Рутулдар

Рутулдар
Үҙ атамаһы	мыха́Iбыр
Һаны һәм йәшәгән урыны
	Барлығы: 36 400-ҙән 55 000-гә тиклем кеше . (баһалау мәғлүмәттәре буйынса 120 000-гә яҡын кеше); Рәсәй Федерацияһы:; 35 240 (2010) Дағстан:; 27 849 (2010); 24 298 (2002) Рутул районы: 13 975 (2002 йылғы халыҡ иҫәбен алыу); Махачҡала: 5 974 (2002 йылғы халыҡ иҫәбен алыу); Кизләр районы: 862 (2002 йылғы халыҡ иҫәбен алыу); Дәрбәнт: 716 (2002 йылғы халыҡ иҫәбен алыу); Каспийск: 630 (2002 й.); Кизләр: 615 (2002 й.); ; Ставрополь крайы:; 1 339 (2010); 937 (2002); Ростов өлкәһе:; 1 067 (2010); 914 (2002); Ҡалмыҡстан:; 584 (2010); 628 (2002); Краснодар крайы:; 470 (2010); 510 (2002); Төмән өлкәһе: 275 (2010); Ханты-Манси автономиялы округы: 176 (2010); Әстерхан өлкәһе: 151 (2010); Тула өлкәһе: 129 (2010); Волгоград өлкәһе: 90 (2010); Мәскәү: 114 (2010); Санкт-Петербург: 36 (2010); Әзербайжан: 17 000-дән 20 000-гә тиклем (~2000); Украина: 137 (2001); Ҡаҙағстан: 82 (2009); Грузия: 103 (1989); Үзбәкстан: 53 (1989); Төркмәнстан: 33 (1989); ;
Тел	рутул теле
Дин	Ислам
Раса тибы	Европа расаһының кавказион тибы
Халыҡ	лезгин төркөмө
Туғандаш халыҡтар	ағулдар, арчиндар, будухтар, джектар, ҡрыздар, лезгиндар, табасарандар, удиндар, хиналугтар һәм сахурҙар
Килеп сығышы	ҡауҡаҙ албандары

Рутулдар (үҙатамаһы мыха́Iбыр) — Төньяҡ Кавказда йәшәүсе вайнах халҡы, Дағстан Республикаһының төп халҡы^[21]^[22]^[23]^[24]^[25].

Донъяла бөтәһе яҡынса 90 000 рутул йәшәй^[26]. 2010 йылда үткәрелгән Бөтә Рәсәй халыҡ иҫәбе мәғлүмәттәре буйынса Рәсәйҙә бөтәһе 35240 рутул халҡы вәкиле иҫәпкә алынған, шул иҫәптән 17884 ир һәм 17356 ҡатын-ҡыҙ^[27], Әзербайжанда 45000 рутул йәшәй^[28].

Рутулдарҙың ата-бабалары Кавказ Албанияһы тарихи дәүләте составына кергән һәм албандар исеме аҫтында билдәле булған. Милли телдәре — рутул теле.

Шулай уҡ ҡарағыҙ

Иҫкәрмәләр

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 ^1,5 Официальный сайт Всероссийской переписи населения 2010 года. Информационные материалы об окончательных итогах Всероссийской переписи населения 2010 года 2014 йыл 22 март архивланған.
↑ ^2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 Всероссийская перепись населения 2002. Национальный состав населения с самоназваниями и в том числе. 2016 йыл 29 февраль архивланған.
↑ ^3,0 ^3,1 ^3,2 ^3,3 ^3,4 ^3,5 Этносостав населения Дагестана. 2002
↑ ^4,0 ^4,1 ^4,2 ^4,3 ^4,4 ^4,5 ^4,6 Итоги Всероссийской переписи населения 2010 года в отношении демографических и социально-экономических характеристик отдельных национальностей 2021 йыл 9 декабрь архивланған.: см. 2012 йыл 18 октябрь архивланған.
↑ Rutuls in Azerbayjan
↑ Константин Казенин: О чем Медведева не спросят в Азербайджане?
↑ Государственный комитет статистики Украины. Всеукраинская перепись населения 2001 года. Распределение населения по национальности и родному языку (билдәһеҙ). Архивировано 20 февраль 2012 года.
↑ Агентство Республики Казахстан по статистике. Перепись 2009. 2012 йыл 1 май архивланған. (Национальный состав населения 2013 йыл 14 сентябрь архивланған.)
↑ Перепись в Грузии 1989 года
↑ Перепись в Узбекистане 1989 года
↑ Перепись в Туркменистане 1989 года
↑ Rutul (билдәһеҙ). Ethnologue.
↑ Мусаев Г. М. (доцент кафедры Истории Дагестана ДГУ). Рутулы (XIX - начало XX вв.). Историко-этнографическое исследование. — Махачкала: Издательство "Юпитер”, 1997. — С. 288.
↑ Рутульцы 2018 йыл 28 декабрь архивланған.
↑ Рутульцы и рутульский язык 2015 йыл 29 май архивланған.
↑ Рутульский язык. 2015 йыл 24 февраль архивланған.
↑ Ф.Дашлай: Кто такие гаргары? Тайны исчезнувшего народа и его письменности 2018 йыл 4 июль архивланған.
↑ Институт этнографии имени Н.Н. Миклухо-Маклая. Народы Кавказа, Том 2. — Изд-во Академии наук СССР, 1960.
↑ Ибрагимов Г.Х. Рутульский язык. — Наука, 1978. — 308 с.
↑ Косвен М. О. Этнография и история Кавказа: исследования и материалы. — М.: Изд-во восточной лит-ры, 1961. — 257 с.
↑ Рутульцы 2006 йыл 11 октябрь архивланған.
↑ Рутульцы
↑ Rutul
↑ Рутульцы
↑ Михаил Алексеев, Казенин К. И., Мамед Сулейманов. Дагестанские народы Азербайджана: политика, история, культур. — М.: Европа, 2006. — С. 88. — ISBN 5-9739-0070-3.
↑ Rutuls (билдәһеҙ). RUTULIA.COM.
↑ Демоскопа Weekly
↑ Rutuls (билдәһеҙ). RUTULIA.COM.

	Был донъя халыҡтары тураһында тамамланмаған мәҡәлә. Һеҙ мәҡәләне төҙәтеп һәм тулыландырып проектҡа ярҙам итә алаһығыҙ.

[perepis2010-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 ^1,5 Официальный сайт Всероссийской переписи населения 2010 года. Информационные материалы об окончательных итогах Всероссийской переписи населения 2010 года 2014 йыл 22 март архивланған.

[perepis2002-2] 2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 Всероссийская перепись населения 2002. Национальный состав населения с самоназваниями и в том числе. 2016 йыл 29 февраль архивланған.

[Даг2002-3] 3,0 ^3,1 ^3,2 ^3,3 ^3,4 ^3,5 Этносостав населения Дагестана. 2002

[Rut2010-4] 4,0 ^4,1 ^4,2 ^4,3 ^4,4 ^4,5 ^4,6 Итоги Всероссийской переписи населения 2010 года в отношении демографических и социально-экономических характеристик отдельных национальностей 2021 йыл 9 декабрь архивланған.: см. 2012 йыл 18 октябрь архивланған.

[ethnologue-rut-5] Rutuls in Azerbayjan

[6] Константин Казенин: О чем Медведева не спросят в Азербайджане?

[7] Государственный комитет статистики Украины. Всеукраинская перепись населения 2001 года. Распределение населения по национальности и родному языку (билдәһеҙ). Архивировано 20 февраль 2012 года.

[Каз2009-8] Агентство Республики Казахстан по статистике. Перепись 2009. 2012 йыл 1 май архивланған. (Национальный состав населения 2013 йыл 14 сентябрь архивланған.)

[9] Перепись в Грузии 1989 года

[10] Перепись в Узбекистане 1989 года

[11] Перепись в Туркменистане 1989 года

[12] Rutul (билдәһеҙ). Ethnologue.

[info-13] Мусаев Г. М. (доцент кафедры Истории Дагестана ДГУ). Рутулы (XIX - начало XX вв.). Историко-этнографическое исследование. — Махачкала: Издательство "Юпитер”, 1997. — С. 288.

[14] Рутульцы 2018 йыл 28 декабрь архивланған.

[15] Рутульцы и рутульский язык 2015 йыл 29 май архивланған.

[16] Рутульский язык. 2015 йыл 24 февраль архивланған.

[17] Ф.Дашлай: Кто такие гаргары? Тайны исчезнувшего народа и его письменности 2018 йыл 4 июль архивланған.

[18] Институт этнографии имени Н.Н. Миклухо-Маклая. Народы Кавказа, Том 2. — Изд-во Академии наук СССР, 1960.

[19] Ибрагимов Г.Х. Рутульский язык. — Наука, 1978. — 308 с.

[20] Косвен М. О. Этнография и история Кавказа: исследования и материалы. — М.: Изд-во восточной лит-ры, 1961. — 257 с.

[narod-21] Рутульцы 2006 йыл 11 октябрь архивланған.

[22] Рутульцы

[23] Rutul

[autogenerated2-24] Рутульцы

[ReferenceA-25] Михаил Алексеев, Казенин К. И., Мамед Сулейманов. Дагестанские народы Азербайджана: политика, история, культур. — М.: Европа, 2006. — С. 88. — ISBN 5-9739-0070-3.

[26] Rutuls (билдәһеҙ). RUTULIA.COM.

[27] Демоскопа Weekly

[28] Rutuls (билдәһеҙ). RUTULIA.COM.

[21]

[22]

[23]

[24]

[25]

[12]

[13]

[14]

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[26]

[27]

[28]

Һаны һәм йәшәгән урыны
Үҙ атамаһы	мыха́Iбыр
Барлығы: 36 400-ҙән^[12] 55 000-гә тиклем кеше ^[13]^[14]. (баһалау мәғлүмәттәре буйынса 120 000-гә яҡын кеше) Рәсәй Федерацияһы: 35 240 (2010)^[1] Дағстан: 27 849 (2010)^[1]; 24 298 (2002)^[2] Рутул районы: 13 975 (2002 йылғы халыҡ иҫәбен алыу)^[3] Махачҡала: 5 974 (2002 йылғы халыҡ иҫәбен алыу)^[3] Кизләр районы: 862 (2002 йылғы халыҡ иҫәбен алыу)^[3] Дәрбәнт: 716 (2002 йылғы халыҡ иҫәбен алыу)^[3] Каспийск: 630 (2002 й.)^[3] Кизләр: 615 (2002 й.)^[3] Ставрополь крайы: 1 339 (2010)^[1]; 937 (2002)^[2] Ростов өлкәһе: 1 067 (2010)^[1]; 914 (2002)^[2] Ҡалмыҡстан: 584 (2010)^[1]; 628 (2002)^[2] Краснодар крайы: 470 (2010)^[1]; 510 (2002)^[2] Төмән өлкәһе: 275 (2010)^[4] Ханты-Манси автономиялы округы: 176 (2010)^[4] Әстерхан өлкәһе: 151 (2010)^[4] Тула өлкәһе: 129 (2010)^[4] Волгоград өлкәһе: 90 (2010)^[4] Мәскәү: 114 (2010)^[4] Санкт-Петербург: 36 (2010)^[4] Әзербайжан: 17 000-дән^[5] 20 000-гә тиклем (~2000)^[6] Украина: 137 (2001)^[7] Ҡаҙағстан: 82 (2009)^[8] Грузия: 103 (1989)^[9] Үзбәкстан: 53 (1989)^[10] Төркмәнстан: 33 (1989)^[11]
Тел	рутул теле
Дин	Ислам
Раса тибы	Европа расаһының кавказион тибы
Халыҡ	лезгин төркөмө^[15]^[16]^[17]
Туғандаш халыҡтар	ағулдар, арчиндар, будухтар, джектар, ҡрыздар, лезгиндар, табасарандар, удиндар, хиналугтар һәм сахурҙар^[18]^[19]^[20]
Килеп сығышы	ҡауҡаҙ албандары