Энрико Карузо
Энри́ко Кару́зо (итал. Enrico Caruso; 25 февраль 1873 йыл — 2 август 1921 йыл) — Италияның опера йырсыһы (тенор).
_crowned.svg){kind=small}
Биографияһы
үҙгәртергәЭнрико Карузо 1873 йылдың 25 февралендә Неаполдә ярлы күп балалы ғаиләлә тыуа. Ата-әсәһе Энриконың инженер булыуын теләй, ләкин ул музыкант карьераһын һайлай. Сиркәү хорында йырлай[11]. Энрикоға 15 йәш тулғанда әсәһе вафат була, һәм ул, сиркәү байрамдарында сығыш яһап, йәшәүенә аҡса эшләй.[12]. Түләүле уҡытыу менән шөғөлләнеүсе уҡытыусыларҙа йырларға өйрәнә, улар араһында Гульельмо Верджине лә була. 1894 йылдың 16 ноябрендә Неаполдә, «Нуово» театрында Морелли Друг Франческоның (L’Amico Francesco) операһында дебюты була. Артабан Италияның бик күп ҡалаларпында йырлай. 1897 йылда Палермола Энцо партияһын («Джоконда» Понкьелли) башҡарыу Карузоға танылыу килтерә. 1900 йылда ул беренсе тапҡыр Миландың Ла Скала театры сәхнәһенә аяҡ баҫа (Доницеттиҙың «Мөхәббәт эсемлегендә» Неморино); 1902 йылда Лондонда Ковент-Гарден театрында дебюты менән сығыш яһай (Вердиҙың «Риголеттоһында» герцог). Йырсының дан ҡаҙаныуы Нью-йорктың Метрополитен-опера театры менән бәйле, 1903 йылдан 1921 йылға тиклем унда төп партияларҙы башҡарыусы була. Карузо бик күп яҙмалар ҡалдыра — опера йырсылары араһында беренселәрҙән булып үҙ репертуарының төп өлөшөн граммофон пластинкаларына яҙҙыра. Тәбиғи баритондың түбәнге һәм урта регистрҙарҙа бәрхәттәй яңғырашы юғары тенор менән берләшеүе уның тауышында ҡабатланмаҫ тембр барлыҡҡа килтерә. Дөрөҫ тын ала белеүе һәм, иң мөһиме, юғары башҡарыу мәҙәниәте арҡаһында ул ХХ быуаттың вокаль сәнғәте легендаһына, опера тенорҙарының алдағы быуындары өсөн өлгөгә әйләнә.
Карузо лирик һәм драматик пландағы партияларҙы ла берҙәй уңыш менән башҡара, күбеһенсә Вердиҙың («Трубадурында» Герцог, Манрико, «Бал-маскарадында» Ричард, «Аидала» Радамес) һәм композитор-веристарҙың операларында («Паяцтарҙа» Канио, Леонкавалло һәм башҡалар) уңышлы сығыш яһай. Федерико (Чилейҙың «Арлезиан ҡыҙы», 1897), Лорис (Джорданоның "Федор"ы, 1898), Джонсон (Пуччиниҙың "Көнбайыштан килгән ҡыҙ"ы, 1910) ролдәрен беренсе булып башҡара. Карузоның концерт репертуарында неаполитан йырҙары төп урынды алып тора.
Энрико Карузо 1921 йылдың 2 авгусында иртәнсәк Неаполдә 48 йәшендә эренле плевриттан вафат була. Уның кәүҙәһе бәлзәмләнә һәм, быяла саркофаг аҫтына һалынып, бик оҙаҡ ваҡыт кешеләргә күрһәтелә[13] 1929 йылда уның тол ҡатыны Дороти Карузо талабы буйынса таш кәшәнәгә ерләнә. Вафатынан һуң уның хөрмәтенә уны яратҡан һәм ихтирам иткән кешеләр аҡсаһына гигант балауыҙ май шәм эшләнә. Был май шәм Мадонна иконаһы алдында йылына бер тапҡыр ғына тоҡандырылырға тейеш. Иҫәпләүҙәр буйынса был май шәм 500 йыл буйы тоҡандырыуға етәсәк.
Тауышы өлгөһө
үҙгәртергәФакттар
үҙгәртергәИҫкәрмәләр
үҙгәртергә- ↑ 1,0 1,1 Bibliothèque nationale de France идентификатор BNF (фр.): платформа открытых данных — 2011.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 Deutsche Nationalbibliothek Record #118667335 // Общий нормативный контроль (GND) (нем.) — 2012—2016.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 Archivio Storico Ricordi — 1808.
- ↑ Enrico Caruso // SNAC (ингл.) — 2010.
- ↑ 5,0 5,1 Pas L. v. Genealogics (ингл.) — 2003.
- ↑ 6,0 6,1 RKDartists (нидерл.)
- ↑ https://archives.nypl.org/mus/20140
- ↑ https://ackland.emuseum.com/people/2965/enrico-caruso/objects
- ↑ https://library.si.edu/art-and-artist-files
- ↑ https://data.performing-arts.ch/a/319fc87f-c534-41de-9260-4e25f48d3544 / под ред. Швейцария башҡарыу сәнғәте архивы
- ↑ Карузо Энрико / С. М. Грищенко // Большая советская энциклопедия : [в 30 т.] / гл. ред. А. М. Прохоров. — 3-е изд. — М. : Советская энциклопедия, 1969—1978.
- ↑ Карузо Энрико — Кругосвет энциклопедияһынан
- ↑ Ю. Ильин, С. Михеев. Великий Карузо: к столетию начала творческой деятельности. — СПб: Глаголъ, 1995. — С. 10. — ISBN 5-15-321057-X.
Әҙәбиәт
үҙгәртергә- Булыгин А. К. Карузо. — М.: Молодая гвардия, 2010. — 438 с. (Жизнь замечательных людей: сер. биогр.; вып. 1264).
- Ильин Ю., Михеев С. Великий Карузо. — СПб.: Глаголъ, 1995. — 264 с.
- Торторелли В. Энрико Карузо / Пер. с итал. Н. В. Вишневской; Общая редакция И. И. Мартынова. — М.: Музыка, 1965. — 176, [12] с. — 75 000 экз.
- Фучито С., Бейер Б. Дж. Искусство пения и вокальная методика Энрико Карузо / Пер. с нем. — СПб.: Композитор, 2004. — 56 с.
- Энрико Карузо на сцене и в жизни / пер. с англ. П. П. Малькова; общая редакция М. П. Малькова. — М.: Аграф, 2002. — 480 с. — (Волшебная флейта). — 1500 экз. — ISBN 5-7784-0206-6.
- Мальков М. П. Достойный своего великого таланта / Энрико Карузо на сцене и в жизни. — М.: Аграф, 2002. — С. 450—460.
- Жорж Кунелли(Georges Cunelli). Титта Руффо, Карузо и Шаляпин (пер. с англ. М.Малькова) — электр. изд. Спб. 2017 Источник: Titta Ruffo. An Anthology. Edited by Andrew Farkas. Greenwood Press. London. England; pp. 63-68: G. Cunelli, Titta Ruffo, Caruso and Chaliapin.
- Сит телдәрҙә
- Bolig, J. R. Caruso records: a history and discography. — Mainspring Press, 2002. 216 p.
- Caruso, Dorothy. Enrico Caruso: His Life and Death, with discography by Jack Caidin. — Grant Press, 2007. — 316 p.
- Caruso D., Goddard, T. Wings Of Song. — N. Y., 1928. — 220 p.
- Caruso, Enrico, Jr. Caruso’s Caricatures. — Dover Publications, 1993. — 214 p.
- Caruso, Enrico, Jr. My Father and My Family (Opera Biography Series, № 2). — Amadeus Press, 2003. — 488 p.
- Fucito, Salvatore. Caruso and the Art of Singing. — Dover Publications, 1995. — 224 p.
- Gara, Eugenio. Caruso: Storia di un emigrante. Milan: Rizzoli, 1947. — 281 p.
- Gargano, Pietro & Cesarini, Gianni. Caruso, Vita e arte di un grande cantante. — Longanesi, 1990. — 336 p.
- Gargano, Pietro. Una vita una leggenda. — Editoriale Giorgio Mondadori, 1997. — 159 p.
- Greenfield, Howard S. Caruso: An Illustrated Life. — Trafalgar Square Publishing, 1991. — 192 p.
- Jackson, Stanley. Caruso. Stein And Day Publishers. — N. Y., 1972. — 302 p.
- Key P. V. R., Zirato В. Enrico Caruso: A Biography. — Boston: Little, Brown, and Co, 1922. — 459 p.
- Michele, Mary di. Tenor of Love: A Novel. — Penguin Canada, 2004. — 336 p.
- Mouchon, Jean-Pierre. Enrico Caruso: His Life and Voice. — Gap, France: Editions Ophrys, 1974. — 74 p.
- Robinson, Francis. Caruso His Life in Pictures. With discography by John Secrist. — N. York and London Studio Publications, inc., 1957. — 159 p.
- Scott, Michael. The Great Caruso. — Northeastern University Press, 1989. — 322 p.
- Vaccaro, Riccardo. Caruso. — Edizioni Scientifiche Italiane, 1995. — 466 p.
- Ybarra, T. E. Caruso: the Man of Naples and the Voice of Gold. — N. Y.: Harcourt, Brace and Company, 1953. — 315 p.
Шулай уҡ ҡара
үҙгәртергә- Фильм «Великий Карузо»
- Карузо (песня)
Һылтанмалар
үҙгәртергә- Фотографии
- Интересные факты о Энрико Карузо 2013 йыл 12 март архивланған.
- «РУССКАЯ МУЗЫКА ЗВУЧИТ В МИРЕ». Энрико Карузо — в цикле М.Малькова «Из коллекции редких записей».