Википедия

Хокинг Стивен

Стивен Уильям Хокинг (ингл. Stephen William Hawking; 8 ғинуар 1942 йыл — 14 март 2018 йыл) — инглиз физик-теоретигы, космолог һәм астрофизигы, яҙыусы, Кембридж университетының Теоретик космология үҙәгенең фәнни эштәр буйынса директоры[39][40]. Бер нисә фәнни хеҙмәт авторы, шул иҫәптән Роджер Пенроуз менән бергә дөйөм сағыштырмалыҡ теорияһы сиктәрендә гравитация сингулярлығы тураһында теорема буйынса һәм йыш ҡына Хокинг нурланышы тип аталған ҡара упҡындың нурланыш бүлеүе тураһында теоретик күрәҙәлек авторы. Хокинг беренселәрҙән булып дөйөм сағыштырмалыҡ теорияһы һәм квант механикаһы күҙеллеуҙары берләшкән космологик теорияны аңлата. Әүҙем хупланы интерпретация многомировой Квант механикаһын төрлө яҡлап аңлатыуҙы әүҙем хуплай[41][42].

Хокинг Стивен
ингл. Stephen William Hawking
Рәсем
Ҡултамға
Зат ир-ат[1][2][3]
Гражданлыҡ  Бөйөк Британия[4][3]
Исем Stephen Hawking[5]
Ҡыҫҡаса атамаһы Stephen Hawking
Тыуған көнө 8 ғинуар 1942({{padleft:1942|4|0}}-{{padleft:1|2|0}}-{{padleft:8|2|0}})[6][7][8][…]
Тыуған урыны Оксфорд[d], Англия, Бөйөк Британия[3]
Вафат булған көнө 14 март 2018({{padleft:2018|4|0}}-{{padleft:3|2|0}}-{{padleft:14|2|0}})[9][10][11][…] (76 йәш)
Вафат булған урыны Кембридж[d], Англия, Бөйөк Британия[12][3]
Үлем төрө тәбиғи үлем[d]
Үлем сәбәбе боковой амиотрофический склероз[d]
Ерләнгән урыны Вестминстер аббатлығы[13]
Ҡәбере һүрәте
Атаһы Frank Hawking[d][14]
Әсәһе Isobel Eileen Hawking[d][14]
Хәләл ефете Джейн Уайлд Хокинг[d][15] һәм Элейн Мэйсон[d]
Балалары Люси Хокинг[d][3], Роберт Хокинг[d] һәм Тим Хокинг[d]
Туған тел инглизсә
Һөнәр төрө физик-теоретик, космолог, яҙыусы
Эшмәкәрлек төрө ДСТ, квантовая гравитация[d], теоретическая физика[d][16], космология[d], ғәмәли математика[d][16], Ғаләм[16] һәм ҡара упҡын[16]
Эш урыны колледж Гонвилл-энд-Киз[d][17]
Faculty of Mathematics, University of Cambridge[d][17]
Perimeter Institute for Theoretical Physics[d][18]
Кембридж университеты[19][20]
Калифорнийский технологический институт[d][21]
Биләгән вазифаһы Лукасовский профессор математики[d][19][20]
Уҡыу йорто Университетский колледж[d]
Тринити Холл[d][22]
школа Св. Альбана[d]
Кембридж университеты[23]
St Albans High School for Girls[d]
Byron House School[d]
Ғилми исеме Лукасовский профессор математики[d]
Ғилми дәрәжә бакалавр искусств[d] (1962) һәм фән докторы[d] (1 март 1966)
Диссертация Properties of expanding universes[d][24]
Ғилми етәксе Деннис Сиама[d]
Аспиранттар Don Page[d][23], У Чжунчао[d], Marika Taylor[d][23], Fay Dowker[d][23], Bruce Allen[d][23], Raphael Bousso[d][23], Карр, Бернард[d][23], Christophe Galfard[d][23], Малкольм Перри[d][23], Raymond Laflamme[d][23], Thomas Hertog[d][23], Гэри Гиббонс[d][23], Jonathan Halliwell[d][25], Christopher Pope[d][23], Ian Gordon Moss[d][23], Andrew Chamblin[d][23], Peter David D'Eath[d][23], Nicholas P. Warner[d][23], Alan Yuille[d][23], James D. E. Grant[d][23], Harvey Reall[d][23], Simon Frederick Ross[d][23], Friedel Epple[d][23], James Sparks[d][23], Mike Cassidy[d][23], Paul Davis[d][23], Mike Fawcett[d][23], Justin D. Hayward[d][23], Christopher J. Hunter[d][23], Alan Lapedes[d][23], Julian Luttrell[d][23], Oisin MacConamhna[d][23], Tim Prestidge[d][23], Chris Prior[d][23], Paul Shellard[d][23], Brian Whitt[d][23], Zhong Chao Wu[d][23], Daksh Lohiya[d][23], Stephen Theodore Siklos[d][23], Ricardo Monteiro[d][23], GianPaolo Procopio[d][23] һәм Glenn Lyons[d][23]
Кемдә уҡыған Деннис Сиама[d]
Әүҙемлек урыны Кембридж[d][6]
Спорт командаһы ағзаһы University College Boat Club[d]
Обычно используемое транспортное средство инвалидная коляска[d]
Сәләмәтлек торошо боковой амиотрофический склероз[d][26] һәм тетраплегия[d]
Архивы хранятся в Кембриджская университетская библиотека[d][27]
Сәнғәт йүнәлеше атеизм[28][29]
Ойошма ағзаһы Королевское общество искусств[d], Папская академия наук[d][30], Америка фәлсәфә йәмғиәте[d][31], АҠШ фәндәр милли академияһы[d][32][33], Лондон король йәмғиәте[d][34], Америка сәнғәт һәм фәндәр академияһы[d] һәм Стармус Фестиваль[d]
Йоғонто яһаусы Тигран Тахта[d], Поль Дирак[d], Бертран Рассел[d], Карл Поппер[d], Линде, Андрей Дмитриевич[d][35], Яков Борисович Зельдович[d][35] һәм Альберт Эйнштейн
Маҡтаулы исемдәре һәм башҡа бүләктәре

медаль Альберта Эйнштейна[d] (1979)

премия Вольфа по физике[d] (1988)

 медаль Копли Президентская медаль Свободы

специальная премия по фундаментальной физике[d] (2013)

 Кавалер Почёта

медаль Эддингтона[d] (1975)

 золотая медаль Королевского астрономического общества командор ордена Британской империи

премия и лекция имени Нейлора[d] (1999)

медаль Оскара Клейна[d] (2003)

Хьюз миҙалы[d] (1976)

премия Лондонского королевского общества за лучшую научную книгу[d] (2002)

медаль Альберта[d] (1999)

премия Майкельсона – Морли[d] (2003)

премия Фонсеки[d] (2008)

золотая медаль Пия XI[d] (17 апрель 1975)

медаль и премия Максвелла[d] (1976)

медаль и премия Дирака[d] (1987)

премия Адамса[d] (1966)

премия Эндрю Геманта[d] (1998)

медаль в память двухсотлетия Джеймса Смитсона[d] (2005)

премия памяти Роберта Хайнлайна[d] (2012)

 премия принцессы Астурийской «Согласие»

почётный доктор Гарвардского университета[d] (1990)

почётный доктор Оксфордского университета[d] (1978)

премия Марселя Гроссмана[d] (июнь 1991)

Франклин миҙалы[d] (1981)

BBVA Foundation Frontiers of Knowledge Award[d] (2015)

медаль Бодли[d] (2015)

золотая медаль Высшего совета по научным исследованиям[d] (1989)

премия Эйнштейна[d] (1978)

член Королевского общества искусств[d]

почётный доктор Принстонского университета[d]

почётный доктор Кембриджского университета[d] (1989)

математик физика өлкәһендә Дэнни Хайнеман премияһы[d] (1976, 1976)

премия Юлия Эдгара Лилиенфельда[d] (1999, 1999)

 премия принцессы Астурийской

Премия по фундаментальной физике[d]

Лондон король йәмғиәте ағзаһы[d] (1974)

член Национальной академии наук США[d] (1992)

 орден Британской империи орден Кавалеров Почёта
Телгә алынған хеҙмәттәр Descent, Part I[d]
Рәсми сайт hawking.org.uk
Тасуирлау биттәре biography.com/scientist/…[36]
Оценивался в тесте IQ-тест[d]
Вики-проект Iedereen Leest[d] һәм Проект:Математика[d]
Число Эрдёша 4[37]
Социаль селтәрҙә күҙәтеүселәр 8640 ± 9[38]
 Хокинг Стивен Викимилектә

Хокинг Король сәнғәт йәмғиәтенең почетлы ағзаһы, Папа фәндәр академияһының ғүмерлек ағзаһы, АҠШ граждандары өсөн иң юғары награда булып һаналған Азатлыҡ президент миҙалына лайыҡ була. 2002 йылда Би-би-си-ҙың бөтә замандарҙың иң бөйөк британлыларын билдәләү буйынса үткәргән һорау алыу һөҙөмтәһендә Хокинг 25-се урын биләй. Ғалим 1979—2009 йылдарҙа Кембридж университетында математиканың Лукас профессоры була, космологияла үҙенең теориялары тураһында фекер йөрөткән фәнни-популяр әҫәрҙәре арҡаһында коммерцияла уңышҡа өлгәшә. Хокингтың «Краткая история времени» китабы Британияның «The sunday times» баҫмаһының рекордлы 237 аҙнаһы буйына бестселлер баҫмалар исемлегенә инә.

Хокингта һирәк осраған мотор нейрондарының яй үҫешкән сир формаһы була (амиотрофик склероз йәки Лу Герига сире булараҡ та билдәле), ул уны тиҫтә йылдар дауамында яйлап хәрәкәтһеҙ итә[43][44]. Телдн яҙғас та Хокинг телмәр синтезаторы ярҙамында аралашырға һәләтле була. Стивен Хокинг 2018 йылдың 14 мартында 76 йәшендә вафат була[45][46].

Иҫкәрмәләр

үҙгәртергә
  1. ↑ Record #102304634 // VIAF (билдәһеҙ) — [Dublin, Ohio]: OCLC, 2003.
  2. ↑ Bibliothèque nationale de France идентификатор BNF (фр.): платформа открытых данных — 2011.
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 Каталог Немецкой национальной библиотеки (нем.)
  4. ↑ Stephen Hawking op jeugdliteratuur.org — 2017.
  5. ↑ Stephen Hawking - Movie, Wife & Books - Biography (ингл.) — 2019.
  6. ↑ 6,0 6,1 Deutsche Nationalbibliothek Record #118761285 // Общий нормативный контроль (GND) (нем.) — 2012—2016.
  7. ↑ Архив по истории математики Мактьютор — 1994.
  8. ↑ Stephen Hawking // SNAC (ингл.) — 2010.
  9. ↑ Stephen Hawking // Stephen Hawking dies aged 76 (билдәһеҙ) — BBC, 2018.
  10. ↑ Stephen Hawking, modern cosmology's brightest star, dies aged 76 (билдәһеҙ) — The Guardian, 2018. — ISSN 0261-3077
  11. ↑ ಕಪ್ಪು ಕುಳಿಗಳ ರಹಸ್ಯ ಬೇಧಿಸಿದ್ದ ವಿಜ್ಞಾನಿ ಸ್ಟೀಫನ್ ಹಾಕಿಂಗ್ ಇನ್ನಿಲ್ಲ (каннада)
  12. ↑ editor I. S. S. Stephen Hawking, modern cosmology's brightest star, dies aged 76 (билдәһеҙ) — The Guardian, 2018. — ISSN 0261-3077
  13. ↑ Stephen Hawking sera enterré au côté de Newton et Darwin à l'abbaye de Westminster (фр.) — 2018.
  14. ↑ 14,0 14,1 Geni (билдәһеҙ) — 2006.
  15. ↑ How Stephen Hawking Worked (ингл.) — 2012.
  16. ↑ 16,0 16,1 16,2 16,3 Hawking, Stephen, 1942-2018 // Чешская национальная авторитетная база данных
  17. ↑ 17,0 17,1 Professor Stephen Hawking — Кембридж университеты.
  18. ↑ Physicist Stephen Hawking accepts post at Waterloo institute — Торонто Стар, 2008.
  19. ↑ 19,0 19,1 Hawking gives up academic title (билдәһеҙ) — 2009.
  20. ↑ 20,0 20,1 People | Department of Applied Mathematics and Theoretical Physics
  21. ↑ Montenegro A. ORCID Public Data File 2023 — 2023. — doi:10.23640/07243.24204912.V1
  22. ↑ Hawking S. Properties of expanding universes (ингл.) — 1966. — 117 p. — doi:10.17863/CAM.11283
  23. ↑ 23,00 23,01 23,02 23,03 23,04 23,05 23,06 23,07 23,08 23,09 23,10 23,11 23,12 23,13 23,14 23,15 23,16 23,17 23,18 23,19 23,20 23,21 23,22 23,23 23,24 23,25 23,26 23,27 23,28 23,29 23,30 23,31 23,32 23,33 23,34 23,35 23,36 23,37 23,38 23,39 23,40 Математическая генеалогия (ингл.) — 1997.
  24. ↑ (unspecified title) — doi:10.17863/CAM.11283
  25. ↑ https://greenspirit.org.uk/uni-story-conf/speaker-jonathan-halliwell/
  26. ↑ http://time.com/5199001/stephen-hawking-als/
  27. ↑ Les archives de Stephen Hawking vont rejoindre la bibliothèque de Cambridge (фр.)
  28. ↑ Stephen Hawking: 'No hay ningún dios. Soy ateo' (исп.) — 2014.
  29. ↑ Stephen Hawking's Thoughts on Atheism, God and Death (ингл.) — 2018.
  30. ↑ http://www.casinapioiv.va/content/accademia/en/academicians/ordinary/hawking.html
  31. ↑ http://www.amphilsoc.org/memhist/search?creator=hawking&title=&subject=&subdiv=&mem=&year=&year-max=&dead=&keyword=&smode=advanced
  32. ↑ Notable Names Database (ингл.) — 2002.
  33. ↑ http://www.nasonline.org/member-directory/members/62159.html (ингл.)
  34. ↑ http://www.damtp.cam.ac.uk/people/s.w.hawking/
  35. ↑ 35,0 35,1 http://old.elementy.ru/nauchno-populyarnaya_biblioteka/434041/Put_v_nebesa (урыҫ)
  36. ↑ Stephen Hawking - Movie, Wife & Books - Biography
  37. ↑ grossman - The Erdös Number Project (пол.)
  38. ↑ Интерфейс программирования приложения YouTube
  39. ↑ Centre for Theoretical Cosmology: Outreach Stephen Hawking. University of Cambridge. Дата обращения: 19 март 2018.
  40. ↑ About Stephen. Stephen Hawking Official Website. Дата обращения: 19 март 2018.
  41. ↑ Multiverses and Blackberries. Дата обращения: 19 март 2018.
  42. ↑ THE EVERETT FAQ. Department of Physics, Washington University in St. Louis. Дата обращения: 19 март 2018. 2016 йыл 20 апрель архивланған.
  43. ↑ Mind over matter: How Stephen Hawking defied Motor Neurone Disease for 50 years, The Independent (26 ноябрь 2015).
  44. ↑ How Has Stephen Hawking Lived to 70 with ALS?, Scientific American (7 ғинуар 2012). 19 март 2018 тикшерелгән. «Q: How frequent are these cases of very slow-progressing forms of ALS? A: I would say probably less than a few percent.».
  45. ↑ Overbye, Dennis. Stephen Hawking Dies at 76; His Mind Roamed the Cosmos, The New York Times (14 март 2018). 19 март 2018 тикшерелгән.
  46. ↑ Henry, David. Stephen Hawking, physicist who reshaped cosmology, passes away at 76, The Economic Times (14 март 2018). 19 март 2018 тикшерелгән.

Әҙәбиәт

үҙгәртергә
Китаптар
Мәҡәләләр
  • Carr B.J., Ellis G.F.R., Gibbons G.W., Hartle J.B., Hertog T., Penrose R., Perry M.J., Thorne K.S. Stephen William Hawking CH CBE. 8 January 1942—14 March 2018 // Biographical Memoirs of Fellows of the Royal Society. — 2019. — Vol. 66. — P. 269—308. — DOI:10.1098/rsbm.2019.0001
  • Castelvecchi D. Science mourns Stephen Hawking’s death (инг.) // Nature. — 2018. — Т. 555. — С. 423—424. — DOI:10.1038/d41586-018-02957-4
  • Page D.N. Stephen William Hawking // Physics Today. — 2018. — Vol. 71. — № 8. — P. 60. — DOI:10.1063/PT.3.4003
  • Preskill J. Stephen Hawking (1942–2018) (инг.) // Science. — 2018. — Т. 360. — С. 156. — DOI:10.1126/science.aat6775
  • Rees M. Stephen Hawking (1942–2018) (инг.) // Nature. — 2018. — Т. 555. — С. 444. — DOI:10.1038/d41586-018-02839-9
  • Hawking, Stephen William // Biographical encyclopedia of scientists, 3rd ed. / ed. J. Daintith. — CRC Press, 2009. — P. 334—335.
  • Колчинский И.Г., Корсунь А.А., Родригес М.Г. Хокинг Стивен Уильям // Астрономы: Биографический справочник. — 2-е изд., перераб. и доп. — Киев: Наукова думка, 1986. — 512 с.
  • Храмов Ю. А. Хокинг Стивен Уильям // Физики : Биографический справочник / Под ред. А. И. Ахиезера. — Изд. 2-е, испр. и доп. — М. : Наука, 1983. — С. 290—291. — 400 с. — 200 000 экз.

Һылтанмалар

үҙгәртергә
  Стивен Хокинг Викиөҙөмтәлә
  Стивен Хокинг Викимилектә
  Стивен Хокинг Викияңылыҡтарҙа
«https://ba.wikipedia.org/w/index.php?title=Хокинг_Стивен&oldid=1171657» битенән алынған