Румен Жак

Жак Румен (франц. Jacques Roumain, 4 июнь 1907 йыл — 18 август 1944 йыл) — Гаити яҙыусыһы, ижтимағи-сәйәси эшмәкәр, Гаити Коммунистар партияһына нигеҙ һалыусы һәм уның генераль секретары (1934), журналист һәм этнограф.

Румен Жак
франц. Jacques Roumain
Зат	ир-ат
Гражданлыҡ	Гаити Республикаһы
Тыуған көнө	4 июнь 1907({{padleft:1907|4|0}}-{{padleft:6|2|0}}-{{padleft:4|2|0}})[…]
Тыуған урыны	Порт-о-Пренс[d], Гаити Республикаһы
Вафат булған көнө	18 август 1944({{padleft:1944|4|0}}-{{padleft:8|2|0}}-{{padleft:18|2|0}})[…] (37 йәш)
Вафат булған урыны	Порт-о-Пренс[d], Гаити Республикаһы
Үлем сәбәбе	сердечно-сосудистые заболевания[d]
Әһәмиәтле кеше	Николас Гильен[d], Джеймс Мёрсер Лэнгстон Хьюз[d], Christian Beaulieu[d], Тоби-Марселен, Филипп[d], Antonio Vieux[d] һәм Carl Brouard[d]
Туған тел	Француз теле
Һөнәр төрө	яҙыусы, шағир, журналист, сәйәсмән
Уҡыу йорто	Институт Святого Алоизия Гонзаги[d] Цюрихтың Швейцария юғары техник мәктәбе
Сәйәси фирҡә ағзаһы	Haitian Communist Party[d]

Биографияһы

Жак Румен 1907 йылдың 4 июнендә Порт-о-Пренс ҡалаһының аристократ ғаиләһендә тыуған. 1927 йылда тыуған иленә ҡайтып антиколониаль көрәшкә ҡушылып киткәнгә тиклем Европала белем ала (Швейцария, Франция, Англия, Испания).

Фекерҙәш әҙәбиәтселәр Эмиль Румер һәм Филипп Тоби-Марселен менән берлектә алдынғы Гаити яҙыусыларын берләштергән «La Revue indigene» (1926—1927) журналына нигеҙ һалыусыларҙың береһе, был яҙыусылар араһында «эндиженизм» әҙәби хәрәкәтенең һул яғын етәкләй.

Жак Румен марксизмдың билдәле пропагандасыһы һәм Америка Ҡушма Штаттары тарафынан Гаитиҙы оккупациялауға ҡаршылыҡтың әүҙем ҡатнашыусыһы, 1928 йылда «Гаити патриотик йәштәр лигаһына», ә 1934 йылда — Гаитиҙың Коммунистар партияһына нигеҙ һалыусы. «1932—1934 йй. һыҙма анализы» эшендә марксистик позицияларҙан сығып Гаити ысынбарлығы мәсьәләләренә анализ бирә.

Үҙенең сәйәси эшмәкәрлеге өсөн даими эҙәрлекләүҙәргә һәм ҡулға алыуҙарға дусар ителә (1929 йылда «матбуғатта енәйәте өсөн» ғәйепләнеп, бер йыл төрмәгә хөкөм ителә, 1932 йылда «коммунистик заговор» эше буйынса ҡулға алына), бер нисә айҙан Компартия ойошторолмаҫтан алда, өс йыл төрмәгә һәм илдең президенты Стенио Жозеф Венсан күрһәтмәһе буйынса илдән ҡыуылырға хөкөм ителә.

Сит илдә киҫкен публицистик мәҡәләләр менән сығыш яһауын һәм йәшерен партия эшмәкәрлеге менән етәкселек итеүен дауам итә. Европаға күсә, шунан АҠШ-та, Куба һәм Мартиникала йәшәй. Француз коммунистик матбуғаты менән хеҙмәттәшлек итә. 1937—1939 йылдарҙа Парижда, 1939—1940 йылдарҙа Колумбия университетында (Нью-Йорк) антропология һәм этнография менән шөғөлләнә. 1941 йылда тыуған иленә ҡайта, унда Гаитиҙың Этнология институтын ойоштора. 1942—1944 йылдарҙа Мексикала Гаити эштәре буйынса ышаныслы консул вазифаһын биләй.

Ижады

Жак Румендың тәүге проза әҫәре — «Добыча и тень» хикәйәләр йыйынтығы (1930), һәм «Марионетки» повесы (1931) — Гаити интеллигенцияһының оккупация йылдарындағы трагедияһына бағышланған. «Заколдованная гора» (1931) повесы ауылдың юҡҡа сығыуының фажиғәле картиналарын һүрәтләй. Төп әҫәре — күп телдәргә тәржемә ителгән романы «Хозяева росы» (1944, үлгәндән һуң; урыҫса тәржемәһе 1956). Румен шулай уҡ шиғриәт («Черное дерево» йыйынтығы, 1939) һәм Гаити этнографияһы буйынса эштәр авторы булараҡ сығыш яһай.

Гаити әҙәбиәтендә Румен һиҙелерлек шәхес һәм күптәр тарафынан оҫта роман яҙыусыларҙың береһе булараҡ иҫәпләнә. Уның менән инглиз донъяһында аҙ таныш булһалар ҙа, Румен Европала, Кариб бассейны илдәрендә һәм Латин Америкаһында киң билдәле. Бөйөк негр шағиры Хьюз Лэнгстон Румендың ҡайһы бер әһәмиәтле эштәрен, шул иҫәптән «Gouverneurs de la Rosée» («Хозяева росы») романын тәржемә итә. Ғүмере ҡыҫҡа булһа ла, Румен үҙенең әҫәрҙәрендә Гаити тормошоноң һәм мәҙәниәтенең бик күп аспекттарын яҡтыртыуға өлгәшә.

Жак Румен яҙыусы Фернан Иберҙың ҡыҙына өйләнә.

Һайланма хеҙмәттәре

Вашингтондың Конгресс Китапханаһындағы тупланманан:

• «Oeuvres Complètes», Léon-François Hoffman, Ed. ALLCA XX (Coll. Archivos), Париж, 2003.
• A propos de la campagne «anti-superstitieuse»." Port-au-Prince, Impr. de l’État [1944?]
• Analyse schématique 1932—1934. [Haiti]: Editions idées nouvelles, idées prolétariennes, 1999.
• Bois-d’ébène. Port-au-Prince, Haiti: Imp. H. Deschamps [c1945]
• Ebony wood. Bois-d’ébène. Poems. The French text with a translation by Sidney Shapiro. New York: Interworld Press [1972] ISBN 0-912956-00-3
• Les fantoches. [Port-au-Prince?] 1931.
• Gouverneurs de la rosée, roman. [Port-au-Prince: Imprimerie de l’état, 1944]
• Sar ha-telalim. Translated into Hebrew. [Merhavya, 1948]
• Governadores del rocío. Translated into Spanish. Habana: Impr. Nacional de Cuba [1961]
• Zotër të vesës (roman). Translated into Armenian. [Tiranë]: Shtépia Botonjése Naim Frashéri [1968]
• Gouverneurs de la rosée : roman. Fort-de-France [Martinique]: Désormeaux, [1979], c1977 (1983 printing)
• Gouverneurs de la rosée : roman. Unité de Réghaïa, Algérie: ENAG, c1989.
• Gouverneurs de la rosée. Coconut Creek, Fla.: Educa Vision Inc., [1999]. ISBN 1-58432-054-0
• Masters of the dew. Gouverneurs de la rosée, translated by Langston Hughes and Mercer Cook. New York: Reynal & Hitchcock, c1947.
• Masters of the dew. Gouverneurs de la rosée, translated by Langston Hughes and Mercer Cook. Oxford; Portsmouth, NH: Heinemann, [1997?], c1978. ISBN 0-435-98745-3
• La montagne ensorcelée. [Port-au-Prince: S.N.E.P.] 1931.
• La montagne ensorcelée. Paris: Messidor, c1987. ISBN 2-209-05922-4
• La montagne ensorcelée. Paris: Éditeurs français réunis [1972]
• La montagne ensorcelée: roman 4th ed. Montréal, QC: Mémoire d’encrier, 2005. ISBN 2-923153-33-2
• Poèmes Port-au-Prince, Haïti: Editions des Antilles, [1993]
• Poemas de una isla y de dos pueblos. With Pedro Mir, Jacques Viau. La Habana, Cuba: Casa de las Américas, 1974.
• Poésies; Griefs de l’homme noir; La proie et l’ombre; La montagne ensorcelée (récit paysan) Port-au-Prince, Haïti: Editions fardin, 1998.
• La proie et l’ombre. Portau-Prince, Haïti: Éditions «La Presse» [1930]

Сығанаҡтар һәм һылтанмалар

• Сильнее смерти. М.: Наука, 1968. Стр. 147—162
• Fowler, Carolyn, A Knot in the Thread, Howard University Press, Washington, 1980.
• Schutt-Ainé, Patricia; Staff of Librairie Au Service de la Culture. Haiti: A Basic Reference Book. — Miami, Florida: Librairie Au Service de la Culture, 1994. — С. 105. — ISBN 0-9638599-0-0.