин, минең йәшел ярым», «Эскулап пиалаһының сере», «Яңырыу», «Ер алдындағы бурыс» һ.б. фильмдары кеүек фәнни-популяр фильмдар төшөрөүҙе дауам иткәндәр.

1990-сы йылдар

1990—1995 йй. бөтөн фильмдар ҙа тиерлек эшҡыуарҙар аҡсаһына булдырылған. Шул осорҙа 40-тан артығыраҡ нәфис фильм һәм 125 документаль картина төшөрөлгән. Был йылдарҙа режиссёр Салаев Аяз Рәмиз оғлы, Вағиф Мостафаев, Ғөсәйен Мәхтиев, Явар Рзаев, Жәмил Гулиев, Шахмар Алекперов, Рәмиз Азизбейли, сценаристар Рәмиз Раушан, Орхан Фиҡрәтоғлу, Натик Расулзаде, Айдын Дадашев ижад иткән.

1991 йылдың 18 октябрендә, Әзербайжандың бойондороҡһоҙлоғо тергеҙелгәндән һуң, мәҙәниәт үҫешендә яңы эра башланды. Шуға һәм Ҡарабах һуғышына бәйле, ватансылыҡ фильмдарҙа иң төп темаларҙың береһенә әйләнде.

Режиссёр Рәмиз Азизбейли һәм продюсер Садраддин Дашдамировтың «Бәхет йөҙөгө» (әзерб. Bəxt üzüyü) әҫәре бойондороҡһоҙ Әзербайжандың коммерция фильмдары канондарына яуап биргән тәүге фильмы булды.

Режиссёр Аяз Салаевтың һәм продюсер Садай Ахмедовтың «Яраса» фильмы әзербайжан фильмына донъя аренаһына юл асты. Картина Анжей фестиваленең (Франция) «Гран При»һына лайыҡ булды һәм 20-нән артыҡ кинофестивалдәрҙә ҡатнашты.

Хәҙерге заман әзербайжан фильмдары, 1990-сы йылдарҙан башлап, халыҡ-ара кинофестивалдәрҙә күрһәтелде.

1995 йылда сценарист Рустам Ибраһимбеков «Ҡояштан йонсоғандар» фильмын иң яҡшы сит ил фильмы тип таныған «Оскар» премияһына лайыҡ булды.

1996 йылда Гусейн Мехтизаденың «Башҡа ваҡыт» фильмы Мадридта үткән халыҡ-ара фестивалендә ике номинацияла, «Иң яҡшы режиссёр» һәм «Иң яҡшы йәш актриса» номинацияларында билдәләнгән.

1997 йылда режиссёр Вағиф Мустафаев һәм продюсер Рафиға Кулиеваларҙың «Барыһы ла яҡшыға» фильмы Оберхаузен Халыҡ-ара кинофестивалендә бер үк ваҡытта дүрт призға лайыҡ була.

1998 йылда режиссёр Явар Рзаевтың «Сары Гялин» фильмы Карловы Варала «Азатлыҡ» АҠШ призы һәм «Киношок» Халыҡ-ара кинофестивалендә «Иң яҡшы сценарий» номинацияһы менән бүләкләнә.

1999 йылдың 17 майында, Дәүләт Фильмофонды фойеһында йыйылған 32 кинорежиссёр Әзербайжан Профессиональ Кинорежиссёрҙар Гильдияһы булдырыу тураһында килешә.

Фильмы

«Убийство в ночном поезде»(1990) — режиссёр Абдула Мәхмүдов

«День казни» (1990) — режиссёр Гөли Азимзаде

«Свидетельница» (1990) — режиссёр Гусейн Мехтиев

«Кольцо счастья»(1991) — режиссёр Рәмиз Азизбейли, продюсер Садраддин Дашдамиров

«Газалхан» (1991) — режиссёр Шахмар Алекперов, продюсер Гусейн Аға Ғасымов

«Вне»(1991) — режиссёр Вағиф Мустафаев, продюсер Вағиф Асадуллаев

«Семь дней после убийства» (1991) — режиссёр Рәсим Ожағов

«Крик» (1993) — режиссёр Жәйхун Мирзоев

«Фарьяд» (1993) — «Ашҡар фильм» студияһы — режиссёр Жәйхун Мирзоев, продюсер Нәзим Абдуллаев;

«Тахмина»(1993) — режиссёр Рәсим Ожағов, продюсер Рәсүл Кулиев

«Станбульская история» (1994) — режиссёр Рәсим Ожағов, продюсер Рәсүл Кулиев

«Яраса» (1995) — режиссёр Аяз Салаев, продюсер Садай Ғасанов.

Хәҙерге осор

42-се Халыҡ-ара Хьюстон кинофестивалендә «40-сы ишек» фильмы, «Иң яҡшы сит ил фильмы» номинацияһында, алтын наградаға «Gold Remi Award Foreign» лайыҡ була.

2008—2018 йылдарға әзербайжан фильмын үҫтереү дәүләт программаһы ҡабул ителгән.

2012 йылда киноны үҫтереү маҡсатында, үҙ эсенә 18 кинокомпания индергән Әзербайжан Республикаһы продюсерҙар Гильдияһына нигеҙ һалына. Продюсерҙар Гильдияһы «Киң ҡараш» («Geniş baxiş») сценарийҙар конкурсы ойоштора.

2000-се йылдар

2001 йылда Әзербайжанфильм киностудияһы һәм Вахид етештергән мелодрама элементтары менән комедия премьераһы — «Төш» (2001). Фильм 1993 йылда уҡ төшөрөлгән, әммә 1994 йылда ул билдәһеҙ сәбәптәр арҡаһында кәштәлә ятҡырыла, һәм ахырҙа Әзербайжан Президенты Гейдар Алиевтың бойороғо менән 2001 йылда фильм донъя күрә. Фильмдың актёрҙар составы Нәсибә Зәйналова, Сиявуш Аслан, Яшар Нури, Гюндуз Аббасов кеүек бөйөк актёрҙарҙан, шулай уҡ йәш быуын актёрҙарынан (Баһрам Багирзаде, Илһам Ғасымов, Аян Мирғасымов һ. б.) торған.

«Ҡара тамға» — Эльмира Ахундованың «Полиграфист үлеме» китабы мотивтары буйынса әзербайжан режиссёры Мустафаев Вағиф Бехбуд оғлының 2003 йылда төшөрөлгән фильмы. Фильмда совет һәм әзербайжан киноһының билдәле актёрҙары уйнай. Режиссёр-ҡуйыусы Вағиф Мустафаев шулай уҡ был картина менән бер ваҡытта «Милли бомба» фильмын да ҡуйған.

2004 йылдың 21 июнендә әзербайжан режиссёры Вағиф Мустафаевтың «Милли бомба» комедияһы премьераһы булған. Один из Актёрҙарҙың береһе Ғасан Мамедов, фильмды төшөргән ваҡытта, премьераға саҡлы барып етмәй, 2003 йылдың 26 авгусында, вафат була. «Милли бомба» фильмы Бойондороҡһоҙ Илдәр Союзының (СНГ), Латвия, Литва һәм Эстонияның, Смоленск ҡалаһында (2004 й.) үткән «Яңы кино. XXI быуат» I Халыҡ-ара кинофестивалендә «Гран-При», һәм шул уҡ йылда Бөйөк Новгородта «Йылмай, Рәсәй» комедия фильмдары кинофестивалендә «Гран-При» яулай. XV Халыҡ-ара Варна кинофестивалендә (Болгария, 2007) «Милли бомба» фильмы Изге Климент Охридский исемендәге София университетының «Әсе сеүәтә» академик призына лайыҡ була.

2006 йылда «Әзербайжанфильм» студияһында режиссёр Олег Сафаралиевтың Берлинда, Монреалдә, Истанбулда, Хайфала, Рио-де-Жанейрола күрһәтелгән «Хуш бул, көньяҡ ҡалаһы» картинаһы төшөрөлә. Фильм 2006 йылда иң яҡшы фильм өсөн «Гызыл чыраг» Әзербайжан милли кинематографик премияһына лайыҡ була. Шулай уҡ Алматы ҡалаһында «Евразия» 3-сө Халыҡ-ара кинофестивалендә «ARRI» призын һәм 2007 йылда 5-се «Мәскәү премьера»һы тамашасылар һөйөүе призын яулай.

Фильмдар

«Сон» (2001) — режиссёр Оҡтай Мир-Ҡасимов

«Ғажи-Ҡара»(2002) — режиссёр Жаһангир Меһтиев

«Колдун» (2003) — режиссёр Фикрет Алиев

«Мелодия пространства» (2004) — режиссёр Ғөсәйн Меһтиев

«Национальная бомба» (2004) — режиссёр Вағиф Мустафаев

«Там, где сливаются реки» (2004) — режиссёр Нижат Фәйзуллаев

«Заложник» (2006) — режиссёр Элдар Кулиев

«Ложь» (2006) — режиссёр Рәмиз Азизбейли

«Прощай, южный город» (2006) — режиссёр Олег Сафаралиев

«Мы вернемся» (2007) — режиссёр Элхан Ҡасимов

«Доброе утро, мой ангел!» (2008) — режиссёр Оҡтай Мир-Ҡасимов

«Крепость» (2008) — режиссёр Шамил Кямил оғлы Нажафзаде

2010-сы йылдар

Файл:Постер фильма Град.jpg

«Град» фильмы афишаһы

2012 йылда режиссёр Элхан Жафаров Ҡарабах һуғышы темаһына Ағиль Аббастың шул уҡ исемле романы һәм картина сценарийы буйынса «Град» фильмын төшөрә. Фильмдың композиторы Полад Бюльбюль-оғлы булған. Фильм Исмаиллы һәм Ағдам райондарында, Баҡыла һәм башҡа төбәктәрҙә төшөрөлгән. 2012 йылдың 2 авгусында Әзербайжан милли киноһы көнөндә «Низами» кино Үҙәгендә фильм премьераһы булған.

Шул уҡ йылда режиссёр Рәмиз Ғасаноғлу Әзербайжан мәҙәниәт һәм туризм министрлығы заказы буйынса, Жафар Жаббарлы исемендәге «Әзербайжанфильм» киностудияһы ярҙамы менән, әзербайжан ғалимы, шағиры һәм драматургы Мирза Фатали Ахундовҡа бағышланған фильм төшөрә. Фильм сценарийы авторы — Әзербайжан халыҡ яҙыусыһы Анар. 2012 йылдың 28 ноябрендә Баҡы ҡалаһы «Низами» кино үҙәгендә фильмдың премьераһы булған. Киноны бер өлөшө Шекиҙа төшөрөлгән. Дөйөм алғанда, фильм Әзербайжанда, Грузияла һәм Төркиәлә (Истанбул) төшөрөлгән.

Файл:Постер фильма Степняк.jpg

«Далала йәшәүсе» фильмының постеры

2012 йылда шулай уҡ әзербайжан режиссёры Шамил Алиевтың «Степняк» фильмы донъя күрә. Был фильм бик күп конкурстарҙа һәм кинофестивалдәрҙә ҡатнашҡан.

• 2014 йылда «Оскар» премияһының «Сит ил телендәге иң яҡшы фильм» номинацияһы буйынса алдан әҙерләнгән исемлегенә индерелгән
• 2012 йылдың сентябрендә Анапала үткән XXI «Киношок» кинофестивалендә ҡатнашҡан
• Шул уҡ йылда Алматыла үткән «Евразия» VII халыҡ-ара кинофестивале программаһына индерелгән
• 2012 йылдың октябрендә Дүшәнбе ҡалаһында үткән «Дидор» V Халыҡ-ара фестивалендә күрһәтелгән. Был кинофестивалдең йомғаҡлау өлөшөндә фильмдың режиссёры Шамил Алиев «Әкиәти ысынбарлыҡ өсөн» Халыҡ-ара жюрийының махсус дипломына лайыҡ булған.
• Таллинда үткән «Ҡара төндәр» (12-28 ноября) XVI Халыҡ-ара кинофестиваленең төп конкурс программаһына индерелгән.
• 2012 йылдың 4 декабрендә 35-се Ҡаһирә Халыҡ-ара кинофестивалендә күрһәтелгән
• 2012 йылдың декабрендә Тбилисиҙа үткән XIII кинофестивалдә
• 2013 йылдың мартында Анкарала үткән XXIV кинофестивалдә ҡатнашҡан
• Шул уҡ йылдың майында — Хабаровск ҡалаһыннда үткән «Алтын Баһадир» кинофестивалендә
• 2013 йылдың октябрь-ноябрендә 62-се Манһейм — Һайдельберг Халыҡ-ара кинофестивалендә күрһәтелгән
• 2013 йылдың ноябрендә Ҡаҙанда үткән IX мосолман Халыҡ-ара фестивалендә
• 2014 йылдың ғинуарында Даккала үткән XIII кинофестивалендә ҡатнашҡан

2012 йылда режиссёр Фариз Ахмедовтың ҡыҫҡа метражлы фильмы донъя күрә. Фильмды төшөрөү 2011 йылдың ноябрендә тамамланған. 2012 йылдың 14 апрелендә фильмдың донъя премьераһы Дубай ҡалаһында үткән. 2012 йылдың 14 һәм 16 апрелдәрендә фильм Дубайҙа V Ҡултыҡ Кинофестивале сиктәрендә күрһәтелгән. На 2012 йылдың 12 июленән 15 июленә тиклем Ярославлдә үткән «Донъяға яҡтылыҡ» II халыҡ-ара йәштәр кинофестивалендә күрһәтелгән, фильм «Нәфис фильм» номинацияһында икенсе урын алды һәм «Балалар фильмы» номинацияһының «В» (19-30 йәштәр) категорияһында еңгән. 2012 йылдың 5 сентябренән алып 11 сентябренә тиклем VIII Ҡаҙан халыҡ-ара мосолман киноһы кинофестивале сиктәрендә күрһәтелгән. Шулай уҡ был картина 16 сентябрҙән алып 23 сентябренә тиклем VII Батуми халыҡ-ара арт-хаус фильмдар фестивалендә, Мәскәүҙә V Бөтә Рәсәй ҡыҫҡа метражлы автор фильмдары фестивале сиктәрендә күрһәтелгән һәм фестиваль дипломы менән билдәләнгән. Картина 27 сентябрҙә «Маяҡ» фестивале сиктәрендә «Йондоҙ» кинотеатрында, 28 сентябрҙә — «Сәнғәт донъяһы» кинотеатрында, ә 29 сентябрҙә Мәскәүҙә «Художественный» кинотеатрында күрһәтелгән. 2012 йылдың октябрендә фильм Ташкент халыҡ-ара кинофорумы сиктәрендә «Алтын гепард» Йәштәр ижады һарайында күрһәтелгән.

Файл:Ali and Nino poster.jpg

«Али һәм Нино» фильмына постер

Шулай уҡ ошо йылды әзербайжан режиссёры, ANS компаниялар төркөмө президенты Вәхид Мустафаевтың «Ходжа» хәрби фильмы сыға. Режиссёрҙың атаһы — Фуад Мустафаев фильм идеяһы авторы булып тора. Фильм Ходжалы үлтерешенә бағышланған. Фильм Ҡарабах һуғышы йылдарында ике ғашиҡ парҙың трагик яҙмышы тураһында һөйләй. «Ходжа» неоэкспрессионизм жанрында төшөрөлгән тәүге фильм ^], һәм шулай уҡ Ходжалы трагедияһын сағылдырған тәүге тулы метражлы фильм тип һанала. Фильм 2011 йылдың ноябренән алып 2012 йылдың ғинуарына тиклем Баҡыла һәм Шекиҙа төшөрөлгән. 2012 йылдың 7 октябрендә фильм Антальяла үткән 49-сы халыҡ-ара «Алтын әфлисун» кинофестивалендә күрһәтелгән. 2012 йылдың 29 ноябрендә фильм 35-се Ҡаһирә халыҡ-ара кинофестивалендә күрһәтелгән. Фильм шулай уҡ Иранда 31-се «Фаджр» халыҡ-ара кинофестивалендә күрһәтелгән. 2013 йылдың 31 мартында Ходжа фильмы Мәскәүҙә күрһәтелгән. 2016 йылдың 27 ғинуарында продюсер Алиева Лейла Илһам кызының «Али һәм Нино» фильмы премьераһы булған. Фильм Ҡорбан Сәидтең шундай уҡ исемле романы мотивтары буйынса төшөрөлгән. Фильм ике баҡылының: мосолман әзербайжан Али хан Ширваншир менән христиан грузин ҡыҙы Нино Кипиани мөхәббәте тарихын һөйләй. Фильмда төп ролдәрҙе (грузин ҡыҙы Нино) Мария Вальверде һәм (әзербайжан Али) Адам Бакри кеүек танылған актёрҙар уйнай. Фильм Әзербайжанда, атап әйткәндә, Баҡыла, уның боронғо өлөшөндә, Ичери Шехерҙа, Гобустанда һәм Биби-Эйбатта, илдең төбәктәрендә — Хыналыг һәм Гедабеке тигән үҙенсәлекле ауылдарында, һәм шулай уҡ Төркиәлә төшөрөлгән.

2016 йылдың 21 апрелендә режиссёр һәм сценарист Эмиль Гулиевтың «Шаршау» драматик фильмы премьераһы булған. 2017 йылда шул уҡ режиссёрҙың «Икенсе шаршау» фильмы донъя күрҙе.

Файл:Film Posol zari.jpg

Постер фильма «Посол зари»

Фильмдар

«Дополнительное воздействие» (2010) — режиссёр Элхан Жафаров

«Актриса» (2011) — режиссёр Ровшан Исах

«Спаситель человечества» (2011) — режиссёр Элхан Жафаров

«Град» (2012) — сценарий авторы Ағил Магомед оғлы Аббасов, композитор Полад Бюльбюль-оғлы, режиссёр Элхан Жафаров

«Не умирай, пока не отомстишь» (2012) — режиссёр Оҡтай Мир-Ҡасимов

«Посол зари» (2012) — режиссёр Аҡиф Рустамов

«Степняк» (2012) — режиссёр Шамил Алиев

«Хожа» (2012) — режиссёр Вахид Мустафаев

«Занавес» (2016) — режиссёр Эмиль Гулиев

«Занавес» (2017) — режиссёр Эмиль Гулиев

Һылтанмалар

• Министерство культуры и туризма Азербайджана. Кино. Зарождение. Этапы развития
• Интервью в газете «Эхо» с режиссёром Октаем Миркасымовым. −2007. −3 августа.-С.8
• (недоступная ссылка) Кинематограф Азербайджана встречает день рождения новосельем
• 2016 йыл 5 март [https://web.archive.org/web/20160305195133/http://azerbaijan.tourism.az/index.php?%2Faz%2Ftopmenu_content%2F844 архивланған. Kino sənətinin yaranma tarixi. Səssiz dövr (1920—1935) (История создания киноискусства. Период немого кино (1920—1935))] (әзерб.)
• Министерство культуры и туризма Азербайджана. Азербайджанское кино в 1935—1938 годах. Период звукового кино
• YouTube сайтында Фильм Мурада Ибрагимбекова «Нефть», получивший главный приз 60-го международного кинофестиваля в Венеции «Серебряный Лев» в номинации «лучший короткометражный фильм» (2003 год)