Торғаҫ

Торғаҫ (рус. Торгаска) — Башҡортостандың Ишембай районындағы утар. 2010 йылдың 14 октябренә ҡарата халыҡ һаны 8 кеше. Скворчиха ауыл Советы составына инә. Почта индексы — 453226, ОКАТО коды — 80 231 870 009.

Утар
Торғаҫ
Ил	РәсәйРәсәй
Федерация субъекты	Башҡортостан
Муниципаль район	Ишембай районы
Координаталар	53°17′31″ с. ш. 56°10′16″ в. д.
Сәғәт бүлкәте	UTC+6
Һанлы танытмалар
Автомобиль коды	02, 102
ОКАТО коды	80 231 870 009
ОКТМО коды	80 631 470 151
Торғаҫ

Тарихы

Ишембай энциклопедияһы мәғлүмәттәре буйынса XX быуат башында Татьяна улусы биләмәһендә айырым ултыраҡ булып барлыҡҡа килә, 1914 йылды 7 хужалыҡ теркәлгән. Башҡа мәғлүмәттәр буйынса, 1916—1920 йылдарҙа Верхотор заводы янында тораҡ пункты булараҡ барлыҡҡа килгән, һәм ул ваҡытта 13 ихата, 76 крәҫтиән тәшкил иткән.

Торғаҫ утары. (Торғаҫ утарында йәшәгән улы менән әсәһенең хикәйәһенән. «Восход» гәзите, 2001). Виктор Петрович Корниенко: «Торғаҫты олатайҙарыбыҙ ойошторҙо. 1909 йылда Белоруссиянан ғаиләләре менән бергә өс ағалы-ҡустылы Сергей, Давыд һәм Алексей Серяковтар килә. Ерҙе ҡуртымға алалар. Тирә-яҡта төҙөлөш ағасы үҫә, уны эшкәртә башлағандар, торлаҡ төҙөгәндәр. Бушаған участкалар тамырынан ҡоротолған һәм төрлө культуралар менән сәселгән. Дуҫ йәшәйҙәр, беҙҙең халыҡ уларҙан таралған. Әле өс ғаилә генә ҡалған, ҡалғандары — дачаға йөрөүсе халыҡ. Утарға үҙгәртеп ҡороуҙың тәүге йылдарында, заводта ҡыҫҡартылғандан һуң әйләнеп ҡайттым... Оло олатай Филимон Кузьмич Калининич ҡаҙған шишмәнән һыу алабыҙ. Оҙаҡ ваҡыт тирә-яҡта тәмле һыу эҙләй һәм барыбер таба, шуның менән үҙенән һуң яҡшы хәтер ҡалдыра. Бөтә урындағы халыҡ йырын төбөндә урынлашҡан Калининич шишмәһен файҙалана. Беҙҙең заманда шишмәне тәрбиәләүгә Салауат ҡалаһынан дачаға йөрөүсе Геннадий Васильевич Алехин ярҙам итә. Өйгә электрҙы 1998 йылда ғына, Гортопҡа электр линияһы һуҙғанда индерҙем. Бының өсөн үгеҙ менән һыйырҙы һуйҙым. Ә бит ҡасандыр бында мәктәп булды. Балалар бында Гортоптан килеп уҡыны. Һуңынан ул ябылды һәм уҡыуҙы Скворчихала дауам итергә тура килде. Мәктәп урынында тик сирень ҡыуаҡтары ғына бар, уларҙы мин мал ашамаһын өсөн кәртәләп алдым… ".

Халыҡ һаны

Бөтә Рәсәй һәм Бөтә Союз халыҡ иҫәбе алыу мәғлүмәттәре буйынса халыҡ һаны (кеше)

Иҫәп алыу йылы һәм көнө	Бөтә халыҡ	Ир-егеттәр	Ҡатын-ҡыҙҙар	Ир-егеттәр өлөшө (%)	Ҡатын-ҡыҙҙар өлөшө (%)
1897 йыл 9 февраль (26 ғинуар)	*	*	*	*	*
1920 йыл 26 август
1926 йыл 17 декабрь
1939 йыл 17 ғинуар
1959 йыл 15 ғинуар
1970 йыл 15 ғинуар
1979 йыл 17 ғинуар
1989 йыл 12 ғинуар
2002 йыл 9 октябрь
2010 йыл 14 октябрь	8	4	4	50,0	50,0

Халыҡ һаны буйынса аңлатма төрлө йылдарҙа иҫәп алыу тәртибенең айырмалығы булыу сәбәпле халыҡ һанының үҙенсәлегенә иғтибар итегеҙ.

1939 йыл — бар булған халыҡ һаны.

1989, 2002, 2010 йылдарҙа — даими йәшәгән урыны булып иҫәпләнгән халыҡ һаны

Халыҡ һаны буйынса сығанаҡтар

Ауылдағы халыҡ һаны буйынса мәғлүмәтте халыҡ иҫәбе буйынса алыу урынлы. Бөтә ил күләмендә үткән 1897, 1920, 1939, 1959, 1970, 1979, 1989, 2002, 2010 йылғы халыҡ иҫәбе буйынса мәғлүмәттәр бар һәм асыҡ ҡулланыуҙа табырға була. Ҡайһы бер китаптарҙы электрон төрҙә асып ҡарап була. 1926 йылғы халыҡ иҫәбе буйынса һәр ауыл тураһында мәғлүмәт осрағаны юҡ әле. Унан башҡа Өфө виләйәтендә 1865, 1879, 1886 йылдарҙа урындағы халыҡ иҫәбе алынған. Тағы ла ревиз яҙмалары аша мәғлүмәт бар.

• 1859 һәм 1865 йыл — Населенные пункты Башкортостана. Ч.I. Уфимская губерния, 1877. — Уфа:Китап, 2002. — 432 с. ISBN 5-295-03188-8 (ч. I). ISBN 5-295-03133-0.

Өфө виләйәте ауылдарында халыҡ һаны буйынса мәғлүмәт 1859 һәм 1865 йылдарға ҡарата бар.

• 1866 йыл — Список населенных мест. Ч. II. Оренбургская губерния, 1866. — Уфа: Китап, 2006. — 260 с. ISBN 5-295-03815-7 (ч. II). ISBN 5-295-03133-0.

Ырымбур виләйәте ауылдарында халыҡ һаны буйынса мәғлүмәт 1866 йылға ҡарата бар.

• 1897 йыл — Перепись населения. т.45 кн.01 Уфимская губерния. Н.А.Тройницкий (ред.)(С.-Петербург, 1901)

Был китапта Өфө виләйәте ауылдары буйынса мәғлүмәт бар. 500 кешенән күберек булған ауылдар исемлеге.

• 1920 йыл — Населенные пункты Башкортостана. Ч.III. Башреспублика, 1926. — Уфа. Китап, 2002. — 400 с. ISBN 5-295-03091-1 (ч. III). ISBN 5-295-03133-0.

Был китап 1926 йылға ҡарата төҙөлгән, әммә халыҡ иҫәбе 1920 йылға ҡарата бирелгән.

• 1939 йыл — БАССР. Административно-территориальное деление на 1 июня 1940 года – Уфа:Государственное издательство, 1941. – 387 с.

Был китапта 1939 йылғы иҫәп алыу буйынса һәр ауыл буйынса мәғлүмәт бар.

• 1989 һәм 2002 йылдар — Башҡортостан Республикаһы ауылдарында 1989 һәм 2002 йылғы халыҡ иҫәбен алыу мәғлүмәттәре буйынса халыҡ һаны.
• 2010 йыл — Численность и размещение населения Республики Башкортостан по данным Всероссийской переписи населения 2010 года. Статистический сборник.  (рус.)
• Население Башкортостана: XIX-XXI века: статистический сборник / Территориальный орган Федеральной службы государственной статистики по Республики Башкортостан. — Уфа:Китап, 2008. — 448 с.: ил. ISBN 978-5-295-04439-7

1897 йылғы халыҡ иҫәбенән башлап ҡалалар, ҡала төрөндәге ҡасабалар, райондар, район үҙәктәре буйынса халыҡ һаны бар.

Географик урыны

Ишембай — Воскресенск юлында урынлашҡан.

Алыҫлығы:

• Район үҙәгенә тиклем (Ишембай): 24 км
• Ауыл советы үҙәгенә тиклем (Скворчиха): 3 км
• Яҡындағы тимер юл станцияһы (Салауат): 42 км.

Урамдары

Урам исеме:

• Йырын урамы (рус. улица Овражная)
• Урман урамы (рус. улица Лесная)

Әҙәбиәт

• Ишимбайская энциклопедия/гл.ред. М. Х. Гайсин. — Уфа.:Башк.энцикл., 2015. — 656 с. ил.,карты. (рус.)

Һылтанмалар

• Почтовые индексы Ишимбайского района 2020 йыл 5 февраль архивланған.
• Начальная страница Ишимбайского района портала «Генеалогия и Архивы»
• «Налог Белешмәһе» системаһында Торғаҫ ауылы
• Верхоторский завод с деревнями | Генеалогия и архивы
• Асфандияров А. З. История сёл и деревень Башкортостана и сопредельных территорий. — Өфө: Китап, 2009. — С. 131. — ISBN 978-5-295-04683-4.