Джон Леннон
- Леннон бите бында йүнәтелә. Был терминдың башҡа мәғәнәләре лә бар, ҡарағыҙ: Леннон (мәғәнәләр).
Джон Уинстон Оно Леннон (ингл. John Winston Ono Lennon; тыуған ваҡыттағы исеме — Джон Уинстон Леннон (ингл. John Winston Lennon); 9 октябрь 1940, Ливерпуль, Мерсисайд, Англия, Бөйөк Британия — 8 декабрь 1980, Нью-Йорк, АҠШ) — донъя кимәлендә Британияның The Beatles төркөмөн ойоштороусыһы, авторҙашы, вокалисы һәм ритм- гитарасыһы булараҡ танылған рок-музыканты, йырсы, шағир, композитор, рәссам, яҙыусы һәм активист. Леннонды фетнәсел характеры һәм әсе телле аҡылы менән айырылып тора, был һыҙаттары уның музыкаһында, картиналарында, фильмдарында, шулай уҡ хаттарында һәм интервьюларында сағыла. Беҙҙең көндәргә тиклем ул XX быуаттың Леннон үҫмер сағынан музыка менән мауыға. Ул 1956 йылда The Quarrymen скиффл-төркөмөн ойоштора, 1960 йылда был төркөм The Beatles булып китә. «Аҡыллы битл» ҡушаматын алып, баштан уҡ төркөмдә ысынбарлыҡта лидер була, әммә йылдар үтеү менән етәксе роле Маккартниға күсә. Леннон үҙ карьераһы дауамында ижадтың төрлө төрҙәрен һынап ҡарай: күп һанлы фильмдарҙа, шул иҫәптән «Как я выиграл войну» фильмында төшә, шулай уҡ «Пишу как пишется» һәм «Испалец в колесе», автор иллюстрациялары менән ҡара һәм абсурд юмор рухында хикәйәләр йыйынтытарын баҫтырып сығара . "All You Need Is Love"нан башлап, уның йырҙары һуғышҡа ҡаршы хәрәкәттә һәм контрмәҙәни мөхиттә ҡатнашыусылар араһында популяр булып китә. 1969 йылда ул үҙенең икенсе ҡатыны, япон авангард рәссамы Йоко Ono менән Plastic Ono Band төркөмөнә нигеҙ һала, ике аҙна буйы һуғышҡа ҡаршы «түшәк акцияһын» үткәрә һәм соло карьераһы менән шөғөлләнеү өсөн The Beatles-тан китә.
| Джон Леннон ингл. John Lennon | |
.jpg) | |
| Төп мәғлүмәт | |
|---|---|
| Исеме |
Джон Уинстон Леннон |
| Тулы исеме |
Джон Уинстон Оно Леннон |
| Тыуған | |
| Тыуған урыны | |
| Үлгән | |
| Үлгән урыны | |
| Ил | |
| Һөнәрҙәре |
йырсы, композитор, гитарала уйнаусы, пианист , шағир, актёр, йәмәғәт эшмәкәре, художник, прозаик, музыка продюсеры , кинопродюсер, кинорежиссёр |
| Әүҙем йылдары |
1956—1980 |
| Инструменттар |
гитара, клавишалы инструменттар, ауыҙ гармоникаһы, бас-гитара |
| Жанрҙар | |
| Коллективтар | |
| Лейблы | |
| Наградалар |
 |
| Автограф | |
 | |
| johnlennon.com | |
 Аудио, фото, видео Викимилектә | |
.svg){kind=small}
1968—1972 йылдарҙа Леннон Оно менән бергә бер нисә проектты тормошҡа ашыра, шул иҫәптән авангард альбомдары трилогияһын, шулай уҡ John Lennon / Plastic Ono Band соло дебют альбомын һәм бер нисә уңышлы синглдарҙы сығара: "Give Peace a Chance ", «Instant Karma!», «Happy Xmas (War Is Over)» һәм «Imagine». 1971 йылда Нью-Йоркҡа күсенгәндән һуң Леннондың Вьетнамдағы һуғышты тәнҡитләүе арҡаһында Ричард Никсон хакимиәте тарафынан илдән ҡыуып сығарарға тырышыуға килтерә, һәм бындай хәл өс йыл буйы дауам итә. Артабанғы ике йылд, 1973—1975, Леннон"юғалтылған уикэнд" тип атай, был осорҙа ул Ононан айырыла, ижад менән шөғөлләнә, дуҫтары менән хеҙмәттәшле итә, атап әйткәндә Гарри Нилсондың Pussy Cats альбомының продюсерҙәше була. Уның менән яҙып синг Элтон Джон («Whatever Gets You thru the Night» (инг.)баш.) һәм Дэвид Боуи («Fame») менән яҙҙырылған синглдары АҠШ-тың милли хит-парадының алғы сафында яңғырай. Биш йылдан һуң Леннон Оно менән бергә яҙылған Double Fantasy альбомы менән кире музыкаға ҡайта. Пластинкаһы сыҡҡандан өс аҙна үткәс, музыкантты The Beatles-тың элекке фанаты Марк Чапман атып үлтерә.
Башҡарыусы, автор йәки авторҙаш булараҡ Леннондың 25 синглы бар, улар Billboard Hot 100 чартын етәкләй. Уның коммерция йәһәтенән иң уңышлы Double Fantasy альбомы, «Йыл альбомы» категорияһында «Грэмми» премияһы менән билдәләнә. 1982 йылда музыкаға ҙур өлөш индергәне өсөн музыкант Brit Awards премияһына лайыҡ була. 2002 йылда Леннон BBC телеканалының «100 бөйөк британ» дөйөм милли һорау алыуында 8-се урынды биләй. Rolling Stone журналы редакцияһы уны бөтә замандарҙың бөйөк вокалсылары араһында 5-се урынға һәм шундай уҡ бөйөк артистар рейтингында 38-се урынға ҡуя. Ул Йыр авторҙарының Дан залына (1997 йылда) һәм рок-н-ролланың Дан залына (1988 йылда The Beatles ҡатнашыусыһы һәм 1994 йылда башҡарыусы булараҡ ике тапҡыр) индерелә. Музыкаль эшмәкәрлегенән тыш, Леннон шулай уҡ сәйәси активист булараҡ билдәле була. Үҙенең ҡараштарын ул йырҙарҙа ла, шулай уҡ асыҡ сығыштарҙа ла белдерә. Данлыҡлы «Imagine» йырында Леннондың донъяның нисек ойошторолоуы тураһындағы уйҙары сағыла. Ул тигеҙлек һәм кешеләрҙең туғандарса мөнәсәбәтен, донъя, тыныслыҡ, азатлыҡ идеяларын пропагандалай. Был уны хиппи[1] кумиры һәм 1960-сы һәм 1970-се йылдарҙағы иң әһәмиәтле йәмәғәт эшмәкәрҙәренең береһе итә.[2]
Биографияһы
үҙгәртергәБала сағы һәм үҫмер йылдары: 1940—1957
үҙгәртергә
Леннон 1940 йылдың 9 октябрендә (киске 6:30 сәғәттә[3][4]) Ливерпулдең бала табыу йортонда, (Ливерпульском родильном доме (инг.)баш.) Джулия (фамилияһы Стэнли) (1914—1958) һәм Альфред Леннон (1912—1976) ғаиләһендә донъяға килә. Атаһы Альфред, сығышы буйынса ирланд, сауҙа флотында моряк булып эшләй, шунлыҡтан сабый тыуғанда диңгеҙҙә булып ҡала[5]. Малайҙың тулы исеме — Джон Уинстон Леннон була, атаһы яғынан олатаһы Джон Джек Деннон һәм премьер-министр Уинстон Черчилль[6] хөрмәтенә ул шундай исемгә лайыҡ була. Атаһы йыш ҡына өйҙә була алмауына ҡарамаҫтан, ул даими рәүештә эш хаҡының бер өлөшөн Ливерпуль, Ньюкасл-роуд, 9-сы йорт адресына —улы һәм ҡатыны йәшәгән урынға ебәреп тора[6]; тик 1944 йылдың февраленән генә аҡса килеүҙән туҡтай[7][6]. Алты айҙан һуң Альфред ҡайта һәм ғаиләһе менән ҡалырға теләк белдерә, әммә Джулия, башҡа ирҙән йөклө булыуы сәбәпле, уның тәҡдимен кире ҡаға[6]. Мими апаһы Ливерпулдың социаль хеҙмәттәренә ике тапҡыр ялыу менән мөрәжәғәт иткәндән һуң Джулия Леннонға опеканы апаһына тапшыра. 1946 йылдың июлендә атаһы улы янында була һәм, йәшерен рәүештә Яңы Зеландияғакүсенеп китергә ниәтләнеп, улын Блэкпулға алып китә[7]. Улын үҙ тәрбиәһенә алыу маҡсатында, Джулия ул саҡтағы ире Бобби Дикинс менән улар артынан юллана. Ҡаты бәхәстән һуң атай кеше биш йәшлек малайҙан кем менән ҡалырға теләүен һорай. Был ваҡиға хаҡындағы хикәйәһендә Леннон ике тапҡыр атаһы яғында ҡалырға теләүен, әммә әсәһе киткәс, уның артынан илай-илай йүгереүе тураһында яҙа[6]. Шуға ҡарамаҫтан, яҙыусы Марк Льюисон билдәләүенсә, ата-әсә Леннондың Джулия менән ҡалыуы уңайлыраҡ булыуын таный. Шул ваҡиғанан 20 йыл дауамында Леннон атаһы менән бөтөнләй аралашмай[6].
Бала сағының һәм үҫмер йылдарының ҡалған өлөшөн Леннон Менлав-авеню буйынса 251-се йортта үткәрә, шулай уҡ Ливерпулдең респектабель биҫтәһе Вултонда (ингл.), үҙ балалары булмаған Мими һәм уның ире Джорджем Тугудом Смитом (инг.)баш. менән бергә үткәрә. Инәһе Джонға хикәйәләр китаптарын һатып алыр була, ә бабаһы уны ауыҙ гармунын бүләк итә һәм кроссврдтар сисергә өйрәтә. Джулия даими рәүештә улы янына килә, Леннон үҙе лә йыш ҡына әсәһе йәшәгән Ливерпуль ҡалаһына килгеләй. Әсәһенең йортонда ул Элвис Пресли пластинкаларын тыңлай һәм музыкаға әкренләп ылыға.
Джон даими рәүештә үҙенең Флидвудта йәшәгән ике туған ағаһы Стэнли Паркстың йортонда була, һәм ағаһы уны урындағы кинотеатрҙарға алып бара. Мәктәп каникулдары ваҡытында Паркс йыш ҡына ике туған һеңлеһе Лейла Харви менән бергә Парксҡа килә.
1956 йылда Джулия Джонға уның тәүге гитараһын һатып ала. Әллә ни ҡиммәт тормаған был музыка ҡоралы тик әсәһенең йортонда ғына һаҡланырға тейеш була, сөнки Джулия апаһы Мимиҙың Леннондың музыкаға ынтылышын хупламауын белә[6]. Мими ышанам джон тураһында ғаризаһын ҡарау, билдәле бер тип була, тип өмөтләнәм һәм, иртә-һуң, ул музыка ялҡытмайым тип, ҡабатларға йыш ҡына: «Гитарала уйнау — яҡшы, әммә уның менән йәшәү өсөн аҡса эшләү мөмкин түгел»[8][9], — тип йыш ҡына ҡабатлар була Мими.
Джулия Леннон, 1958 йылдың 15 июлендә автомобиль тәгәрмәсе аҫтына эләгеп, һәләк була. Әсәһенең үлемен Леннон бик ауыр кисерә — артабанғы ике йыл дауамында ул спиртлы эсемлектәрҙе йыш ҡуллана башлай, кәрәкмәгәнгә кемдәр менәндер һуғыша[10]. Аҙағыраҡ әсәһенең яҡты образы уны илһамландыра; уға арнап бер нисә йыр ҙа, шул иҫәптән The Beatles репертуарынан «Julia» (1968) йырын яҙа[10].
Леннон мәктәп имтихандарын тапшыра алмай, әммә инәһе Мими һәм уҡыу йорто директоры юллауы буйынса уны Ливерпуль сәнғәт колледжына ҡабул ителә. Колледжда ул Тедди-боя кеүек кейенә башлай, һәм элеккесә тәртибе буйынса иҫкәрмәләр ала, шулай уҡ уға уҡыуҙан ҡыуылыу ҡурҡынысы янай[11]. Леннондың курсташы, аҙаҡ уның ҡатыны булған Синтия Пауэлл һүҙҙәренсә, Джон йыл буйы уҡыу йортонан бирелгән бер генә заданиены үтәмәй[12].
The Quarrymen-тан The Beatles-ҡа тиклем: 1956—1970 йылдар
үҙгәртергәОйошоу, танылыу һәм гастролдәр: 1956—1966
үҙгәртергә
15 йәшендә Леннон The Quarrymen скиффл-төркөмөн ойоштора. 1956 йылдың сентябрендә Леннон Куари Бэнк урта мәктәбендә Quarry Bank High School тип аталған музыкаль төркөмдө ойоштора[13]. Төркөмө менән икенсе тапҡыр сығыш яһағанда (6 июль, Вултонда, Изге Петр сиркәүендә) Леннон тәүге тапҡыр Пол Маккартни менән осраша. Шунан һуң Леннон Маккартниҙы үҙҙәренең төркөмөнәә ҡушылырға саҡыра[14].
Маккартни үҙенең дуҫы Джордж Харрисонды төркөмгә соло гитарасы сифатында алырға тәҡдим итә[63]. Әммә башта Леннон, ул бик йәш, тип иҫәпләй, сөнки ул ваҡытта Харрисонға ни бары 14 йәш була. Маккартни Ливерпуль автобусының өҫкө ҡатында тыңлау ойоштора, унда Харрисон Леннон өсөн йыр уйнай, шунан һуң төркөмгә ҡабул ителә[64]. Джондың сәнғәт колледжындағы дуҫы Стюарт Сатклифф, һуңыраҡ төркөмгә басист сифатында саҡырыла[65]. Леннон, Маккартни, Харрисон һәм Сатклифф 1960 йылдың башында The Beatles тип үҙгәртелә[комм. 4]. Шул уҡ йылдың авгусында музыканттар Гамбургта 48 тапҡыр сығыш яһауға контракт ала. Төркөмгә ашығыс рәүештә барабансы кәрәк булғанлыҡтан, улар Пит Бестаны төркөмгә ҡушылырға саҡыралар[68]. Мими, был музыкаль төркөмдөң ҡайҙалыр гастролгә китергә йыйыныуын ишеткәс, Джонжың колледжда уҡыуын дауам итеүен талап итә. Көнбайыш Германияға барып ҡайтҡандан һуң, төркөм 1961 йылдың апрелендә тағы ла саҡырыу ала. Әммә тик 1962 йылдың апрелендә генә Көнбайыш Германияға барыу насип була. Бына шул гастролдәр мәлендә Леннон тәүге тапҡыр наркотик тәмләп ҡарай, артабан даими рәүештә ҡуллана башлай, айырыуса оҙайлы төнгө сығыштар мәлендә.
Брайан Эпстайн The Beatles менеджеры вазифаһын 1962 йылдан алып 1967 йылда вафатына тиклем башҡара. Быға тиклем уның музыкаль бизнес тәжрибәһе булмай, әммә ул уларҙың кейендереү манераһына һәм сәхнәләге тәртибенә көслө йоғонто яһай. Башта Леннон уның император сәхнә образын таратырға маташыуына ҡаршы була, әммә аҙаҡ уның фекере менән килешә[15][16].
1970 йылда төркөм тарҡала. 1987 йылда биргән интервью?ында Маккартни Леннон тураһында түбәндәге һүҙҙәрҙе әйтә: «Ул беҙҙең һәр беребеҙ өсөн ниндәйҙер дәрәжәлә персональ Эльвис булды… Беҙ Джонды ихтирам иттек. Ул беҙгә ҡарағанда олораҡ та ине һәм, әлбиттә, төркөмдөң лидеры булды».
1963 йылдың башында The Beatles тыуған илендә популярлыҡ яулай. Леннон төркөм менән гастролдәрҙә була, апрелдә уның беренсе балаһы Джулиан тыуа (музыкант исемде әсәһе хөрмәтенә һайлай). Бөйөк Британияның Король варьетеһында сығыш яһағанда тамашасылар араһында Британия короле ғаиләһе һәм королева ла була.
Иҫкәрмәләр
үҙгәртергәКомментарийҙар
- ↑ Бунтарь и пацифист: 80 лет назад родился Джон Леннон. Мир24. Дата обращения: 8 сентябрь 2022.
- ↑ Johnson, Rachel. John Lennon: revolutionary man as political artist. 9 октября 2020 (ингл.). PopMatters. Дата обращения: 9 сентябрь 2022.
- ↑ Harry B. Ringo Starr Encyclopedia. Virgin Publishing, 2012.
- ↑ Ryan D.S. John Lennon’s Secret. Kozmik press, 2013.
- ↑ HarryB, 2000
- ↑ 6,0 6,1 6,2 6,3 6,4 6,5 6,6 Spitz, 2005
- ↑ 7,0 7,1 Синтия, 2009
- ↑ Norman, 2008
- ↑ Синтия, 2009, с. 83
- ↑ 10,0 10,1 MacDonald, 2005
- ↑ HarryB, 2000, pp. 553–555
- ↑ Синтия, 2009, с. 81
- ↑ HarryB, 2000, p. 738
- ↑ Spitz, 2005, pp. 93–99
- ↑ The Beatles. The Beatles Anthology. — Chronicle Books. — P. 67.
- ↑ Frankel, Glenn. Nowhere Man (p4) (ингл.). The Washington Post (26 август 2007). Дата обращения: 10 май 2010.
Сығанаҡтар
- Веннер, Ян. Леннон вспоминает: Полный сборник интервью журналу Rolling Stone, записанных в 1970 году Яном С. Веннером. — Екатеринбург: Гонзо, 2014. — 176 с. — ISBN 978-5-904577-30-8.
- Винер, Джон. Вместе! Джон Леннон и его время. — Москва: Радуга, 1994. — 304 с. — ISBN 5-05-004152-X.
- Дю Нойе, Пол. John Lennon: история за песнями. — Москва: АСТ, 2017. — 192 с. — ISBN 978-5-17-092542-1.
- Леннон, Синтия. Мой муж Джон. — Москва: КоЛибри, 2009. — 400 с. — ISBN 978-5-389-00358-3.
- Шефф, Дэвид. Джон Леннон. Всё, что я хочу сказать: Последнее большое интервью журналу Playboy, записанное в 1981 году Дэвидом Шеффом. — Екатеринбург: Гонзо, 2014. — 272 с. — ISBN 978-5-904577-32-2.
- Anderson, Jennifer Joline. John Lennon: Legendary Musician & Beatle. — North Mankato: ABDO Publishing Company, 2010. — 112 с. — ISBN 978-1-60453-790-1.
- Babiuk, Andy. Beatles Gear. — London: Backbeat, 2002. — 256 с. — ISBN 978-0-87930-731-8.
- Badman, Keith. The Beatles Diary, Volume 2 : After the Break-Up, 1970–2001. — London: Omnibus Press, 2001. — 480 с. — ISBN 978-0-7119-8307-6.
- Badman, Keith. The Beatles Off The Record: The Dream Is Over. — London: Omnibus Press, 2003. — 563 с. — ISBN 978-0-7119-9199-6.
- Bennahum, David. The Beatles After the Break-Up: In Their Own Words. — London: Omnibus Press, 1991. — 128 с. — ISBN 978-0-7119-2558-8.
- Blaney, John. John Lennon: Listen to this Book. — Paper Jukebox, 2005. — 350 с. — ISBN 978-0-9544528-1-0.
- Brown, Peter. The Love You Make: An Insider's Story of The Beatles. — New York City: McGraw Hill, 1983. — 448 с. — ISBN 978-0-07-008159-8.
- Brown, Peter. The Love You Make: An Insider's Story of The Beatles. — New York City: McGraw Hill, 1983. — 448 с. — ISBN 978-0-07-008159-8.
- Coleman, Ray. John Winston Lennon. — London: Sidjwick & Jackson, 1984. — 350 с. — ISBN 978-0-283-98942-1.
- Coleman, Ray. John Ono Lennon: Volume 2 1967–1980. — London: Sidjwick & Jackson, 1984. — 334 с. — ISBN 978-0-283-99082-3.
- Coleman, Ray. Lennon: The Definitive Biography. — New York City: HarperCollins, 1992. — 838 с. — ISBN 978-0-06-098608-7.
- Doggett, Peter. You Never Give Me Your Money: The Beatles After the Breakup. — New York City: HarperCollins, 2010. — 416 с. — ISBN 978-0-06-177446-1.
- The Editors of Rolling Stone. Harrison. — New York City: Rolling Stone Press, 2002. — 240 с. — ISBN 978-0-7432-3581-5.
- Edmondson, Jacqueline. John Lennon: A Biography. — Santa Barbara: Greenwood Publishing Group, 2010. — 198 с. — ISBN 978-0-313-37938-3.
- Emerick, Geoff; Massey, Howard. Here, There and Everywhere: My Life Recording the Music of the Beatles. — London: Penguin Books, 2006. — 387 с. — ISBN 978-1-59240-179-6.
- Everett, Walter. The Beatles as Musicians: Revolver through the Anthology. — Oxford: Oxford University Press, 1999. — 395 с. — ISBN 978-0-19-512941-0.
- Everett, Walter. The Beatles as Musicians: The Quarry Men through Rubber Soul. — Oxford: Oxford University Press, 2001. — 452 с. — ISBN 978-0-19-514104-7.
- Fawcett, Anthony. John Lennon: One Day at a Time. — Kuala Lumpur: Evergreen, 1976. — 192 с. — ISBN 978-0-394-17754-0.
- Greenberg, Keith Elliot. December 8, 1980: The Day John Lennon Died. — London: Backbeat Books, 2010. — 240 с. — ISBN 978-0-87930-963-3.
- Harry, Bill. The Beatles Encyclopedia: Revised and Updated. — London: Virgin Publishing, 2000. — 1198 с. — ISBN 978-0-7535-0481-9.
- Harry, Bill. The John Lennon Encyclopedia. — London: Virgin Publishing, 2000. — 1002 с. — ISBN 978-0-7535-0404-8.
- Holsinger, M. Paul. War and American popular culture: a historical encyclopedia, Volume 1998. — Santa Barbara: Greenwood Press, 1999. — 479 с. — ISBN 978-0-313-29908-7.
- Ingham, Chris. The Rough Guide to The Beatles. — London: Rough Guides, 2006. — 325 с. — ISBN 978-1-84353-720-5.
- Jackson, Andrew Grant. Still the Greatest: The Essential Solo Beatles Songs. — Lanham, MD: Scarecrow Press, 2012. — 327 с. — ISBN 978-0-8108-8222-5.
- Kruse, Robert J. II. Geographies of John and Yoko's 1969 Campaign for Peace: An Intersection of Celebrity, Space, Art, and Activism // Sound, Society and the Geography of Popular Music. — Farnham: Ashgate, 2009. — 305 с. — ISBN 978-0-7546-7577-8.
- Lavezzoli, Peter. The Dawn of Indian Music in the West. — New York City: Continuum, 2006. — 472 с. — ISBN 0-8264-2819-3.
- Lawrence, Ken. John Lennon: In His Own Words. — Kansas City: Andrews McMeel Publishing, 2005. — 192 с. — ISBN 978-0-7407-5477-7.
- Lawrence, Robb. The Modern Era of the Les Paul Legacy: 1968–2008. — Winona: Hal Leonard, 2009. — 372 с. — ISBN 978-1-4234-5531-8.
- Lennon, Cynthia. A Twist of Lennon. — New York City: Avon, 1978. — 190 с. — ISBN 978-0-380-45450-1.
- Lewisohn, Mark. The Beatles Recording Sessions. — New York City: Harmony Books, 1988. — 204 с. — ISBN 978-0-517-57066-1.
- Lewisohn, Mark. The Complete Beatles Chronicle: The Only Definitive Guide to the Beatles' Entire Career. — London: Hamlyn, 2000. — 365 с. — ISBN 0-600-60033-5.
- Lewisohn, Mark. The Beatles:All These Years, Volume 1. — New York City: Crown Publishing, 2013. — 960 с. — ISBN 978-1-4000-8305-3.
- Loker, Bradford E. History with the Beatles. — Indianapolis: Dog Ear Publishing, 2009. — 398 с. — ISBN 978-1-60844-039-9.
- MacDonald, Ian. Revolution in the Head: The Beatles' Records and the Sixties. — New York City: Pimlico, 2005. — 515 с. — ISBN 978-1-84413-828-9.
- Miles, Barry. Paul McCartney: Many Years From Now. — New York City: Henry Holt & Company, 1997. — 654 с. — ISBN 978-0-8050-5248-0.
- Miles, Barry. The Beatles Diary Volume 1: The Beatles Years. — London: Omnibus Press, 2001. — 384 с. — ISBN 978-0-7119-8308-3.
- Norman, Philip. John Lennon: The Life. — New York City: Ecco, 2008. — 864 с. — ISBN 978-0-06-075401-3.
- Pang, May. Instamatic Karma: Photographs of John Lennon. — New York City: St. Martin's Press, 2008. — 141 с. — ISBN 978-0-312-37741-0.
- Peebles, Andy; Lennon, John; Ono, Yoko. Instamatic Karma: Photographs of John Lennon. — London: BBC, 1981. — 95 с. — ISBN 978-0-563-17944-3.
- Perone, James E. Songs of the Vietnam Conflict. — Santa Barbara: Greenwood Publishing Group, 2001. — 168 с. — ISBN 978-0-313-31528-2.
- Prown, Pete; Newquist, Harvey P. Legends of Rock Guitar: The Essential Reference of Rock's Greatest Guitarists. — Winona: Hal Leonard, 1997. — 264 с. — ISBN 978-0-7935-4042-6.
- Roberts, David. Guinness World Records: British Hit Singles. — 14-е изд. — Guinness World Records, 2001. — 768 с. — ISBN 978-0-85156-156-1.
- Riley, Tim. Tell me why: a Beatles commentary. — Boston: Da Capo Press, 2001. — 768 с. — ISBN 978-0-306-81120-3.
- Rodriguez, Robert. Fab Four FAQ 2.0: The Beatles' Solo Years, 1970–1980. — Milwaukee: Backbeat Books, 2010. — 475 с. — ISBN 978-1-4165-9093-4.
- Rodriguez, Robert. Revolver: How the Beatles Reimagined Rock 'n' Rol. — London: Backbeat Books, 2012. — 266 с. — ISBN 978-1-61713-009-0.
- Ryan, David Stuart. John Lennon's Secret. — Kozmik Press Centre, 1982. — 251 с. — ISBN 978-0-905116-08-2.
- Schaffner, Nicholas. The Beatles Forever. — New York City: McGraw-Hill, 1978. — 224 с. — ISBN 978-0-07-055087-2.
- Schechter, Danny. The More You Watch, the Less You Know: News Wars/Submerged Hopes/Media Adventures. — New York City: Seven Stories Press, 1997. — 528 с. — ISBN 978-1-888363-80-7.
- Schinder, Scott; Schwartz, Andy. Icons of Rock: An Encyclopedia of the Legends Who Changed Music Forever. — Santa Barbara: Greenwood Press, 2007. — 639 с. — ISBN 978-0-313-33845-8.
- Seaman, Frederic. The Last Days of John Lennon. — Birch Lane Press, 1991. — 262 с. — ISBN 978-1-55972-084-7.
- Spizer, Bruce. The Beatles Solo on Apple Records. — New Orleans, LA: 498 Productions, 2005. — 358 с. — ISBN 978-0-9662649-5-1.
- Spitz, Bob. The Beatles: The Biography. — New York City: Little, Brown and Company, 2005. — 992 с. — ISBN 978-0-316-80352-6.
- Tillery, Gary. Working Class Mystic: A Spiritual Biography of George Harrison. — Wheaton, IL: Quest Books, 2011. — 200 с. — ISBN 978-0-8356-0900-5.
- The Beatles. The Beatles Anthology. — San Francisco: Chronicle Books, 2000. — 367 с. — ISBN 978-0-8118-2684-6.
- Urish, Ben; Bielen, Kenneth G. The Words and Music of John Lennon. — Santa Barbara: Praeger, 2007. — 187 с. — ISBN 978-0-275-99180-7.
- Wiener, Jon. Come Together: John Lennon in His Time. — Champaign: University of Illinois Press, 1990. — 379 с. — ISBN 978-0-252-06131-8.
- Wiener, Jon. Gimme Some Truth: The John Lennon FBI Files. — Berkeley: University of California Press, 1999. — 344 с. — ISBN 978-0-520-22246-5.