Һарғамыш

Һарғамыш (рус. Саргамыш) — Башҡортостандың Салауат районындағы ауыл, Миәшәгәр ауыл Советына ҡарай. 2010 йылдың 14 октябренә ҡарата халыҡ һаны 256 кеше. Почта индексы — 452495, ОКАТО коды — 80247845003.

Ауыл
Саргамыш башҡ. Һарғамыш
Ил	РәсәйРәсәй
Федерация субъекты	Башҡортостан
Муниципаль район	Салауат районы
Ауыл биләмәһе	Миәшәгәр ауыл Советы
Координаталар	55°24′24″ с. ш. 58°06′22″ в. д.
Халҡы	↘256 кеше (2010)
Сәғәт бүлкәте	UTC+6
Почта индексы	452495
Һанлы танытмалар
Автомобиль коды	02, 102
ОКАТО коды	80 247 845 003
ОКТМО коды	80 647 445 116
Саргамыш

Географик урыны

• Район үҙәгенә тиклем (Малаяҙ): 30 км
• Ауыл Советы үҙәгенә тиклем (Миәшәгәр): 6 км
• Яҡындағы тимер юл станцияһы (Мөрсәлим): 59 км

Һарғамыш ауылы Һарғамыш йылғаһы буйында, район үҙәге Малаяҙ ауылынан төньяҡ-көнбайышҡа табан 30 километр һәм Мөрсәлим тимер юл станцияһынан төньяҡ-көнбайышҡа табан 59 километр алыҫлыҡта урынлашҡан.

Тарихы

Һарғамыш ауылына Өфө губернаһы Златоуст өйәҙе Мырҙалар улусы Мырҙалар-Мәсетле (хәҙер — Мәсетле ауылы) башҡорттарының аҫаба ерҙәрендә Вятка губернаһынан, Пермь губернаһынан күсеп килеүсе урыҫ крәҫтиәндәре ҡасаба булараҡ 1884 йылда нигеҙ һалған.

Биләмә берәмектәренә инеүе

Теркәү йылы	Улус, ауыл советы	Өйәҙ, кантон, район	Губерна, Республика	Дәүләт
1895	Мырҙалар улусы	Златоуст өйәҙе	Өфө губернаһы	Рәсәй империяһы
1920	улусы	Мәсәғүт кантоны	Автономлы Башҡорт ССР-ы	РСФСР
1926	улусы	Мәсәғүт кантоны	Автономлы Башҡорт ССР-ы	СССР
1935	Мәсетле ауыл советы	Малаяҙ районы	Башҡорт АССР-ы	СССР
1941	Мәсетле ауыл советы	Салауат районы	Башҡорт АССР-ы	СССР
1990	Мәсетле ауыл советы	Салауат районы	Башҡортостан Республикаһы	Рәсәй Федерацияһы

Ауылдың XIX быуаттың икенсе яртыһындағы үҫеше

Бындағы ерҙәрҙе 12 йылға ҡортомға алыусылар, 3 йорт хужаһы, Емаши ауылынан күсеп килгән. Игенселек менән шөғөлләнгәндәр. Өс баҫыу әйләнешен ҡулланғандар. 1 һуҡҡыс һәм 1 елгәргес булған.

1896 йыла 12 йортта 82 кеше йәшәгән.

Ауылдың XX быуатта һәм хәҙерге көндә үҫеше

2005 йылдан хәҙерге статусында.

1920 йылда Һарғамыш ауылындағы 15 йортта 103 кеше йәшәгән.

1960 йылда «Һарғамыш» совхозы ойошторола, Һарғамыш ауылы совхоздың бүлексәһе булған.

Ауылда Миәшәгәр урта мәктәбе филиалы — Һарғамыш башланғыс мәктәбе, балалар баҡсаһы, фельдшер-акушерлыҡ пункты, клуб, китапхана бар.

Халыҡ һаны

Һарғамыш ауылында башҡорттар, татарҙар йәшәй (2002).

Бөтә Рәсәй һәм Бөтә Союз халыҡ иҫәбе алыу мәғлүмәттәре буйынса халыҡ һаны (кеше)

Иҫәп алыу йылы һәм көнө	Бөтә халыҡ	Ир-егеттәр	Ҡатын-ҡыҙҙар	Ир-егеттәр өлөшө (%)	Ҡатын-ҡыҙҙар өлөшө (%)
1897 йыл 9 февраль (26 ғинуар)
1920 йыл 26 август	112
1926 йыл 17 декабрь
1939 йыл 17 ғинуар	247
1959 йыл 15 ғинуар	785
1970 йыл 15 ғинуар
1979 йыл 17 ғинуар
1989 йыл 12 ғинуар	359
2002 йыл 9 октябрь	303
2010 йыл 14 октябрь	256	108	148	42,2	57,8

Халыҡ һаны буйынса аңлатма төрлө йылдарҙа иҫәп алыу тәртибенең айырмалығы булыу сәбәпле халыҡ һанының үҙенсәлегенә иғтибар итегеҙ.

1939 йыл — бар булған халыҡ һаны.

1989, 2002, 2010 йылдарҙа — даими йәшәгән урыны булып иҫәпләнгән халыҡ һаны

Халыҡ һаны буйынса сығанаҡтар

Ауылдағы халыҡ һаны буйынса мәғлүмәтте халыҡ иҫәбе буйынса алыу урынлы. Бөтә ил күләмендә үткән 1897, 1920, 1939, 1959, 1970, 1979, 1989, 2002, 2010 йылғы халыҡ иҫәбе буйынса мәғлүмәттәр бар һәм асыҡ ҡулланыуҙа табырға була. Ҡайһы бер китаптарҙы электрон төрҙә асып ҡарап була. 1926 йылғы халыҡ иҫәбе буйынса һәр ауыл тураһында мәғлүмәт осрағаны юҡ әле. Унан башҡа Өфө виләйәтендә 1865, 1879, 1886 йылдарҙа урындағы халыҡ иҫәбе алынған. Тағы ла ревиз яҙмалары аша мәғлүмәт бар.

• 1859 һәм 1865 йыл — Населенные пункты Башкортостана. Ч.I. Уфимская губерния, 1877. — Уфа:Китап, 2002. — 432 с. ISBN 5-295-03188-8 (ч. I). ISBN 5-295-03133-0.

Өфө виләйәте ауылдарында халыҡ һаны буйынса мәғлүмәт 1859 һәм 1865 йылдарға ҡарата бар.

• 1866 йыл — Список населенных мест. Ч. II. Оренбургская губерния, 1866. — Уфа: Китап, 2006. — 260 с. ISBN 5-295-03815-7 (ч. II). ISBN 5-295-03133-0.

Ырымбур виләйәте ауылдарында халыҡ һаны буйынса мәғлүмәт 1866 йылға ҡарата бар.

• 1897 йыл — Перепись населения. т.45 кн.01 Уфимская губерния. Н.А.Тройницкий (ред.)(С.-Петербург, 1901)

Был китапта Өфө виләйәте ауылдары буйынса мәғлүмәт бар. 500 кешенән күберек булған ауылдар исемлеге.

• 1920 йыл — Населенные пункты Башкортостана. Ч.III. Башреспублика, 1926. — Уфа. Китап, 2002. — 400 с. ISBN 5-295-03091-1 (ч. III). ISBN 5-295-03133-0.

Был китап 1926 йылға ҡарата төҙөлгән, әммә халыҡ иҫәбе 1920 йылға ҡарата бирелгән.

• 1939 йыл — БАССР. Административно-территориальное деление на 1 июня 1940 года – Уфа:Государственное издательство, 1941. – 387 с.

Был китапта 1939 йылғы иҫәп алыу буйынса һәр ауыл буйынса мәғлүмәт бар.

• 1989 һәм 2002 йылдар — Башҡортостан Республикаһы ауылдарында 1989 һәм 2002 йылғы халыҡ иҫәбен алыу мәғлүмәттәре буйынса халыҡ һаны.
• 2010 йыл — Численность и размещение населения Республики Башкортостан по данным Всероссийской переписи населения 2010 года. Статистический сборник.  (рус.)
• Население Башкортостана: XIX-XXI века: статистический сборник / Территориальный орган Федеральной службы государственной статистики по Республики Башкортостан. — Уфа:Китап, 2008. — 448 с.: ил. ISBN 978-5-295-04439-7

1897 йылғы халыҡ иҫәбенән башлап ҡалалар, ҡала төрөндәге ҡасабалар, райондар, район үҙәктәре буйынса халыҡ һаны бар.

Билдәле кешеләре

• Яруллин Р. Р.

Урамдары

• Һаҙ урамы (рус.  Болотная (улица)
• Яңы урам (рус.  Новая (улица)
• Үҙәк урамы (рус.  Центральная (улица)
• Йәшел урамы (рус.  Зелёная (улица)
• Ялан урамы (рус.  Полевая (улица)
• Урман урамы (рус.  Лесная (улица)
• Йылға урамы (рус.  Речная (улица)

Тирә-яҡ мөхит

Ер-һыу атамалары

Тауҙар:

• Ҡаратау

Йылғалар:

• Йүрүҙән, Һарғамыш, Атау

Шишмәләр:

Ялан-бесәнлектәр:

Таусыҡтар, түбәләр:

Башҡа урын-ер атамалары:

Шулай уҡ ҡарағыҙ

• Мырҙалар ырыуы

Һылтанмалар

• Һарғамыш // Башҡорт энциклопедияһы. — Өфө: БР ДАҒУ «Башҡорт энциклопедияһы», 2015—2024. — ISBN 978-5-88185-143-9.
• Асфандияров А. З. История сёл и деревень Башкортостана и сопредельных территорий. — Өфө: Китап, 2009. — ISBN 978-5-295-04683-4. 531-532 б
• Административно-территориальное устройство Республики Башкортостан: Справочник. — Уфа: ГУП РБ Издательство «Белая Река», 2007. — 416 с. (рус.) ISBN 978-5-87691-038-7.
• Асфандияров А. З. История сел и деревень Башкортостана. Кн. 9. Уфа: Китап, 2001, 174 с. — 304 с. — ISBN 5—295—02843—7 (рус.)
• Һарғамыш ауылы «Геналогия и архивы» сайтында (рус.)