Футбол буйынса СССР йыйылма командаһы

Футбол буйынса СССР йыйылма командаһы — футбол буйынса халыҡ-ара турнирҙарҙа һәм осрашыуҙарҙа СССР исеменән сығыш яһаған йыйылма команда. 1923 йылдан алып 1991 йылға тиклем була. Йыйылма команданы контролдә тотоусы һәм уға идара итеүсе ойошма булып СССР футбол федерацияһы тора.

Футбол буйынса СССР йыйылма командаһы
Флаг
Нигеҙләү датаһы	1924
Спортта ил өсөн сығыш яһай	СССР
Квалифицирован для	мужской футбол[d]
Спорт төрө	Футбол
Ҡатнашыусы	football at the 1952 Summer Olympics – men's tournament[d], football at the 1956 Summer Olympics – men's tournament[d], Чемпионат мира по футболу 1958[d], Чемпионат Европы по футболу 1960[d], Чемпионат мира по футболу 1962[d], Чемпионат Европы по футболу 1964[d], Чемпионат мира по футболу 1966[d], Чемпионат Европы по футболу 1968[d], Чемпионат мира по футболу 1970[d], Чемпионат Европы по футболу 1972[d], football at the 1972 Summer Olympics – men's tournament[d], football at the 1976 Summer Olympics – men's tournament[d], Чемпионат мира по футболу 1982[d], 1985 Nehru Cup[d], Чемпионат мира по футболу 1986[d], Four Nations Tournament[d], Чемпионат Европы по футболу 1988[d], Чемпионат мира по футболу 1990[d] һәм Scania 100 Tournament[d]
Дәүләт	СССР
Баш тренер	Анатолий Фёдорович Бышовец[d]
Капитан	Алексей Александрович Михайличенко[d]
Хужаһы	СССР футбол федерацияһы[d]
Ғәмәлдән сыҡҡан дата	13 ноябрь 1991
Победа	football at the 1956 Summer Olympics – men's tournament[d], Чемпионат Европы по футболу 1960[d] һәм 1985 Nehru Cup[d]
Код страны ФИФА	URS
Футбол буйынса СССР йыйылма командаһы Викимилектә

Ҡаҙаныштары

Донъя чемпионаттары

• 1966 йылғы донъя чемпионатында 4-се урын (тренеры — Николай Морозов)

Европа чемпионаттары

• 1960 йылда Европа чемпионы (тренеры — Гавриил Качалин)
• 1964 йылда Европа чемпионатының көмөш призеры (тренеры — Константин Бесков
• 1972 йылда Европа чемпионатының көмөш призеры (тренеры — Александр Пономарев)
• 1988 йылда Европа чемпионатының көмөш призеры (тренеры — Валерий Лобановский)

Йәйге Олимпия уйындары

• 1956 йылғы Олимпия уйындарының чемпионы (тренеры — Гавриил Качалин)
• 1988 йылғы Олимпия уйындарының чемпионы (тренеры — Анатолий Бышовец)
• 1972 йылғы Олимпия уйындарының бронза призеры (тренеры — Александр Пономарев)
• 1976 йылғы Олимпия уйындарының бронза призеры (тренеры — Валерий Лобановский)
• 1980 йылғы Олимпия уйындарының бронза призеры (тренеры — Константин Бесков)

Халыҡ-ара турнирҙарҙа сығыш яһау статистикаһы

Футбол буйынса донъя чемпионаты

Финал турнирҙары											Һайлап алыу турнирҙары
Йыл	Һөҙөмтә	Урын	И	В	Н	П	ЗГ	ПГ	Составтар		Урын	И	В	Н	П	ЗГ	ПГ
1930 йылғы футбол буйынса донъя чемпионаты	Ҡатнашмай										Ҡатнашмай
1934 йылғы футбол буйынса донъя чемпионаты
1938 йылғы футбол буйынса донъя чемпионаты
1950 йылғы футбол буйынса донъя чемпионаты
1954 йылғы футбол буйынса донъя чемпионаты
1958 йылғы футбол буйынса донъя чемпионаты	Сирек финал	7	5	2	1	2	5	6	Состав		1/3*	5	4	0	1	18	3
Футбол буйынса донъя чемпионаты 1958 (һайлап алыу турниры)	Сирек финал	6	4	2	1	1	9	7	Состав		1/3	4	4	0	0	11	3
1966 йылғы футбол буйынса донъя чемпионаты (һайлап алыу турниры)	4-се урын	4	6	4	0	2	10	6	1/4		6	5	0	1	19	6
Футбол буйынса донъя чемпионаты 1970	1/4 финал	5	4	2	1	1	6	2	Состав		1/3	4	3	1	0	8	1
1974	Квалификацияны үтмәй										1/3**	5	3	1	1	5	2
1978											2/3	4	2	0	2	5	3
1982	Икенсе группа этабы	7	5	2	2	1	7	4	Состав		1/5	8	6	2	0	20	2
1986	1/8 финал	10	4	2	1	1	12	5	Состав		2/5	8	4	2	2	13	8
Италия 1990	Группf этабы	17	3	1	0	2	4	4	ru:Чемпионат мира по футболу 1990 (составы)Состав		1/5	8	4	3	1	11	4
Бөтәһе	Иң яҡшыһы: 4-се урын	Ҡатнашыу: 7/14	31	15	6	10	53	34				52	35	9	8	110	32

• * — өҫтәмә матчта еңә;
• ** — Чили йыйылмаһы менән уйынға килмәгән өсөн техник яҡтан еңелеү иҫәпләнә.

Футбол буйынса Европа чемпионаты

Финал турнирҙары											Һайлап алыу турнирҙары
Йыл	Һөҙөмтә	Урын	И	В	Н	П	ГЗ	ГП	Составы		Урыны	И	В	Н	П	ГЗ	ГП
1960	Чемпион	1	2	2	0	0	5	1	Состав		Ярымфинал	2	2	0	0	4	1
1964	2-се урын	2	2	1	0	1	4	2	Состав		Ярымфинал	4	2	2	0	7	3
1968	4-е место	4	2	0	1	1	0	2	Состав		Полуфинал	8	6	0	2	19	8
1972	2-се урын	2	2	1	0	1	1	3	Состав		Ярымфинал	8	5	3	0	16	4
1976	Квалификациянан үтмәй										сирек финал	8	4	1	3	12	10
1980											4/4	6	1	3	2	7	8
1984											2/4	6	4	1	1	11	2
1988	2-се урын	2	5	3	1	1	7	4	Состав		1/5	8	5	3	0	14	3
1992	БДБ командаһы булараҡ сығыш яһай, 8-се урын, 3 уйын, 0-2-1, 1-4, 2 очко										1/5	8	5	3	0	13	2
Бөтәһе	1 Титул	Ҡатнашыу: 5/8	13	7	2	4	17	12				58	34	16	8	103	41

Тәүге аҙымдар

1924 йылғы СССР йыйылмаһы

Беренсе донъя һуғышы, Октябрь революцияһы һәм артабанғы Граждандар һуғышы ваҡиғалары менән бәйле оҙайлы тәнәфестән һуң Рәсәй дәүләте йыйылмаһы 1923 йылда РСФСР йыйылмаһы исеме менән саҡырыла. Ул саҡта команда Европалағы Эстония, Норвегия һәм Швеция йыйылма командаларына ҡаршы өс матчта уйнай, һәр ҡайһыһында еңә (дөйөм иҫәп 9:5). Бөтә Союз күләмендәге йыйылма командаһы тәүге тапҡыр 1924 йылдың аҙағында Төркиә йыйылма командаһына ҡаршы тәүге матч өсөн саҡырыла. Ул 1924 йылдың 16 ноябрендә Мәскәүҙә уйнала һәм совет футболсыларының еңеүе менән тамамлана — 3:0.

Артабанғы 11 йыл эсендә (1925—1935) СССР йыйылма командаһы 40-тан ашыу халыҡ-ара матч үткәрә, шуларҙың 4-е генә өйҙә була.

Үҙ тарихында тәүге тапҡыр СССР йыйылмаһы 1927 йылда Вена эшсе командаһынан Дрезденда 1:3 иҫәбе менән еңелә. Яуап матчында реванш ала.

1928—1929 йылдарҙа СССР йыйылма командаһы саҡырылмай.

Рәсми сығыштарының башланыуы

СССР ФИФА-ға икенсе донъя һуғышы тамамланғандан һуң бер йыл үткәс, 1946 йылдың 25 июнендә инә.

Шул уҡ ваҡытта йыйылма командала тәнәфес 17 йыл (1935—1952) тәшкил итә.

Бындай өҙөклөк СССР-ҙың икенсе донъя һуғышында әүҙем ҡатнашыуы ғына түгел, ә 1936 йылда футбол буйынса СССР чемпионаты башланыуы сәбәпсе була: совет футболының көсө илдең иң көслө клубтары матчтарында һынала. «Динамо» (Мәскәү), «Динамо» (Тбилиси), «ЦСКА» һәм «Спартак» (Мәскәү) 1937 йылда басктар командаһы менән осрашыуҙар үткәрә, улар бөтә матчтарҙа ла еңеү яулай, тик "Спартак"тан ғына еңелә. Шулай уҡ һуғыштан һуң Мәскәү "Динамоһы"ның, башҡа совет клубтары уйынсылары менән көсәйтелеп, Бөйөк Британияға сәйәхәте лә киң билдәле, уның барышында футболға нигеҙ һалыусылар менән 4 матч (2 еңеү, 2 тигеҙ иҫәп) уйнала.

Йыйылма команда рекордсмендары

Уйындар һаны буйынса

Олег Блохин — уйналған матчтар һаны буйынса рекордсмен һәм СССР йыйылма командаһының иң яҡшы бомбардиры

	Футболсы	Карьера	Уйындар	Туп
1	Олег Блохин	1972—1988	112	42
2	Ринат Дасаев	1979—1990	91	0
3	Альберт Шестернёв	1961—1971	90	0
4	Анатолий Демьяненко	1981—1990	80	6
5	Владимир Бессонов	1977—1990	79	4
6	Лев Яшин	1954—1967	78	0
7	Сергей Алейников	1984—1991	77	6
8	Муртаз Хурцилава	1965—1973	69	6
9	Олег Протасов	1984—1991	68	28
10	Валерий Воронин	1960—1968	66	5

Иң яҡшы бомбардирҙар

	Футболсы	Карьера	Уйындар	Туптар
1	Олег Блохин	1972—1988	112	42
2	Олег Протасов	1984—1991	68	28
3	Валентин Иванов	1956—1965	59	26
4	Эдуард Стрельцов	1955—1968	38	25
5	Виктор Колотов	1970—1978	55	22
6—8	Виктор Понедельник	1960—1966	29	20
	Игорь Численко	1959—1968	53	20
	Анатолий Банишевский	1965—1972	50	20
9	Анатолий Ильин	1952—1959	31	16
10	Анатолий Бышовец	1966—1972	39	15

Экипировка

Етештереүселәр

Йылдар	Форма етештереүселәр
1976—1991	Adidas

Өй уйындарында

1923—1976

1970 йылғы донъя чемпионаты (Бельгияға ҡаршы уйын)

1976—1978

1982

1986

Евро-1988

1988 йылғы йәйге Олимпия уйындарында футбол

1990 йылда футбол буйынса донъя чемпионаты

1991

1991 (некоторые матчи)

Ҡунаҡ булараҡ уйындарҙа

Донъя чемпионаты 1966 (КХДР-ға ҡаршы уйын)

1975 (Ирландия йыйылмаһына ҡаршы уйын)

Футбол буйынса донъя чемпионаты - 1982

Футбол буйынса донъя чемпионаты - 1986

Евро-1988

Футбол буйынса донъя чемпионаты - 1990

1991

Сәнғәттә

• Нәфис фильм Одиннадцать надежд (СССР, 1975 йыл)
• Нәфис фильм Гол в Спасские ворота (СССР, 1990 йыл)

Шулай уҡ ҡарағыҙ

• Футбол буйынса СССР Олимпия йыйылма командаһы
• Футбол буйынса БДБ йыйылма командаһы
• Футбол буйынса Рәсәй йыйылма командаһы
• Список игроков сборной СССР, СНГ, России по футболу

Әҙәбиәт

• Великие сборные: СССР. // Приложение к еженедельнику «Футбол». 2009, № 1 (37).
• Аксель Вартанян. Футбол в маскарадных нарядах // Спорт-Экспресс, № 8 (2800), 14 января 2002.
• Кенкишвили Симон Наскидович. «Однажды в Париже, или сборная СССР — первый чемпион Европы», Издательство АПСН СКНЦ ВШ, Ростов-на-Дону, 2011. ISBN 978-5-87872-612-2

Һылтанмалар

• Архив РСССФ с 1912 года (инг.)
• Архив РСССФ о игроках сборной СССР, сыгравших наибольшее количество матчей и забивших наибольшее количество голов (инг.)
• Все сборные СССР и России по футболу
• Медиа библиотека Сборной СССР по футболу
• Блестит только золото
• Детско-юношеские футбольные соревнования в СССР