Википедия

Золя Эмиль

Эмиль Золя (франц. Émile Zola; 2 апрель 1840 йыл — 29 сентябрь 1902) — француз яҙыусыһы, публицист һәм сәйәси эшмәкәр.

Золя Эмиль
франц. Émile Zola
Рәсем
Ҡултамға
Зат ир-ат[1][2][3][…]
Гражданлыҡ  Франция[4][5]
Тыуған ваҡыттағы исеме франц. Émile Édouard Charles Antoine Zola[6]
Ҡушамат Le Maître de Médan
ХФА-лағы транскрицияһы e.mil e.dwaʁ zɔ.la
Тыуған көнө 2 апрель 1840({{padleft:1840|4|0}}-{{padleft:4|2|0}}-{{padleft:2|2|0}})[7][1][8][…]
Тыуған урыны rue Saint-Joseph[d], Париж
Вафат булған көнө 29 сентябрь 1902({{padleft:1902|4|0}}-{{padleft:9|2|0}}-{{padleft:29|2|0}})[1][7][9][…] (62 йәш)
Вафат булған урыны Париж[7][3][10][…]
rue de Bruxelles[d], IX округ Парижа[d]
Үлем төрө смерть от несчастного случая[d]
Үлем сәбәбе отравление угарным газом[d][11]
Ерләнгән урыны Пантеон[d][12][13]
Атаһы Франческо Золя[d]
Әсәһе Émilie Aubert[d]
Хәләл ефете Alexandrine Meley[d]
Внебрачный партнёр Jeanne Rozerot[d][14]
Балалары Jacques Émile-Zola[d] һәм Denise Émile-Zola[d]
Әһәмиәтле кеше Поль Сезанн
Туған тел Француз теле
Яҙма әҫәрҙәр теле Француз теле
Һөнәр төрө политический журналист, художественный критик, романист, эссеист, драматург, новеллист, әҙәби тәнҡитсе, театральный критик, журналист, яҙыусы, шағир, фотограф, либреттист
Эшмәкәрлек төрө әҙәбиәт
Биләгән вазифаһы председатель Общества французских писателей[d][15] һәм председатель Общества французских писателей[d][15]
Ҡатнашыусы Congress of Aix-en-Provence[d][16]
Архивы хранятся в Университетская библиотека Брауна[d][17] һәм Syracuse University Libraries[d][17]
Сәнғәт йүнәлеше натурализм[d] һәм свободомыслие[d]
Йоғонто яһаусы Оноре де Бальзак
Маҡтаулы исемдәре һәм башҡа бүләктәре
Тасуирлау биттәре dbpedia.org/resource/Ém…[18]
Хеҙмәттәре тупланмаһы Чикаго сәнғәт институты[d] һәм Виктория һәм Альберт музейы[d]
Авторлыҡ хоҡуҡтары статусы авторлыҡ хоҡуҡтарының ғәмәлдә булыу ваҡыты үткән[d]
Авторҙың Викимилектәге ҡалыбы Émile Zola
 Золя Эмиль Викимилектә

XIX быуаттың икенсе яртыһында реализмдың иң әһәмиәтле ҙур вәкилдәренең береһе — әҙәбиәттә натуралистик хәрәкәттең юлбашсыһы һәм теоретигы. Тәү сиратта Икенсе империя осорондағы француз йәмғиәтенең барлыҡ ҡатламдарын да тасуирлаған 20 томлыҡ «Ругон-Маккара» циклы менән билдәле. Уның әҫәрҙәре күп тапҡырҙар кино һәм телевидение экрандарына сығарыла.

Шау-шыулы "Дрейфус эштәре"ндә мөһим роль уйнай, шул арҡаһында Англияға күсергә мәжбүр була.

Биографияһы

үҙгәртергә

Прованстағы бала сағы һәм үҫмер йылдары

үҙгәртергә
 
Эмиль Золя (1870 йылдар тирәһе)
 
Эмиль Золя ата-әсәһе менән
 
Эмиль Золя



Мане эшләгән портрет. 1868. Париж, Орсе музейы
 
Эмиль Золя. Уның локомотивта Париждан үҙенең «Кеше-хайуан» романы өсөн «тормош раҫлауы» эҙләп Мантҡа сәйәхәте ваҡыьтында эшләнгән. «L ' Illustration», 1890 йылдың 8 марты

Эмиль Золя 1840 йылдың 2 апрелендә Парижда, итальян сығышлы Франция гражданлығын ҡабул иткән инженер Франсуа Золя (итальянса Дзоля кеүегерәк уҡыла) һәм уның француз сығышлы ҡатыны ғаиләһендә тыуа[19]. 1843 йылда Эмилдең атаһы Экс-ан-Прованс каналын төҙөүгә контракт һәм ғаиләһен шунда күсерә. Финанс партнерҙары менән бергә ул уйланған прроекттарын тормошҡа ашырыу өсөн Прованста компания төҙөй. 1847 йылда ҡаланы һыу менән тәьмин итеү өсөн канал һәм быуа ҡоролмаһы төҙөү башлана, әммә шул уҡ йылда Франсуа Золя үпкә шешенән вафат була.

 
Эмиль Золя үҙенең эш кабинетында. Фото. Фото 1902 йылдың 4 октябрендә немец журналында яҙыусының бер нисә көн элек вафат булыуы айҡанлы баҫыла

Ире үлгәндән һуң Эмилдең әсәһе әҙ генә пенсияға бик фәҡир йәшәй. 1851 йылда ул мәрхүм Франсуа Золяның компанияһына ҡаршы кредитоорҙар башлаған суд процесын күҙәтеү өсөн улы менән Парижға ҡайта. 1852 йылда компанияны банкрот тип иғлан итәләр, ә киләһе йылда канал хужаһын алмаштыра.

Эмиль ул ваҡыт өсөн бик һуң — ете йәшендә генә — белем ала башлай. Әсәһе уны Экс-ан-Прованта Бурбон колледжы ҡарамағындағы пансионға урынлаштыра, унда ул биш йыл белем ала. Прованста дине белемгә эйә була.

Экс-ан-Прованста Эмиль Золяның яҡын дуҫтарының береһе рәссам Прованс Поль Сезанн була, был дуҫлыҡ 1880 йылдар уртаһына тиклем дауам итә. Шул уҡ ваҡытта Золя Альфред де Мюссе, дер Альфред де Виньи һәм Виктор Гюго әҫәрҙәре менән мауыға. Шиғырҙар ҙа яҙып ҡарай, әммә улар хәҙерге ваҡытта юғалған. Экс-ан-Прованс һәм тотош төбәк уның буласаҡ «Ругон-Маккара» циклындағы романдары өсөн сығанаҡ була. Ҡала китапҡа уйлап сығарылған Плассан атамаһы менән ингән.

Иҫкәрмәләр

үҙгәртергә
  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 Bibliothèque nationale de France идентификатор BNF (фр.): платформа открытых данных — 2011.
  2. ↑ BeWeB
  3. ↑ 3,0 3,1 Deutsche Nationalbibliothek Record #118637223 // Общий нормативный контроль (GND) (нем.) — 2012—2016.
  4. ↑ RKDartists (нидерл.)
  5. ↑ Каталог Немецкой национальной библиотеки (нем.)
  6. ↑ база данных Léonore (фр.) — ministère de la Culture.
  7. ↑ 7,0 7,1 7,2 Балашов В. П. Золя // Краткая литературная энциклопедия (урыҫ) — М.: Советская энциклопедия, 1962. — Т. 2.
  8. ↑ Emile Zola // Find a Grave (ингл.) — 1996.
  9. ↑ Émile Zola // Internet Speculative Fiction Database (ингл.) — 1995.
  10. ↑ Золя Эмиль // Большая советская энциклопедия (урыҫ): [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохорова — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.
  11. ↑ Mordopfer Zola (нем.) — 2002. — ISSN 2195-1349
  12. ↑ Find a Grave (ингл.) — 1996.
  13. ↑ Assemblée nationale - 1908 - Zola au Panthéon
  14. ↑ Lire : le magazine littéraire. L'actualité de la littérature francaise et de la littérature étrangère.
  15. ↑ 15,0 15,1 Les présidents par ordre chronologique — 1837.
  16. ↑ Jouveau R. Histoire du Félibrige (фр.) — Aix-en-Provence: 1984. — Vol. 1. — P. 50. — 334 с. — ISBN 2-906837-03-2
  17. ↑ 17,0 17,1 Diasporic Archives: Preserving & Promoting access to Literary Archives (билдәһеҙ)
  18. ↑ https://datos.bne.es/resource/XX992796 (исп.): El portal de datos bibliográficos de la Biblioteca Nacional de España — 2011.
  19. ↑ Венгерова З. А. Зола, Эмиль // Брокгауз һәм Ефрондың энциклопедик һүҙлеге: 86 томда (82 т. һәм 4 өҫтәмә том). — СПб., 1890—1907. (рус.)

Әҙәбиәт

үҙгәртергә

Һылтанмалар

үҙгәртергә
  Эмиль Золя Викиөҙөмтәлә
  Эмиль Золя Викикитапханала
  Эмиль Золя Викимилектә
  Эмиль Золя Викияңылыҡтарҙа
«https://ba.wikipedia.org/w/index.php?title=Золя_Эмиль&oldid=1171951» битенән алынған