Ҡасимова Фәрдүнә Ҡасим ҡыҙы
Ҡасимова Фәрдүнә Ҡасим ҡыҙы (9 июнь 1934 йыл) — педагог, актёр, театр режиссёры. Профессор (1997). Башҡорт АССР‑ының атҡаҙанған сәнғәт эшмәкәре (1984), Рәсәй Федерацияһы юғары мәктәбенең атҡаҙанған хеҙмәткәре (2003), Удмурт Республикаһының атҡаҙанған мәҙәниәт хеҙмәткәре (2014). СССР Театр эшмәкәрҙәре союзы ағзаһы (1961). Башҡортостан Республикаһы һәм Рәсәй Федерацияһы театрҙары өсөн актёрҙар, режиссёрҙар әҙерләүсе төп белгестәрҙең береһе[1].
| Ҡасимова Фәрдүнә Ҡасим ҡыҙы | |
| Тыуған ваҡыты: | |
|---|---|
| Тыуған урыны: |
Башҡорт АССР-ы, Балтас районы, Иҫке Балтас ауылы |
| Гражданлығы: |
|
| Наградалары: |
Башҡорт АССР‑ының атҡаҙанған сәнғәт эшмәкәре (1984) |
Биографияһы
үҙгәртергәФәрдүнә Ҡасим ҡыҙы Ҡасимова 1934 йылдың 9 июнендә Башҡорт АССР-ы Балтас районы Иҫке Балтас ауылында тыуған.
1959 йылда Иҫке Балтас урта мәктәбен тамамлай. Бер төркөм йәштәр: Г.Мөбәрәкова, З.Атнабаева, Р.Кәримова, Х.Яруллин, Ф.Ҡасимова һ.б Мәскәүгә башҡорт төркөмөндә уҡырға ебәрелә.
1959 йылда Мәскәүҙә А. В. Луначарский исемендәге Театр сәнғәте дәүләт институтын тамамлай (Б. В. Бибиков, О. И. Пыжова курсы).
1959—1965 йылдарҙа Нальчик ҡалаһында А. Шогенцуков исемендәге Ҡабарҙы‑Балҡар драма театры актёры булып эшләй, 27 спектаклдә төп ролдәр башҡара[2].
1965 йылдан А. В. Луначарский исемендәге Театр сәнғәте дәүләт институтының актёрлыҡ оҫталығы кафедраһы аспирантураһында белем ала[2].
1968—1971 йылдарҙа Өфө дәүләт сәнғәт институты уҡытыусы булып эшләй.
1971—1972 йылдарҙа Өфө сәнғәт училищеһының театр бүлеге мөдире вазифаһын үтәй.
1972 йылдан Өфө дәүләт сәнғәт институтында уҡыта. 1982—1984 йылдарҙа ошо юғары уҡыу йортоноң театр факультеты деканы, ә 1997—1999 йылдарҙа режиссура һәм актёр оҫталығы кафедраһы мөдире вазифаларын башҡара[1].
2008—2013 йылдарҙа Заһир Исмәғилев исемендәге Өфө дәүләт сәнғәт академияһында режиссура кафедраһы мөдире була.
Балтас районында Фәрҙүнә Ҡасимова призына арналған «Тамаша» Республика театр коллективтары фестиваль уҙғарыла.
Билдәле уҡыусылары
үҙгәртергәЗ. Ғ. Баязитова, И. И. Ғәзетдинова, Б. Н. Ибраһимов, И. Б. Кәлимуллин, А. В. Кузьменко, С. Ш. Ҡорбанғәлиева, Ә. Ҡ. Сафиуллин, Х. Ғ. Үтәшев, Р. Р. Фәхруллина, О. З. Ханов, Удмурт Республикаһы халыҡ артистары А. Д. Баймырҙин, Г. И. Бекманов, А. Я. Лазарева[1].
Төп ролдәре
үҙгәртергә- Варка («Бәхетһеҙ мөхәббәт», И. К. Карпенко-Карогоның «Бәхетһеҙ» — «Бесталанная» пьесаһы буйынса; 1959 йылда — дебют роле, Башҡорт дәүләт академия драма театры);
- Маша («Ленинград проспекты» — «Ленинградский проспект», И. В. Шток);
- Беатриса («Күҙгә күренмәгән ханым» — «Дама‑невидимка», П. Кальдерон);
- Валя («Платон Кречет», А. Е. Корнейчук) һәм башҡалар[1].
Ҡуйылған спектаклдәре
үҙгәртергә- Салауат башҡорт дәүләт драма театрында Н. Асанбаевтың «Ҡыҙлы йорт» (1982);
- Туймазы татар дәүләт драма театрында А. Бурактың «Юлиә» («Юлия») пьесаһы буйынса «Һин минең мөхәббәтем» («Ты моя любовь», 1996), «Ай тотолған төндә» (1997);
- Милли Йәштәр театрында М. А. Буранғоловтың «Шәүрә» (2000) һәм башҡалар[1].
Маҡтаулы исемдәре һәм башҡа бүләктәре
үҙгәртергә- Башҡорт АССР‑ының атҡаҙанған сәнғәт эшмәкәре (1984).
- Рәсәй Федерацияһы юғары мәктәбенең атҡаҙанған хеҙмәткәре (2003).
- Удмурт Республикаһының атҡаҙанған мәҙәниәт хеҙмәткәре (2014).
- Кәрим Тинчурин исемендәге Республика театр фестиваленең 1-се дәрәжә лауреаты (Ҡазан, 2000) — Мостай Кәримдең «Ай тотолған төндә» пьесаһын ҡуйған өсөн.
- СССР-ҙың халыҡ артисы Михаил Царёв исемендәге Рәсәй Театр эшмәкәрҙәре союзы премияһы лауреаты (2007).
Хеҙмәттәре
үҙгәртергә- Касимова Ф. К. Организация творческого процесса студентов актёрского отделения. — Уфа, 1988.
Ғаиләһе
үҙгәртергәУлы: Айҙар Аҡманов — сценарист.
Ире: Хажиев Фәнғәт Хаммат улы — биология фәндәре докторы, Башҡортостандың атҡаҙанған фән эшмәкәре[3].
Иҫкәрмәләр
үҙгәртергә- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 Хәйбуллина Т. Н. Ҡасимова Фәрдүнә Ҡасим ҡыҙы // Башҡорт энциклопедияһы. — Өфө: БР ДАҒУ «Башҡорт энциклопедияһы», 2015—2024. — ISBN 978-5-88185-143-9.
- ↑ 2,0 2,1 Лия Нагимова. Заслуженному деятелю искусств РБ Фардуне Касимовой - 75-лет. ИА «Башинформ» (6 октябрь 2009). Дата обращения: 30 август 2020.
- ↑ Лариса Абдуллина. Тамғаланған хыял артынан. «Башҡортостан» гәзите (1 ноябрь 2014). Дата обращения: 30 август 2020.
Әҙәбиәт
үҙгәртергә- Фардуна Касимова: Театр — моя жизнь. — Уфа, 2014.
Һылтанмалар
үҙгәртергә- Ҡасимова Фәрдүнә Ҡасим ҡыҙы // Башҡорт энциклопедияһы. — Өфө: БР ДАҒУ «Башҡорт энциклопедияһы», 2015—2024. — ISBN 978-5-88185-143-9. (Тикшерелеү көнө: 5 июнь 2021)