Гибралтар боғаҙы (исп. Estrecho de Gibraltar, ингл. the Strait of Gibraltar, ғәр. مضيق جبل طارق‎, лат. Fretum Gaditanum) — Пиреней ярымутрауының көньяҡ осон һәм Африканың төньяҡ-көнбайыш яр буйын айырыусы, Урта диңгеҙҙе Атлантик океан менән тоташтырыусы боғаҙ.

Гибралтар боғаҙы
исп. Estrecho de Gibraltar, ингл. the Strait of Gibraltar, ғәр. مضيق جبل طارق
Йыһандан күренеш.
Йыһандан күренеш.
Координаты: пропущена долгота
ТоташтыраУрта диңгеҙ, Атлантик океан
Илдәр
БүләПиреней ярымутрауының көньяҡ осон һәм Африканың төньяҡ-көнбайыш яр буйын 
Киңлеге14-45 км
Оҙонлоғо59 км
Иң тәрән урыны1184 м
Испания
Точка
Гибралтар боғаҙы
 Strait of Gibraltar Викимилектә

География үҙгәртергә

Оҙонлоғо 65 км, киңлеге 14—44 км, фарватерҙа уртаса тәрәнлек 338 м (максималь тәрәнлек 1181 м)[1].

Гибралтар боғаҙында төрлө тәрәнлектәрҙә ағымдар ҡапма-ҡаршы яҡтарға йүнәлгән. Өҫкө ағым Атлантиканан Урта диңгеҙгә йылына уртаса 55 198 км³ һыу (уртаса температураһы 17 °C һәм тоҙлолоғо 36 ‰-дән юғарыраҡ) килтерә. Тәрәнлек ағымы Атлантик океанға 51 886 км³ һыу (уртаса температураһы 13,5 °C һәм тоҙлоғо 38 ‰) килтерә[1].

Гибралтар боғаҙы ҙур стратегик һәм иҡтисади әһәмиәткә эйә[1]. Боғаҙ тирәһендә Испания порттары Сеута, Ла-Линеа, Альхесирас, Марокко ҡала-порты Танжер һәм Бөйөк Британияның Гибралтар хәрби-диңгеҙ базаһы урынлашҡан[2].

«Гибралтар» һүҙе «Джебель Тарик» (ғәр. جبل طارق‎‎‎; «Тарик тауы») ғәрәп һүҙбәйләнешенең испанлаштырылған варианты булып тора. Тауға ғәрәп юлбашсыһы Тарик ибн Зиядтың исеме бирелгән[3].

Гибралтар боғаҙы аша тоннель йәки күпер төҙөү проекттары буйынса фекер алышыуҙар бара.

Иҫкәрмәләр үҙгәртергә

  1. 1,0 1,1 1,2 Гибралтар боғаҙы — Ҙур совет энциклопедияһында мәҡәлә
  2. Гибралтар // Военная энциклопедия : в 18 т. / под ред. В. Ф. Новицкого и др.. — СПб. : Товарищество И. Д. Сытина, 1911—1915.
  3. Путешествие по планете. Гибралтар