Мүрәбит
Мүрәбит (ғәр. مُرابِط [murābiṭ] йәки مَربوط [marbūṭ]; рус. Мурабит) — Көнбайыш Африкала (һәм элегерәк Мәғриб илдәрендә лә) рибатта йәшәгән ир-ат йәки үҙен рибата эшенә бағышлаған мосолман изгеһе. Бындай әүлиәләр күмелгән көмбәҙле кәшәнәләр шулай уҡ мәрәбут тип аталған.
| Мүрәбит | |
 Мүрәбит Викимилектә |
Португалия һәм Испания мүрәбиттәре аша инеп, был термин XVII быуаттың Үҙәк Европа сәйәхәт хикәйәләрендә лә осрай.
Тасуирламаһы үҙгәртергә
Мүрәбит дингә бирелгән, әүлиә булырға ла мөмкин (был мәғәнәлә мәрәбүт тип әйтелә), йәки кафырҙарға ҡаршы сик һуғышында ысын ислам тарафдары, һәм, ахыр сиктә, үҙен дәрүишлеккә һәм дингә буйһоноуға бағышлаған, фетнәселәр һәм Аллаһтың башҡа дошмандарына ҡаршы көрәшкән кеше булырға мөмкин.
Марокко үҙгәртергә
Мароккола суфый үҙәктәре танылған, милли кимәлдә арҙаҡлы шәхестәр ҡәберҙәре тирәһендә туплана. Комплекстар күбеһенсә ағартылған көмбәҙле ҡоролмалар менән таныла (көбә)[1].
Көнбайыш Африкала үҙгәртергә
Мавританияның традицион иерархик социаль структураһында мүрәбиттәр һуғышсылар (хәсәндәр) менән бергә йәмғиәттең ике юғары синыфының береһен тәшкил итә. Мавритания мәрәбүттәре тип рухани бурыстарын үтәгән каста вәкилдәрен, күбеһенсә бербер сығышлы, атағандар. Уларға балаларҙы грамотаға өйрәтеү, Ҡөрьән йөкмәткеһен аңлатыу, дини йолаларҙы үтәү хоҡуғы бирелгән. Мәрәбүттәр Мавритания халҡының иң белемле өлөшө булған. Сенегалда XX быуатта яңы мүрәбиттәр төркеме барлыҡҡа килде, улар, дини эшсәнлектәрен тыш, сәйәсәттә активлыҡ күрһәтәләр. Был "политик мараттар" миҫалында Амаду Бамба Бабакар Си. Мүридиә һәм Тижәниәлә мираҫ булып күскән хәлифәлектәрҙең барлыҡҡа килеүе башҡа мүрәбиттәрҙең роле түбәнәйеүенә китерә. Улар, ғәҙәттә, был тәриҡәт өсөн ҙур булмаған функцияларҙы үтәй[2].
Иҫкәрмәләр үҙгәртергә
- ↑ The Encyclopaedia of Islam. New Edition. Brill, Leiden. Bd. 7, S. 1009
- ↑ Vgl. dazu El Hadji Samba A. Diallo: Les Métamorphoses des Modèles de Succession dans la Tijāniyya Sénégalaise. Paris 2010. S. 468.
Әҙәбиәт үҙгәртергә
- Edmond Doutté: Notes sur l’Islâm maghribin. Les Marabouts. Leroux, Paris 1900. (фр.)
- Christian Coulon: Pouvoir maraboutique et pouvoir politique au Sénégal. Université de Paris, Paris 1976. (фр.)
- Liliane Kuczynski: Les marabouts africains à Paris. CNRS Éditions, Paris 2003, ISBN 2-271-06087-7. (фр.)
- Fabienne Samson: Les marabouts de l’islam politique. Le Dahiratoul Moustarchidina wal Moustarchidaty, un mouvement néo-confrérique sénégalais. Karthala, Paris 2005, ISBN 2-8458-6663-1 (Hommes et sociétés). (фр.)