Могилёв
Могилёв (рус. Могилёв, бел. Магілёў, пол. Mohylew, лит. Mogiliavas) — Беларусия ҡалаһы, Могилёв өлкәһенең административ үҙәге. Могилёв өлкәһенең мәҙәниәт һәм иҡтисад үҙәге. Ҡалала Химволокно, Лифтмаш, Строммаш һәм башҡа ойошмалар урынлашҡан.
.jpg)
Халыҡ һаны — 300 мең тирәһе кеше. Ҡалала 40 мәктәп, 4 лицей, 3 университет (Машиналар төҙөү, Технология, Педагогия) бар.
Тарихы
үҙгәртергә1812 йылғы һуғыш
үҙгәртергә
1812 йылдың 12 июнендә 600 меңлек Наполеон ғәскәре Рәсәйгә баҫып инә. Өс тапҡыр артыҡ һанлы дошмандан урыҫ ғәскәре сигенә башлай. 11 июлдә, Могилёвтан 12 км көньяҡ-көнбайыштараҡ, Салтановка һәм Фатово ауылдары араһында, генерал-лейтенант Николай Раевский етәкселегендәге 7-се пехота корпусы Луи Даву етәкләгән француз ғәскәренә ҡаршы Салтановка янындағы һуғышты башлай. Рәсәй империяһы армияһы (1812 йыл) 2-се Көнбайыш армияһының күпселек көсөн Днепр йылғаһы аша йөҙөп сығыуын француздарҙан ситкә йүнәлдереү өсөн, урыҫ ғәскәрҙәре француздар менән ҡапма-ҡаршы һуғыш башларға мәжбүр булалар.
Беренсе бөтә донъя һуғышы ваҡытында (август 1915 — ноябрь 1917) Юғары башкомандующий ставкаһы урынлашҡан ҡалала Рәсәй императоры Николай II йәшәгән.
Смоленск бәрелеше (1941)
үҙгәртергәБөйөк Ватан һуғышы хроникаһы/1941 йылдың 26 июле. 35-се һуғыш көнө, 26 июлдә совет ғәскәрҙәре Могилёвты ҡалдыра (ҡарағыҙ «Могилёвты һаҡлау»).
Билдәле шәхестәре
үҙгәртергә- Зайцев Александр Николаевич (1951), ғалим-инженер-механик. 1994 йылдан Өфө дәүләт авиация техник университеты уҡытыусыһы. Техник фәндәр докторы (1993), профессор (1999). Башҡортостан Республикаһының атҡаҙанған фән эшмәкәре (2004) һәм Фән һәм техника өлкәһендәге дәүләт премияһы лауреаты (2011)[32][33].
Иҫтәлекле урындары
үҙгәртергә- Ленин урамы, Европаның 18-се быуат стиленда төҙөлгән.
- Театр, 19-сы быуатта төҙөлгән.
Туғандаш ҡалалары
үҙгәртергәХалҡы
үҙгәртергә| 1840[34] | 1897[35] | 1959[36] | 1970[37] | 1979[38] | 1989[39] | 2009[40] |
|---|---|---|---|---|---|---|
| 23 103 | 43 119 | 121 712 | 202 314 | 290 361 | 359 188 | 358 279 |
Милли состав (2009): беларустар — 87,4 %, урыҫтар — 7,3 %, украиндар — 1,1 %.[41]
Географияһы
үҙгәртергәКлиматы
үҙгәртергә| Ҡала климаты | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Күрһәткес | Ғин | Фев | Мар | Апр | Май | Июн | Июл | Авг | Сен | Окт | Ноя | Дек | |
| Абсолют максимум, °C | {{{Янв_а_макс}}} | 12,9 | 19,8 | 29,1 | 32,0 | 33,0 | 36,3 | 36,8 | 30,6 | 25,5 | 14,5 | 10,9 | |
| Абсолют минимум, °C | {{{Янв_а_мин}}} | −34,7 | −35 | −17,7 | −4,4 | −0,7 | 3,0 | 0,9 | −4,8 | −14,8 | −23,5 | −33,4 | |
Иҫкәрмәләр
үҙгәртергә- ↑ Страница председателя
- ↑ Численность населения на 1 января 2024 г. и среднегодовая численность населения за 2023 год по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов, поселков городского типа — Национальный статистический комитет Республики Беларусь, 2024.
- ↑ https://goridcentr.csgpb.by/pobratimy/virtualnaya-ekskursiya/bardejov-slovatskaya-respublika/
- ↑ https://www.bardejov.sk/bardejov/partnerske-mesta
- ↑ https://www.klaipeda.lt/en/municipality/foreign-relations/305
- ↑ https://goridcentr.csgpb.by/pobratimy/virtualnaya-ekskursiya/villerban-frantsiya/
- ↑ https://goridcentr.csgpb.by/pobratimy/virtualnaya-ekskursiya/gabrovo-bolgariya/
- ↑ https://gabrovo.bg/bg/page/1292
- ↑ https://goridcentr.csgpb.by/pobratimy/virtualnaya-ekskursiya/ajzenah-germaniya/
- ↑ https://www.eisenach.de/rathaus/partnerstaedte/mogilew/
- ↑ https://goridcentr.csgpb.by/pobratimy/virtualnaya-ekskursiya/kraguevats-serbiya/
- ↑ https://goridcentr.csgpb.by/pobratimy/virtualnaya-ekskursiya/zvenigorod-rossijskaya-federatsiya/
- ↑ http://www.bryansk032.ru/?j=171&m=180
- ↑ http://www.admkrsk.ru/sites/eng/rel/Pages/Mogilev.aspx
- ↑ http://documents.penza-gorod.ru/doc2-354.html
- ↑ https://goridcentr.csgpb.by/pobratimy/virtualnaya-ekskursiya/penza-rossijskaya-federatsiya/
- ↑ http://wb.nanjing.gov.cn/njszfwsbgs/201810/t20181023_616096.html
- ↑ https://goridcentr.csgpb.by/pobratimy/virtualnaya-ekskursiya/nankin-kitajskaya-narodnaya-respublika/
- ↑ https://mogilev-region.gov.by/news/kitayskiy_chzhenchzhou_stal_16-m_gorodom-pobratimom_mogileva
- ↑ https://goridcentr.csgpb.by/pobratimy/virtualnaya-ekskursiya/chzhenchzhou-kitaj/
- ↑ https://goridcentr.csgpb.by/pobratimy/virtualnaya-ekskursiya/lyutershtadt-vittenberg-germaniya/
- ↑ https://www.wittenberg.de/leben/stadtportrait/partnerstaedte.html
- ↑ https://goridcentr.csgpb.by/pobratimy/virtualnaya-ekskursiya/tula-rossijskaya-federatsiya/
- ↑ https://goridcentr.csgpb.by/pobratimy/virtualnaya-ekskursiya/tebriz-islamskaya-respublika-iran/
- ↑ https://goridcentr.csgpb.by/pobratimy/virtualnaya-ekskursiya/sumgajyt-azerbajdzhanskaya-respublika/
- ↑ https://goridcentr.csgpb.by/pobratimy/virtualnaya-ekskursiya/sokolinaya-gora/
- ↑ https://goridcentr.csgpb.by/pobratimy/virtualnaya-ekskursiya/omsk-rossiya/
- ↑ https://admomsk.ru/web/en/city/international/foreign#mogilev
- ↑ https://goridcentr.csgpb.by/pobratimy/virtualnaya-ekskursiya/kerch/
- ↑ https://goridcentr.csgpb.by/pobratimy/virtualnaya-ekskursiya/chansha-kitaj/
- ↑ https://goridcentr.csgpb.by/pobratimy/virtualnaya-ekskursiya/bursa-turetskaya-respublika/
- ↑ Башҡорт энциклопедияһы — Зайцев Александр Николаевич
- ↑ Зайцев Александр Николаевич. Сайт УГАТУ «Годы и Люди»(недоступная ссылка) (рус.) (Тикшерелеү көнө: 4 март 2021)
- ↑ Статистические таблицы о состоянии городов Российской империи, 1840
- ↑ http://demoscope.ru/weekly/ssp/rus_lan_97_uezd.php?reg=793
- ↑ http://demoscope.ru/weekly/ssp/ussr59_reg2.php
- ↑ http://demoscope.ru/weekly/ssp/ussr70_reg2.php
- ↑ http://demoscope.ru/weekly/ssp/ussr79_reg2.php
- ↑ http://demoscope.ru/weekly/ssp/sng89_reg2.php
- ↑ https://web.archive.org/web/20100918181854/http://belstat.gov.by/homep/ru/perepic/2009/vihod_tables/1.2-7.pdf
- ↑ https://archive.is/20120523225241/belstat.gov.by/homep/ru/perepic/2009/itogi1.php