Карел Автономиялы Совет Социалистик Республикаһы
Карел Автономиялы Совет Социалистик Республикаһы (КАССР, фин. Karjalan autonominen sosialistinen neuvostotasavalta, KASNT) — РСФСР составындағы автономиялы республика, 5 декабрь, 1936 йылдан алып - 31 март, 1940 йылға тиклем һәм 16 июль, 1956 йылдан алып - 13 ноябрь, 1991 йылға тиклем йәшәгән республика .
| Карел Автономиялы Совет Социалистик Республикаһы | |
| фин. Karjalan autonominen sosialistinen neuvostotasavalta | |
| Байраҡ | Герб |
 |  |
| Нигеҙләү датаһы | 25 июль 1923 |
|---|---|
 | |
| Рәсми атамаһы | Karjalan autonominen sosialistinen neuvostotasavalta |
| Ҡыҫҡаса атамаһы | Карельская АССР, Карэльская АССР, Карельська АРСР, Kareliya MSSR, Карэльская АССР һәм КАССР |
| Донъя ҡитғаһы | Европа |
| Дәүләт |
 СССР |
| Административ үҙәк | Петрозаводск |
| Административ-территориаль берәмек | РСФСР |
| Идара итеү формаһы | совет республикаһы[d] |
| Халыҡ һаны | 790 100 кеше (1989) |
| Алмаштырылған | Карел-Фин ССР-ы һәм Карелия |
| Алыштырған | Карел-Фин ССР-ы, Автономная Карельская ССР[d] һәм Карелия хеҙмәт коммунаһы |
| Маҡтаулы исемдәре һәм башҡа бүләктәре |
 |
| Ғәмәлдән сыҡҡан дата | 13 ноябрь 1991 |
| Майҙан | 172 400 км² |
 | |
 | |
Баш ҡалаһы — Петрозаводск.
Тарих
үҙгәртергә1936 йылдың ноябрендә Советтарҙың XI ғәҙәттән тыш съезы СССР-ҙың яңы Конституцияһын тикшерергә саҡырыла. Съезд 1936 йылдың 16 ноябрендә эш башлай һәм 1937 йылдың июненә тиклем эшен дауам итә. 1936 йылда СССР Конституцияһы ҡабул ителеү менән— 1936 йылдың 5 декабрендә Автономиялы Карел Совет Социалистик Республикаһы Карел Автономиялы ССР-ы (КАССР) тип үҙгәртелә.
16-17 июнь 1937 йылда XI съезд Советтарҙың Бөтә Карел Ғәҙәттән тыш съезы Всекарельский Карел АССР-ының Конституцияһын раҫлай, конституцияның айырым һәр бер статьяһы тауышҡа ҡуйыла һәм өс телдә — урыҫ, карел һәм фин телендә уҡыла. Карел АССР-ының гербы һәм флагы рус, карел һәм фин телендә башҡарыла.
Карел АССР-ы конституцияһы Карел АССР-ы Юғары Советын юғары закондар сығарыу органы итеп ҡабул итә.
1938 йылдың апрелендә Кандалакша ҡала статусын ала, ә 1938 йылдың майында Карел АССР-ы составынан Кандалакша районы бүленеп сыға һәм Мурманск өлкәһенә[1] ҡушыла
Совет-фин ҡышҡы һуғышынан һуң Финляндия территорияһының бер өлөшө, атап әйткәндә, Выборгский губернаһы территорияһы һәм община һәм Салла менән Куусамо общиналары территориялары Карел АССР-ына ҡушыла һәм 31 март, 1940 йылда ҡала Карел-Фин ССР-ына ҡушыла — йәғни, СССР составындағы союздаш республикаға әйләнә. Артабан да был республика илдә барған үҙгәрештәр арҡаһында төрлө исемдәр аҫтында йөрөй, ул халыҡ хужалығын үҫтереүҙәге уңыштары өсөн Ленин ордены ( 1956 йыл) һәм илдәге төрлө юбилейҙар айҡанлы Октябрь революцияһы ордены (1970 йыл), Халыҡтар дуҫлығы ордены (1972 йыл) менән бүләкләнә.
КАССР составы (1991 й.)
үҙгәртергә- Беломорский районы (1927-1991).
- Калевальский районы (1927-1940, 1956-1962, 1967-1991).
- Кемский районы (1927-1940, 1956-1991), 1962-1965 йй.
- Кондопожский районы (1927-1940,1956-1991), 1940 194 ,1944-1956 .
- Лахденпохский районы (1970-1991).
- Лоухский районы (1927-1940, 1956-1962, 1965-1991), 1940-1941, 1945-1956.
- Медвежьегорский районы (1927-1940, 1956-1991)
- Муезерский районы (1967 -- 1991).
- Олонецкий районы (1927-1940, 1956-1991), 1940-1941, 1962-1965 йй.
- Питкярантский районы (1956-1957, 1967-1991
- Прионежский районы (1927-1931, 1935-1940, 1956-1991
- Пряжинский районы (1930-1940, 1956-1962, 1965-1991).
- Пудожский районы (1927-1940, 1956-1991),
- Сегежский районы (1927-1929, 1956-1991),
- Сортавальский районы (1956-1962, 1965-1991).
- Петрозаводск — республика ҡарамағындағы ҡала.
- Костомукша (1983-1991) — республика ҡарамағындағы ҡала.
- Сортавала (1970-1991) — республика ҡарамағындағы ҡала[2].
Иҫкәрмә
үҙгәртергә- ↑ Муниципальный район Кандалакшский район. Архивировано 10 июль 2012 года. 2012 йыл 10 июль архивланған.
- ↑ КГАНИ. Путеводитель. М., 2003. С.29-62; ЦГА КАССР. Путеводитель. Петрозаводск, 1963. С.313-318.
Әҙәбиәт
үҙгәртергә- Карельская АССР. Природа. Хозяйство. — Петрозаводск, 1986. — 278 с.
- Максимов В. А. Советская Карелия, 1917—1987: Цифры и факты. — Петрозаводск, 1987. — 271 с.
- История Карелии с древнейших времён до наших дней / Науч. ред. Н. А. Кораблёв, В. Г. Макуров, Ю. А. Савватеев, М. И. Шумилов — Петрозаводск: Периодика, 2001. — 944 с.: ил. ISBN 5-88170-049-X
Һылтанмалар
үҙгәртергә- Карельская Автономная Советская Социалистическая Республика // Большая советская энциклопедия : [в 30 т.] / гл. ред. А. М. Прохоров. — 3-е изд. — М. : Советская энциклопедия, 1969—1978.
- Карелия республикаһы 80 йыл
- Карелия дәүләтселек тарихы