Гидрология

Гидрология (грек. Yδρoλoγια, от бор. грек. ὕδωρ — һыу + λoγoς — һыу + λoγoς — һүҙ, тәғлимәт) — тәбиғәттәге һыуҙы, уның атмосфера һәм литосфера менән тәъҫир итешеүен, шулай уҡ уның менән бәйле процесстарҙы (парға әйләнеү, туңыу кеүек) өйрәнә торған фән.

Өйрәнеү предметы

Гидросферала булған һыуҙың бөтө төрҙәре: океан, диңгеҙ, йылға, күлдәр, һыу һаҡлағыстар, һаҙлыҡтар, тупраҡтағы дым һәм ер аҫты һыуҙары.

Нимә менән шөғөлләнә

• тәбиғәттә һыу әйләнешен өйрәнә, уға кеше эшмәкәрлегенең йоғонтоһон һәм объекттарҙың һыу режимы, айырым территорияларҙың һыу режимы менән идара итеүҙе өйрәнә
• айырым территорияларҙа гидрогеологик элементтарҙы һәм дөйөм Ерҙе анализлай.
• география, физика һәм башҡа фәндәрҙә ҡулланылған алымдарҙы ҡулланып һыу ресурстарын рациональ файҙаланыу һәм торошо тураһында баһа бирә.

Бүлектәре

• Гидродинамика хәҙерге заман информатика алымдарын ҡулланып гидрология мәсьәләләрен хәл итә.
• Изотоп гидрологияһы һыуҙың изотоп үҙенсәләген өйрәнә.
• Ҡоро ер гидрогеологияһы ер өҫтөндә барған гидрогеологик процесстарҙы өйрәнә.
  • Гидрометрия төрлө һыу объекттарының һәм уларҙың режимының миҡдарын иҫәпләү ысулын өйрәнә.
  • Гидрохимия тәбиғәт һыуҙарының химик үҙенсәлеген өйрәнә.
  • Гидробиология һыуҙа барған тормош һәм биологик процесстарҙы биология менән сиктәш өйрәнә.
  • Гидрогеология ер аҫты һыуҙары ятҡылығы, составы һәм хәрәкәт итеү закондарын өйрәнә.
  • Гидрометеорология һыу өҫтөндә һәм атмосфераның түбәндәге ҡатламдарында барған алмашыныу процесстарын өйрәнә.
  • Гидрография йылға, күл, һыу һаҡлағыстар һыуҙарын хужалыҡта файҙаланыуҙа физик-географик шарттарҙы өйрәнә.
  • Гидрофизика гидросферала барған физик процесстарҙы өйрәнә.
  • Тупраҡ гидрогеологияһы тупраҡтың һыу режимын тупраҡ өйрәнеү фәне булараҡ өйрәнә.
  • Инженер гидрологияһы гиротехтик ҡоролмалар төҙөгәндән һуң һыу режимының миҡдары һәм сифаты үҙгәреүен өйрәнә.
• Лимнология күл һәм башҡа сөсө һыу ятҡылыҡтарынын физик, химик һәм биологик характеристикаһын өйрәнә.
• Океанология ҙур һыу массаһы характеристикаһын өйрәнә.
• Потамология йылға характеристикаларын өйрәнә.
• Гляциология ер өҫтөндәге, атмосфералағы һәм литосфералығы боҙҙо өйрәнә.

Тикшереү нәтижәләрен ҡулланыу

Диңгеҙ гидрологияһы мәғлүмәттәрен һыу өҫтө корабльдәрә һәм һыу аҫты кәмәләре йөҙгәндә, хәрби хәрәкәттәрҙә ҡуллана.

Әҙәбиәт

• Михайлов В.Н., Добровольский А.Д. Гидрология. — 3. — Высшая школа, 2008. — 463 с. — ISBN 978-5-06-005815-4.

Һылтанмалар

• Гидрология дәүләт институты 2010 йыл 13 апрель архивланған. (рус.)