Һуңкүл
Һуңкүл (Һуңгүл) — рус. Сунгуль - Рәсәй Федерацияһы Силәбе өлкәһенең Кәҫле районындағы күл.
| Озеро | |
| Һуңкүл | |
|---|---|
 | |
| Морфометрия | |
| Майҙаны | 11,66 км² |
| Иң тәрән урыны | 8 м |
| Уртаса тәрәнләк | 2 м |
| Гидрология | |
| Үтә күренеүсәнлеге | 6,5 м |
| Урынлашыуы | |
| 55°57′43″ с. ш. 60°42′10″ в. д.HGЯO | |
| Ил | |
| РФ субъекты | Силәбе өлкәһе |
| Идентификаторы | |
| Код в ГВР: 14010500711111200007565 | |
 Һуңкүл Викимилектә | |
Географияһы үҙгәртергә
Урта Уралдағы Сейәле тау массивы итәгендә, Вишнёвогорск ҡасабаһынан көньяҡ-көнсығыштараҡ урынлашҡан.
Һуңкүл Кәҫле күлдәре системаһына инә һәм ҡылымыҡтар аша Кирете, Ирташ , Оло Кәҫле, Илашты (күл), Кесе Кәҫле, Алабуға (күл), Аракүл һәм башҡа күлдәр менән тоташҡан. Яҡын тораҡ пункттар: Вишнёвогорск ҡасабаһынан башҡа Кәҫле һәм Снежинск ҡалалары. Силәбегә тиклем араһы - 125 километр, Екатеринбургҡа - 120 км.
Һыу реестры мәғлүмәттәре үҙгәртергә
Һыу ресурстарының федераль агентлығы тарафынан әҙерләнгән Рәсәй Федерацияһы территорияһын һыу хужалығы буйынса районлау геоинформация системаһы мәғлүмәттәре буйынса[1]:
- Дәүләт һыу реестрында һыу объектының коды — 14010500711111200007565
- Гидрологик өйрәнеү (ГӨ) буйынса коды — 211200756
- Бассейн округы — Иртыш һыу бассейны округы (14)
- ГӨ буйынса томы — 11
- ГӨ буйынса сығарылыш — 2
Тасуирламаһы үҙгәртергә
Майҙаны 11,66 км², уртаса тәрәнлеге 2-3 метр булһа, айырым урындарҙа 8 метрға тиклем етә. Һыуы таҙа, үтә күренмәле. Ҡыштарын боҙ ҡалынлығы 1 метр булыуы мөмкин.
Һуңгүл Уралдағы биш иң таҙа күлдең береһе иҫәбенә инә. Экосистемаһы уникаль.
Һыуының үтәҙеклеге 6 метрға тиклем етә. Майҙаны 11,66 квадрат километр тәшкил итә. Уртаса тәрәнлеге – 2 метр. Әммә 7-8 метрға еткән урындары ла бар. Күл һыуы шифалы, минераль-һелтеле. Төбө – ләмле.
Күлдә ике тиҫтәнән ашыу утрау бар. Күл яры – текә, ташлы. Ярҙарында ҡомло пляждар бар [2].
Флораһы һәм фаунаһы үҙгәртергә
Текә ярҙары буйлап башлыса ҡарағай үҫә. Йәйен йыш ҡына һыу өҫтөн тәлмәрйен тәңкәһе баҫа.
Күлдә ике тиҫтәнән артыҡ эреле-ваҡлы утрау бар, йәйҙәрен уларҙа аҡсарлаҡтар, ҡыр өйрәктәре һәм селәндәр оя ҡороп, бала сығара.
Һуңкүл балыҡҡа бай. Унда суртан, алабуға, сабаҡ, алабалыҡ (сиг), табан, ҡарабалыҡ , шамбы, опто һәм башҡалар бар. Күлдең бер өлөшө сазан балыҡтары үрсетеү өсөн файҙаланыла.
Этимологияһы үҙгәртергә
Шувалов Николай Иванович - Силәбе өлкәһенең топонимикаһын, башҡорт халҡының фольклорын өйрәнгән географ, топонимист үҙенең "От Парижа до Берлина по карте Челябинской области: Топонимический словарь" тигән һүҙлегендә ғәҙәтенсә башҡорт ир-ат исеме менән бәйләй, уныңса һуңғы балаларҙың береһенә ҡушылған Суну, Суна, Супы, Сыну, Сунакул, Сынакол(урыҫса яҙылыш) тигән исемдән алынған булыуы ихтимал[3].[4]
Күл өйрәктәргә бай булыуын күҙҙә тотҡанда, һуна өйрәк тигән һыу ҡошонан да алып ҡушылыуы ихтимал, сөнки урыҫ телендә, Шувалов Н. И. яҙыуынса, Суну-Куль варианты ла бар. Кәҫле районында ла Һуналы тигән күл бар. Һуна өйрәк - өйрәктәр араһында иң эреһе, тип аңлата 2 томлыҡ "Башҡорт теленең һүҙлеге"[5]
Иҫкәрмәләр үҙгәртергә
- ↑ Необходимо задать параметр
title=в шаблоне {{cite web}}. һыу реестры: Һуңгүл . - ↑ Сунгуль (озеро в Каслинском районе)[1] 2019 йыл 20 июль архивланған.
- ↑ Шувалов Н. И.Суну-Куль // От Парижа до Берлина по карте Челябинской области: Топонимический словарь. — 2-е изд., переработанное и дополненное. — Челябинск: Южно-Уральское книжное издательство, 1989. — 160 с. — ISBN ISBN 5-7688-0157-7
- ↑ От Парижа до Берлина по карте Челябинской области. [2]
- ↑ Башҡорт теленең һүҙлеге. 2 томлыҡ. - Мәскәү, 1993. - 2-се том, 861 бит - 610-сы бит
Һылтанмалар үҙгәртергә
- Рәсәй Федерацияһы тәбиғәт ресурстары һәм экология министрлығы 2015 йыл 26 май архивланған.
- От Парижа до Берлина по карте Челябинской области[3]</ref>
- Край голубых озёр[4]
- БАССЕЙНЫ, ВОДОЕМЫ И РЫБЫ ЮЖНОГО УРАЛА 2012 йыл 19 ғинуар архивланған.
Сығанаҡтар үҙгәртергә
- Шувалов Н. И. От Парижа до Берлина по карте Челябинской области: Топонимический словарь. — 2-е изд., переработанное и дополненное. — Челябинск: Южно-Уральское книжное издательство, 1989. — 160 с. — ISBN ISBN 5-7688-0157-7
- Башҡорт теленең һүҙлеге. 2 томлыҡ. - Мәскәү, 1993. - 2-се том, 861 бит - 610-сы бит