Яңы Сәйет (Башҡортостан)

Яңы Сәйет
	Ауыл
	Яңы Сәйет
Ил	Рәсәй
Федерация субъекты	Башҡортостан
Муниципаль район	Ишембай районы
Координаталар	53°32′30″ с. ш. 57°09′34″ в. д.HGЯO
Сәғәт бүлкәте	UTC+6
Һанлы танытмалар
Автомобиль коды	02, 102
ОКАТО коды	80 231 845 004
ОКТМО коды	80 631 445 116
	Картаны күрһәтергә/йәшерергә Яңы Сәйет Аудио, фото и видео Викимилектә

Яңы Сәйет^[1], Яңы Һәйет^[2]; рус. Новосаитово) — Башҡортостандың Ишембай районындағы ауыл. 2010 йылдың 14 октябренә ҡарата халыҡ һаны 590 кеше^[3]. Ҡолғона ауыл Советы составына инә. Почта индексы — 453233, ОКАТО коды — 80231845004.

Был терминдың башҡа мәғәнәләре лә бар, ҡарағыҙ: Яңы Сәйет.

Тарихы

Яңы Сәйеткә илткән юлдарҙың береһе

XIX быуаттың 40-сы йылдарында Стәрлетамаҡ өйәҙе Гәрәй-Ҡыпсаҡ улусы Сәйет ауылы башҡорттары (хәҙер ауыл Иҫке Сәйет) үҙ ерҙәрендә нигеҙ һала^[4].

Ырымбур хәрби губернаторының 1847 йылдың 3 ноябрендәге бойороғона ярашлы Сәйет ауылының 132 кешенән торған 12 ғаиләһе Яңы Сәйет ауылын барлыҡҡа килтергән. 1859 йылда уларҙың беренсеһендә (Иҫке Сәйет) 280 кеше һәм 46 йорт иҫәпләнә, икенсеһендә — 136 кеше һәм 24 йорт. Бөтәһе лә — аҫаба. 1920 йылда Иҫке Сәйет ауылында 92 йортта 435 кеше йәшәгән. 1925 йылда Яңы Сәйеттә 16 хужалыҡ була^[5].

Ревизия материалдарынан Сәйеттең улдары билдәле : Ильяс (1743—1825), Әлебай (1747—1827), юрта йөҙ башы Йоломбәт, 1769 йылда тыуған, Исмәғил, 1776 йылда тыуған.

Халҡының береһе, 23 йәшлек Дәүләтсура Килдебеков, 1812 йылғы Ватан һуғышында һәләк була.

Сәйеттар — малсылар. 260 кеше йәшәгән 50 ихатаға 210 ат, 350 һыйыр, 50 һарыҡ, 18 кәзә тура килә. Умартасылыҡ бөлгөнлөккә төшкән була. Ауылда 4 умарта һәм 6 солоҡ була. Бөтә халыҡҡа 32 бот ужым игене сәселгән^[6].

1906 йылда 2 бакалея кибете була.

Халыҡ һаны

Бөтә Рәсәй һәм Бөтә Союз халыҡ иҫәбе алыу мәғлүмәттәре буйынса халыҡ һаны (кеше)

Иҫәп алыу йылы һәм көнө	Бөтә халыҡ	Ир-егеттәр	Ҡатын-ҡыҙҙар	Ир-егеттәр өлөшө (%)	Ҡатын-ҡыҙҙар өлөшө (%)
1897 йыл 9 февраль (26 ғинуар)
1920 йыл 26 август
1926 йыл 17 декабрь
1939 йыл 17 ғинуар	100
1959 йыл 15 ғинуар	96
1970 йыл 15 ғинуар
1979 йыл 17 ғинуар
1989 йыл 12 ғинуар	112
2002 йыл 9 октябрь	137
2010 йыл 14 октябрь	111

Халыҡ һаны буйынса аңлатма төрлө йылдарҙа иҫәп алыу тәртибенең айырмалығы булыу сәбәпле халыҡ һанының үҙенсәлегенә иғтибар итегеҙ.

1939 йыл — бар булған халыҡ һаны.

1989, 2002, 2010 йылдарҙа — даими йәшәгән урыны булып иҫәпләнгән халыҡ һаны

Халыҡ һаны буйынса сығанаҡтар

Ауылдағы халыҡ һаны буйынса мәғлүмәтте халыҡ иҫәбе буйынса алыу урынлы. Бөтә ил күләмендә үткән 1897, 1920, 1939, 1959, 1970, 1979, 1989, 2002, 2010 йылғы халыҡ иҫәбе буйынса мәғлүмәттәр бар һәм асыҡ ҡулланыуҙа табырға була. Ҡайһы бер китаптарҙы электрон төрҙә асып ҡарап була. 1926 йылғы халыҡ иҫәбе буйынса һәр ауыл тураһында мәғлүмәт осрағаны юҡ әле. Унан башҡа Өфө виләйәтендә 1865, 1879, 1886 йылдарҙа урындағы халыҡ иҫәбе алынған. Тағы ла ревиз яҙмалары аша мәғлүмәт бар.

1859 һәм 1865 йыл — Населенные пункты Башкортостана. Ч.I. Уфимская губерния, 1877. — Уфа:Китап, 2002. — 432 с. ISBN 5-295-03188-8 (ч. I). ISBN 5-295-03133-0.

Өфө виләйәте ауылдарында халыҡ һаны буйынса мәғлүмәт 1859 һәм 1865 йылдарға ҡарата бар.

1866 йыл — Список населенных мест. Ч. II. Оренбургская губерния, 1866. — Уфа: Китап, 2006. — 260 с. ISBN 5-295-03815-7 (ч. II). ISBN 5-295-03133-0.

Ырымбур виләйәте ауылдарында халыҡ һаны буйынса мәғлүмәт 1866 йылға ҡарата бар.

1897 йыл — Перепись населения. т.45 кн.01 Уфимская губерния. Н.А.Тройницкий (ред.)(С.-Петербург, 1901)

Был китапта Өфө виләйәте ауылдары буйынса мәғлүмәт бар. 500 кешенән күберек булған ауылдар исемлеге.

1920 йыл — Населенные пункты Башкортостана. Ч.III. Башреспублика, 1926. — Уфа. Китап, 2002. — 400 с. ISBN 5-295-03091-1 (ч. III). ISBN 5-295-03133-0.

Был китап 1926 йылға ҡарата төҙөлгән, әммә халыҡ иҫәбе 1920 йылға ҡарата бирелгән.

1939 йыл — БАССР. Административно-территориальное деление на 1 июня 1940 года – Уфа:Государственное издательство, 1941. – 387 с.

Был китапта 1939 йылғы иҫәп алыу буйынса һәр ауыл буйынса мәғлүмәт бар.

1989 һәм 2002 йылдар — Башҡортостан Республикаһы ауылдарында 1989 һәм 2002 йылғы халыҡ иҫәбен алыу мәғлүмәттәре буйынса халыҡ һаны.
2010 йыл — Численность и размещение населения Республики Башкортостан по данным Всероссийской переписи населения 2010 года. Статистический сборник. (рус.)
Население Башкортостана: XIX-XXI века: статистический сборник / Территориальный орган Федеральной службы государственной статистики по Республики Башкортостан. — Уфа:Китап, 2008. — 448 с.: ил. ISBN 978-5-295-04439-7

1897 йылғы халыҡ иҫәбенән башлап ҡалалар, ҡала төрөндәге ҡасабалар, райондар, район үҙәктәре буйынса халыҡ һаны бар.

Бөтә Рәсәй халыҡ иҫәбен алыу (2002) мәғлүмәте буйынса — башҡорттар (100 %)^[7].

Географик урыны

Оло Нөгөш һәм Һайбаҡа (Ағиҙел йылғаһы бассейны) йылғалары буйында урынлашҡан.

Алыҫлығы:^[8]

Район үҙәгенә тиклем (Ишембай): 105 км
Ауыл советы үҙәгенә тиклем (Ҡолғона): 18 км
Яҡындағы тимер юл станцияһы (Стәрлетамаҡ): 101 км.

Урамдары

Урам исеме^[9]:

Мәктәп урамы (рус. улица Школьная)
Үҙәк урам (рус. улица Центральная)

Рәсемдәр

Яңы Сәйет

Һылтанмалар

Кузеев Р. Г. Происхождение башкирского народа. С. 168—175, 185.
Асфандияров А. З. История сёл и деревень Башкортостана и сопредельных территорий. — Өфө: Китап, 2009. — С. 131. — ISBN 978-5-295-04683-4.
«Налог Белешмәһе» системаһында Яңы Сәйет (Башҡортостан) ауылы

Иҫкәрмәләр

↑ Башҡорт телендә рәсми теркәлгән исеме. Рәсми белешмә китабының 200-се битендә. Административно-территориальное устройство Республики Башкортостан : Справочник. Уфа : Китап, 2017. — 472 с. : ил. ISBN 978-5-295-06668-9 2020 йыл 28 октябрь архивланған.
↑ «Словар топонимов Башкирской АССР. Уфа, Башкирское книжное издательство, 1980 год.» белешмә китабына ингән, ерле һөйләштә, баҫмаларҙа ҡулланылған, әммә рәсми теркәлмәгән исеме
↑ Численность и размещение населения Республики Башкортостан по данным Всероссийской переписи населения 2010 года. Статистический сборник. (рус.)
↑ Башкирская энциклопедия. Ст. Новосаитово (билдәһеҙ). Дата обращения: 22 август 2016. Архивировано 23 август 2016 года. 2016 йыл 23 август архивланған.
↑ Кузеев Р. Г. Происхождение башкирского народа. С. 168—175, 185
↑ Асфандияров А. З. История сёл и деревень Башкортостана и сопредельных территорий. — Өфө: Китап, 2009. — С. 131. — ISBN 978-5-295-04683-4.
↑ Единый электронный справочник муниципальных районов Республики Башкортостан — Excel форматында ҡушымта(недоступная ссылка) (рус.)
↑ Административно-территориальное устройство Республики Башкортостан: Справочник / Сост. Р. Ф. Хабиров. — Уфа: Белая Река, 2007. — 416 с. — 10 000 экз. — ISBN 978-5-87691-038-7.
↑ «Налог Белешмәһе» системаһында Яңы Сәйет (Башҡортостан) ауылы

[1] Башҡорт телендә рәсми теркәлгән исеме. Рәсми белешмә китабының 200-се битендә. Административно-территориальное устройство Республики Башкортостан : Справочник. Уфа : Китап, 2017. — 472 с. : ил. ISBN 978-5-295-06668-9 2020 йыл 28 октябрь архивланған.

[2] «Словар топонимов Башкирской АССР. Уфа, Башкирское книжное издательство, 1980 год.» белешмә китабына ингән, ерле һөйләштә, баҫмаларҙа ҡулланылған, әммә рәсми теркәлмәгән исеме

[3] Численность и размещение населения Республики Башкортостан по данным Всероссийской переписи населения 2010 года. Статистический сборник. (рус.)

[4] Башкирская энциклопедия. Ст. Новосаитово (билдәһеҙ). Дата обращения: 22 август 2016. Архивировано 23 август 2016 года. 2016 йыл 23 август архивланған.

[5] Кузеев Р. Г. Происхождение башкирского народа. С. 168—175, 185

[6] Асфандияров А. З. История сёл и деревень Башкортостана и сопредельных территорий. — Өфө: Китап, 2009. — С. 131. — ISBN 978-5-295-04683-4.

[справочник-7] Единый электронный справочник муниципальных районов Республики Башкортостан — Excel форматында ҡушымта(недоступная ссылка) (рус.)

[ATU-8] Административно-территориальное устройство Республики Башкортостан: Справочник / Сост. Р. Ф. Хабиров. — Уфа: Белая Река, 2007. — 416 с. — 10 000 экз. — ISBN 978-5-87691-038-7.

[9] «Налог Белешмәһе» системаһында Яңы Сәйет (Башҡортостан) ауылы

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]