Ғөзәйер (персонаж)
Ғөзәйер (ғәр. عزير, рус. Уза́йр, Узе́йр) — Ҡөрьән персонажы, уны йәһүдтәр Аллаһтың улы тип иғлан итәләр. Библияла пәйғәмбәр Ездра менән тиңләштерелә. Ул Сөләймән һәм Зәкәриә пәйғәмбәрҙәр аралығындағы осорҙа ебәрелгән. Уның тарихы Ҡөрьәндә телгә алына, Аллаһ уны йөҙ йылға үлтереп торған, ә һуңынан терелткән. Был әл-Бәҡара сүрәһендә бәйән иткән. Ул Исраил улдары өсөн Бер Аллалыҡ динен яңырта һәм уларҙы онотолоп өлгөргән Тәуратҡа өйрәтә[1][2].
| Ғөзәйер | |
| ғәр. عزير | |
 | |
| Зат | ир-ат |
|---|---|
| Вафат булған урыны | Иерусалим |
| Һөнәр төрө | коэны |
 Ғөзәйер Викимилектә | |
Ҡөрьәндә
үҙгәртергә.jpg)
Ғөзәйер Ҡөрьәндә бер тапҡыр телгә алына[3]:
|
Йәһүҙиҙәр: «Ғөзәйер — Аллаһтың улы», — тине. Насраниҙар ҙа: «Әл-Мәсих — Алланың улы»,— тине. Уларҙың ауыҙы менән әйтелгән был һүҙҙәр бынан элек иман килтермәгән кешеләрҙең әйткән һүҙенә оҡшай. Уларҙы Алла һәләк итһен! Ни тиклем алданғандар улар! | 
|
Бәнү Исраилдә Ғөзәйерҙе « Аллаһтың улы» тип һанайҙар[4]. Ғөзәйер был фаразды кире ҡаға һәм халыҡты бындай иманһыҙлыҡ өсөн Аллаһы тәғәләнән ҡәтғи яза булаһы тураһында иҫкәртә[5]. Ғөзәйерҙе Аллаһ улы тип атағас, йәһүдиҙәр хаҡ дингә ҡаршы енәйәт ҡыла (Тәүхид)[6]. Бынан һуң Ғөзәйер оҙаҡ ваҡыт халҡын хаҡ дингә өндәй. Уның вафатынан һуң исраилдәр тағы ла ҙур гонаһтарға бата һәм Аллаһтың асыуын тыуҙыра[5].
Мосолман дин белгестәре араһында Ғөзәйер пәйғәмбәрме (нәби), әллә хаҡ тәҡүә (сәлих)[5] булғанмы икәнлеге тураһында фекер айырымлыҡтары бар.
Ғәрәп йәһүдтәре һәм Узаир
үҙгәртергәГордон Дарнелл Ньюби Ҡөрьәндәге һүҙбәйләнеш Хиджаз йәһүдтәре тарафынан Езраны Алла улдарының береһе тип билдәләү мөмкинлеген сағылдырыуы ихтимал тип фаразлай [7]Ғалим Гордон Дарнелл Ньюби Узаир, фәрештә Метатрон һәм Элохим улдары (һүҙмә-һүҙ «Алла улдары») тураһында түбәндәгеләрҙе билдәләй:[8]
|
...Мөхәммәт заманында Хиджаз халҡы йәһүдтәр менән уртаҡ Ханохтың Өсөнсө китабының кәмендә өлөштәрен белгән тигән һығымта яһай алабыҙ. Метатрон хакимлыҡ иткән фәрештәләр Ханох риүәйәттәрендә Алла улдары, Элохим улдары, Күҙәтеүселәр, ә ҡолағандар һыу баҫыу сәбәбе тип атала. Ханох һәм 4 Езра әҫәрҙәрендә Алла Улы тигән терминды Мәсихкә ҡарата ҡулланырға мөмкин, әммә йышыраҡ ул тәҡүә кешеләргә ҡарата ҡулланыла, улар араһында йәһүд йолаһы буйынса, уларҙы күккә тере килеш алып барыу өсөн Алла һайлаған кешеләрҙән дә тәҡүәрәк тип һанамай. Шуға күрә, күрәһең, Арба менән бәйле мистик фараздарҙа ҡатнашҡан Хиджаз йәһүдтәре араһында Езраның тәржемә итеү йолалары арҡаһында, тәҡүәлеге арҡаһында, бигерәк тә уны Ханохҡа тиңләштереүҙәре арҡаһында, күҙ алдына килтерергә еңел. алланың ҡаҙыусыһы булараҡ, Элохим улдарының береһе тип һүрәтләргә мөмкин ине. Тәбиғи, ул йәһүдтәр тарафынан юғары күтәрелгән дин етәксеһенең (Ҡөрьән 9:31-ҙәге раввиндарының береһе) һүрәтләүенә тап килә. | 
|
Марк Лидзбарский һәм Майкл Лодалл шулай уҡ йәһүд-ғәрәп сектаһының барлығын фаразлай, уларҙа Езраны хөрмәт итеү канонлаштырыу менән сиктәш була.[9]
Раввин Алан Малер Әт-Тирмиҙи китабында йәһүдтәрҙең үҙ раввиндарына табыныуы тураһында хәҙис барлығын телгә ала, сөнки улар үҙҙәренең раввиндарының әйткәндәрен Аллаһ Һүҙе буйынса ҡабул итә.[10]Ул был дөрөҫ, сөнки православие йәһүдтәре раввиндың Телдән Тәүратты аңлатыуына нигеҙләнеп йәһүд динен тота, тип раҫлай. Ул шулай уҡ Ибн Ғаббастың дүрт йәһүдтең Үзәйерҙең Аллаһы Тәғәләнең улы булыуына ышаныуын риүәйәт итеүен килтерә.[11]
Иҫкәрмәләр
үҙгәртергә- ↑ Ashraf, Shahid. Prophets ’Uzair, Zakariya and Yahya (PBUT) // Encyclopaedia of Holy Prophet and Companions (инг.). — Daryaganj (инг.)баш., New Delhi: Anmol Publications Pvt. Ltd., 2005. — P. 199—200. — ISBN 81-261-1940-3. Архивная копия от 21 июль 2014 на Wayback Machine
- ↑ Ibn Kathir; Ali As-Sayed Al- Halawani (trans.).: `Uzair(Ezra). Stories Of The Quran. Islambasics.com. Дата обращения: 21 ноябрь 2007. Архивировано из оригинала 6 декабрь 2007 года.
- ↑ Ҡөрьән Кәрим — Д. Кинельский тәржемәһенән башҡортсаға Ф. Н. Байышев, Д. Д.Мәһәҙиев тарафынан әйләндерелгән
- ↑ Әт-Тәүбә 9:30
- ↑ 5,0 5,1 5,2 Али-заде, 2007
- ↑ Ислам: ЭС, 1991
- ↑ Mun'im Sirry (2014). Scriptural Polemics: The Qur'an and Other Religions. Oxford University Press. page. 48.
- ↑ G. D. Newby, A History Of The Jews Of Arabia, 1988, University Of South Carolina Press, p. 59 (quoted in Was `Uzayr (Ezra) Called The Son Of God? 2010 йыл 6 июль архивланған. by M S M Saifullah & Mustafa Ahmed
- ↑ G. D. Newby, A History Of The Jews Of Arabia, 1988, University Of South Carolina Press, p. 59 (quoted in Was `Uzayr (Ezra) Called The Son Of God? 2010 йыл 6 июль архивланған. by M S M Saifullah & Mustafa Ahmed
- ↑ Jami` at-Tirmidhi 3095 - Chapters on Tafsir - كتاب تفسير القرآن عن رسول الله صلى الله عليه وسلم - Sunnah.com - Sayings and Teachings of Prophet Muhammad (صلى الله عليه و سلم)
- ↑ Do Jews Worship Ezra? - IslamiCity
Һылтанмалар
үҙгәртергә- Пиотровский М. Б. Узайр // Ислам: энциклопедический словарь / Отв. ред. С. М. Прозоров. — М. : Наука, ГРВЛ, 1991. — С. 239. — 315 с. — 50 000 экз. — ISBN 5-02-016941-2.
- Али-заде, А. А. Исламский энциклопедический словарь. — М. : Ансар, 2007. — 400 с. — (Золотой фонд исламской мысли). — 3000 экз. — ISBN 5-98443-025-8 (рус.).