Закирйәнов Кәбир Закирйән улы
Закирйәнов Кәбир Закирйән улы (10 апрель 1931 йыл) — ғалим-урыҫ теле белгесе, педагог-методист, юғары мәктәп уҡытыусыһы. Педагогия фәндәре докторы (1979), профессор (1981), Рәсәй Федерацияһы юғары мәктәбенең атҡаҙанған хеҙмәткәре (2007), Башҡорт АССР-ының атҡаҙанған фән эшмәкәре (1981), Рәсәй Федерацияһы юғары белем биреүҙең маҡтаулы хеҙмәткәре (1997), СССР юғары белем биреү мәктәбенең отличнигы(1977), РСФСР халыҡ мәғарифы отличнигы(1973), Башҡортостан Республикаһының мәғариф отличнигы (1994)[1]. Башҡорт дәүләт университетының филология факультетында кафедра мөдире (1980—1996).
Закирйәнов Кәбир Закирйән улы | |
Зат | ир-ат |
---|---|
Тыуған көнө | 10 апрель 1931 (93 йәш) |
Тыуған урыны |
Ҡыйғы районы, Башҡорт АССР-ы, РСФСР, СССР Йыланлы, Ҡыйғы районы, Башҡорт АССР-ы, РСФСР, СССР |
Һөнәр төрө | ғалим |
Эш урыны | Башҡорт дәүләт университеты |
Уҡыу йорто | Башҡорт дәүләт университеты |
Ғилми дәрәжә | педагогия фәндәре докторы[d] |
Маҡтаулы исемдәре һәм башҡа бүләктәре |
750-гә яҡын ғилми һәм уҡытыу-методик хеҙмәттәренең авторы[1]. Өфө методик берләшмәһе филология советының «Милләт-ара коммуникацияла рус теле һәм әҙәбиәте» секцияһы рәйесе[2].
Биографияһы
үҙгәртергәКәбир Зәкирйән улы Зәкирйәнов Башҡорт АССР-ы Үрге Ҡыйғы районының (хәҙер Башҡортостан Республикаһы Ҡыйғы районы) Йыланлы ауылында 1931 йылдың 10 апрелендә колхозсы-крәҫтиән ғаиләһендә тыуған.
Тыуған ауылында ете йыллыҡ мәктәпте тамамлағандан һуң, ул Бөрө педагогия училищеһендә (1946—1950) уҡый, артабан Бөрө уҡытыусылар институтының рус теле һәм әҙәбиәте факультетын (1952) һәм Өфөләге К. А. Тимирязев исемендәге Башҡорт дәүләт педагогия институтын тамамлай (1955).
1957—1960 йылдарҙа Мәскәүҙә РСФСР Педагогия фәндәре академияһының Милли мәктәптәр аспирантураһының көндөҙгө бүлегендә уҡый. Стажировкалары: 1983, 1984, 1986, 1990 йылдарҙа Мәскәүҙә, М. В. Ломоносов исемендәге Мәскәү дәүләт университетында;
- ФБГОУ ВПО УГНТУ-ның рус теле һәм әҙәбиәте кафедраһында стажировка үтә, 2015, Уфа, УГНТУ
- Өфөлә Башҡортостан Республикаһы белем биреүҙе үҫтереү институтында «Төп дәүләт имтихандары форматында рус теленән киңәйтелгән яуаптарҙы тикшереү буйынса эксперттар әҙерләү» семинарын алып бара. 2015, Өфө.
Хеҙмәт эшмәкәрлеге
үҙгәртергәПедагогик эшмәкәрлеген 1952 йылда Башҡорт АССР-ы Тәтешле районының Иҫке Ҡайпан ете йыллыҡ һәм Аҡсәйет урта мәктәптәрендә рус теле һәм әҙәбиәте уҡытыусыһы булып башлай.
1960 йылда, кандидатлыҡ диссертацияһын уңышлы яҡлап, К. З. Зәкирйәнов Башҡорт дәүләт университетында уҡыта башлай һәм хәҙерге көнгә тиклем бында эшләүен дауам итә.
1979 йылда СССР Педагогия фәндәре академияһының рус телен милли мәктәптәрҙә уҡытыу Ғилми-тикшеренеү институтында докторлыҡ диссертацияһын яҡлай. 1980 йылда профессор дәрәжәһенә лайыҡ була.
16 йыл (1980—1996) буйына Башҡорт дәүләт университетының рус теле кафедраһы менән етәкселек итә.
1996 йылдан алып филология буйынса Өфө методик ойошмаһы советының классик университет белем биреү буйынса «Мәҙәниәт-ара коммуникацияла рус теле һәм әҙәбиәте» Бөтә Рәсәй секцияһын етәкләй.
Библиография
үҙгәртергәМонографиялары
үҙгәртергә- К. З. Закирьянов. Сопоставительная грамматика русского и башкирского языков. — Жильем, 2004. — 240 с.
Мәҡәләләре
үҙгәртергә- Об изучении словаря методом тематических групп // Рус. яз. в нац. шк. — 1966. — № 1. — С. 16—21 (в соавт. с Н. Дмитриевой).
- Изучение придаточных изъяснительных предложений // Рус. яз. в нац. шк. — 1967. — № 2. — С. 28—32.
- Изучение безличных предложений (на уроках рус. яз. в башкир. школе) // Рус. яз. в нац. шк. — 1967. — № 6. — С. 42—46.
- Изучение придаточных предложений времени // Рус. яз. в нац. шк. — 1969. — № 3. — С. 27—32.
- Предложения с однородными членами // Рус. яз. в нац. шк. — 1970. — № 6. — С. 45—47.
- Работа над усвоением порядка слов в русском предложении // Рус. яз. в нац. шк. — 1974. — № 5. — С. 15—21.
- Использование периодической печати в обучении русскому языку // Рус. яз. в нац. шк. — 1986. — № 4. — С. 16—22. — ISSN 0131-6133.
- Лингафонные устройства на уроках // Рус. яз. в нац. шк. — 1988. — № 3. — С. 26—31 (в соавт. с Г. В. Шейнфельдом).
- Двуязычие: Изучение родного и русского языка во взаимосвязи // Рус. яз. в нац. шк. — 1990. — № 8. — С. 12—15.
- В условиях активного билингвизма // Нар. образование. — 1998. — № 5. — С. 74—76. — ISSN 0130-6928.
- Диалог языков и культур // Нар. образование. — 2002. — № 6. — С. 112—114.
Уҡыу әсбаптары
үҙгәртергә- Уроки русского языка в 7 классе национальной школы. — Л. : Просвещение, 1980. — 223 с. — (Б‑ка учителя рус. яз. и лит. нац. шк. РСФСР). — 15 414 экз. (в соавт. с Р. Б. Сабаткоевым и С. П. Лосевой. 2‑е изд. — 1983. — 7907 экз.).
- Уроки русского языка в 8 классе национальной школы. — 3‑е изд., дораб. — Л. : Просвещение, 1990. — 205, [2] с. — (Б‑ка учителя рус. яз. и лит. нац. шк. РСФСР). — 8584 экз. — ISBN 5-09-001970-3.</span (в соавт. с Р. Б. Сабаткоевым и С. П. Лосевой).
- Активное двуязычие: сущность и функционирование [Текст] : пособие для учителя / К. З. Закирьянов. — Уфа : «Китап» им. Зайнаб Биишевой, 2011. — 205, [1] с.; 22 см; ISBN 978-5-295-05199-9 (в пер.)
- Таблицы по синтаксису русского языка для VII—VIII классов башкирской школы [Текст] : Пособие для учителя. — Уфа : Башк. кн. изд-во, 1979. — 95 с.; 21 см.
- Предложение как основная учебная единица [Текст] : Учеб. пособие по спецкурсу для студентов филол. фак. — Уфа : БГУ, 1979. — 83 с.; 21 см.
- Уроки русского языка в лингафонном кабинете : Пособие для учителя нац. шк. / К. З. Закирьянов. — Л. : Просвещение : Ленингр. отд-ние, 1990. — 220, [3] с. ; 22 см. — 15 700 экз. — ISBN 5-09-001964-9 (В пер.) : 65 к.
- Русский язык : Основной курс : Учеб. для нац. групп пед. колледжей и училищ Респ. Башкортостан / Закирьянов К. З. — Уфа : Китап, 2000. — 344 с. : ил., табл.; 23 см; ISBN 5-295-02705-8
- Вопросы воспитания на уроках русского языка в башкирской школе : Пособие для учителей / К. З. Закирьянов. — Уфа : Башк. кн. изд-во, 1990. — 191, [1] с.; 20 см; ISBN 5-295-00552-6 : 30 к.
- Сборник диктантов по русскому языку : Для 10-11-х кл. башк. шк. : Пособие для учителя / К. З. Закирьянов. — Уфа : Башк. изд-во «Китап», 1996. — 191, [1] с.; 21 см; ISBN 5-295-01333-0 (В пер.)
- Тесты по русскому языку для 5-9 классов национальных школ Республики Башкортостан : Пособие для учителя / К. З. Закирьянов. — Уфа : Башк. изд-во «Китап», 1995. — 287 с.; 21 см; ISBN 5-295-01687-0 (В пер.)
- Изучение порядка слов в русском предложении [Текст] / К. З. Закирьянов. — Уфа : Башк. кн. изд-во, 1975. — 159 с.; 20 см. — (Пособие для учителей башкирской школы).
- Русский язык : основной курс : учебник для национальных групп педагогических колледжей Республики Башкортостан / К. З. Закирьянов. — Изд. 3-е, с изм. и доп. — Уфа : Китап, 2009 (Уфа : Уфимский полиграфический комбинат). — 399 с.; 22 см; ISBN 978-5-295-04786-2 (в пер.)
- Активное двуязычие: сущность и функционирование [Текст] : пособие для учителя / К. З. Закирьянов. — Уфа : «Китап» им. Зайнаб Биишевой, 2011. — 205, [1] с.; 22 см; ISBN 978-5-295-05199-9 (в пер.)
Диссертациялары
үҙгәртергә- Методика обучения синтаксическому строю русского языка в национальной школе [Текст] : Автореф. дис. на соиск. учен. степ. д-ра пед. наук : (13.00.02). — Москва : [б. и.], 1978. — 42 с.
Иҫкәрмәләр
үҙгәртергәӘҙәбиәт
үҙгәртергә- Шакирова Л. З. Профессор К. З. Закирьянов //Русский язык в СССР 1991. № 9.
- Т. А. Острикова, С. Н. Карамышева и др. Методика обучения русскому языку и русская филология в очерках об учёных Российской Федерации и зарубежья: библиографический справочник / Закирьянов Кабир Закирьянович. — Издательство ФГБОУ ВПО «Хакасский государственный университет им. Н. Ф. Катанова», 2015. — Т. 3. — С. 128-130. — ISBN 978-5-7810-1418-7.