Ибрай (Ишембай районы)

Ибрай (рус. Ибраево) — Башҡортостан Республикаһының Ишембай районындағы ауыл. 2010 йылдың 14 октябренә халыҡ һаны 134 кеше булған. Маҡар ауыл Советы составына инә. ОКАТО коды — 80231850003.

Ибрай
Ибрай
Дәүләт	Рәсәй
Административ-территориаль берәмек	Маҡар ауыл советы
Халыҡ һаны	134 кеше (2010), 134 кеше (2002), 87 кеше (2009)
Почта индексы	453232

Исеме

Ауылға нигеҙ һалыусы Ибрай Бикбулатов исеме менән аталған.

Тарихы

XVIII быуаттың беренсе яртыһында Нуғай юлының Юрматы улусы башҡорттары тарафынан үҙ ерҙәрендә нигеҙ һалынған. Беренсе күскенсе Ибрай Бикбулатов 1731—1814 йылдарҙа йәшәгән. Бикбулат, Ҡармаш түбәһенең ырыу башы Ҡармыш улы. Уның улдары билдәле: Сирбай (1754—1831), Исламғол (1757—1832), Арыҫланбай (1761—1821), Кинйәбулат (1772 йылдан) Ибраевтар. Кинйәбулат Ибраев 12-се Башҡорт атлы полкы составында Парижды алыуҙа ҡатнаша, «1814 йылдың 19 мартында Парижды алған өсөн» ике көмөш миҙал менән бүләкләнә.

1795 йылда 27 ихатала 91 кеше йәшәгән, 1865 йылда — 110 ихатала 397 кеше йәшәгән. 1920 йылдағы халыҡ иҫәбен алыу 463 кеше һәм 102 ихата теркәгән. Ауыл халҡы малсылыҡ, игенселек, умартасылыҡ менән шөғөлләнгән. 1839 йылда 216 кеше йәшәгән 35 ихатаға 280 ат, 285 һыйыр, 168 һарыҡ, 91 кәзә тура килә. 67 умарта һәм 3 солоҡ булған.

Халыҡ һаны

Бөтә Рәсәй һәм Бөтә Союз халыҡ иҫәбе алыу мәғлүмәттәре буйынса халыҡ һаны (кеше)

Иҫәп алыу йылы һәм көнө	Бөтә халыҡ	Ир-егеттәр	Ҡатын-ҡыҙҙар	Ир-егеттәр өлөшө (%)	Ҡатын-ҡыҙҙар өлөшө (%)
1897 йыл 9 февраль (26 ғинуар)
1920 йыл 26 август
1926 йыл 17 декабрь
1939 йыл 17 ғинуар
1959 йыл 15 ғинуар
1970 йыл 15 ғинуар
1979 йыл 17 ғинуар
1989 йыл 12 ғинуар
2002 йыл 9 октябрь
2010 йыл 14 октябрь	134	71	63	53,0	47,0

Халыҡ һаны буйынса аңлатма төрлө йылдарҙа иҫәп алыу тәртибенең айырмалығы булыу сәбәпле халыҡ һанының үҙенсәлегенә иғтибар итегеҙ.

1939 йыл — бар булған халыҡ һаны.

1989, 2002, 2010 йылдарҙа — даими йәшәгән урыны булып иҫәпләнгән халыҡ һаны

Халыҡ һаны буйынса сығанаҡтар

Ауылдағы халыҡ һаны буйынса мәғлүмәтте халыҡ иҫәбе буйынса алыу урынлы. Бөтә ил күләмендә үткән 1897, 1920, 1939, 1959, 1970, 1979, 1989, 2002, 2010 йылғы халыҡ иҫәбе буйынса мәғлүмәттәр бар һәм асыҡ ҡулланыуҙа табырға була. Ҡайһы бер китаптарҙы электрон төрҙә асып ҡарап була. 1926 йылғы халыҡ иҫәбе буйынса һәр ауыл тураһында мәғлүмәт осрағаны юҡ әле. Унан башҡа Өфө виләйәтендә 1865, 1879, 1886 йылдарҙа урындағы халыҡ иҫәбе алынған. Тағы ла ревиз яҙмалары аша мәғлүмәт бар.

• 1859 һәм 1865 йыл — Населенные пункты Башкортостана. Ч.I. Уфимская губерния, 1877. — Уфа:Китап, 2002. — 432 с. ISBN 5-295-03188-8 (ч. I). ISBN 5-295-03133-0.

Өфө виләйәте ауылдарында халыҡ һаны буйынса мәғлүмәт 1859 һәм 1865 йылдарға ҡарата бар.

• 1866 йыл — Список населенных мест. Ч. II. Оренбургская губерния, 1866. — Уфа: Китап, 2006. — 260 с. ISBN 5-295-03815-7 (ч. II). ISBN 5-295-03133-0.

Ырымбур виләйәте ауылдарында халыҡ һаны буйынса мәғлүмәт 1866 йылға ҡарата бар.

• 1897 йыл — Перепись населения. т.45 кн.01 Уфимская губерния. Н.А.Тройницкий (ред.)(С.-Петербург, 1901)

Был китапта Өфө виләйәте ауылдары буйынса мәғлүмәт бар. 500 кешенән күберек булған ауылдар исемлеге.

• 1920 йыл — Населенные пункты Башкортостана. Ч.III. Башреспублика, 1926. — Уфа. Китап, 2002. — 400 с. ISBN 5-295-03091-1 (ч. III). ISBN 5-295-03133-0.

Был китап 1926 йылға ҡарата төҙөлгән, әммә халыҡ иҫәбе 1920 йылға ҡарата бирелгән.

• 1939 йыл — БАССР. Административно-территориальное деление на 1 июня 1940 года – Уфа:Государственное издательство, 1941. – 387 с.

Был китапта 1939 йылғы иҫәп алыу буйынса һәр ауыл буйынса мәғлүмәт бар.

• 1989 һәм 2002 йылдар — Башҡортостан Республикаһы ауылдарында 1989 һәм 2002 йылғы халыҡ иҫәбен алыу мәғлүмәттәре буйынса халыҡ һаны.
• 2010 йыл — Численность и размещение населения Республики Башкортостан по данным Всероссийской переписи населения 2010 года. Статистический сборник.  (рус.)
• Население Башкортостана: XIX-XXI века: статистический сборник / Территориальный орган Федеральной службы государственной статистики по Республики Башкортостан. — Уфа:Китап, 2008. — 448 с.: ил. ISBN 978-5-295-04439-7

1897 йылғы халыҡ иҫәбенән башлап ҡалалар, ҡала төрөндәге ҡасабалар, райондар, район үҙәктәре буйынса халыҡ һаны бар.

Географик урыны

• Район үҙәгенә тиклем (Ишембай): 53 км
• Ауыл Советы үҙәгенә тиклем (Макар): 5 км
• Яҡындағы тимер юл станцияһы (Стәрлетамаҡ): 56 км.

Урамдары

Урам исеме:

• Үҙәк урам (рус. улица Центральная)
• Йылға урамы (рус. улица Речная)

Мәшғүллек

«Әрмет» ауыл хужалығы кооперативы эшләй. Клуб бар.

Мәғариф

Балалар Маҡар урта мәктәбендә интернатта ятып уҡыйҙар.

Билдәле шәхестәре

• Мәһәҙиев Риза Рафаил улы (13.03.1972—12.01.2021), театр актёры, эстрада йырсыһы. 1993—2020 йылдарҙа Салауат башҡорт дәүләт драма театры актёры. Башҡортостан Республикаһының халыҡ артисы (2010).
• Әхмәтйәнов Фәим Ғәни улы (1.07.1964—29.03.2022), театр актёры. 1991 йылдан Стәрлетамаҡ башҡорт дәүләт драма театры актёры. Башҡортостан Республикаһының халыҡ артисы (2021).

Әҙәбиәт

• Административно-территориальное устройство Республики Башкортостан: Справочник. — Уфа: ГУП РБ Издательство «Белая Река», 2007. — 416 с.— ISBN 978-5-87691-038-7. (рус.)  (Тикшерелеү көнө: 12 ғинуар 2021)
• Асфандияров А. З. История сел и деревень Башкортостана и сопредельных территорий. Уфа: Китап, 2009. — 744 с. ISBN 978-5-295-04683-4 (рус.) (Тикшерелеү көнө: 12 ғинуар 2021)

Һылтанмалар

• Ибрай (Ишембай районы) // Башҡорт энциклопедияһы. — Өфө: БР ДАҒУ «Башҡорт энциклопедияһы», 2015—2024. — ISBN 978-5-88185-143-9. (Тикшерелеү көнө: 30 март 2022)
• Ибраево на портале «Генеалогия и Архивы» (рус.) (Тикшерелеү көнө: 12 ғинуар 2021)
• Совет муниципальных образований Республики Башкортостан.
• Асфандияров А. З. История сёл и деревень Башкортостана и сопредельных территорий. — Өфө: Китап, 2009. — С. 124. — ISBN 978-5-295-04683-4.