Талибан
«Талибан», йәки талибтар (пушту طالبان «студенттар, мәҙрәсә шәкерттәре»), — донъяның күп илдәрендә тыйылған исламсылыҡ радикаль дини-сәйәси хәрбиләштерелгән хәрәкәт (шул иҫәптән Рәсәйҙә)[8].
| Талибан | |
| пушту طالبان | |
| Флаг[d] | |
 | |
| Нигеҙләү датаһы | 1994 |
|---|---|
 | |
| Террорист тип иғлан ителгән | Америка Ҡушма Штаттары[1] |
| Һуғыш/алыш | Гражданская война в Афганистане[d] һәм Панджшерский конфликт (2021)[d] |
| Нигеҙләүсе | Мухаммед Омар[d] һәм Абдул Гани Барадар[d] |
| Ойошма етәксеһенең вазифаһы | Әмир әл-мөьминин |
| Етәксе | Мухаммед Омар[d], Ахтар Мансур[d] һәм Хайбатулла Ахундзада[d] |
| Дәүләт |
Афғанстан |
| Ағзалар һаны | 70 000[2] |
| Сәйәси спектрҙағы урыны | ультраправые[d] |
| Сәйәси идеология | Исламсылыҡ[3], Пуштунвалай[d][4], Диүбәндилек[5], религиозный национализм[d], исламский фундаментализм[d] һәм джихадизм[d] |
| Барлыҡҡа килеү урыны | Ҡандағар |
| Штаб-фатирҙың урынлашыуы |
Афғанстан Пакистан Катар |
| Ил |
Афғанстан |
| Рәсми сайт | alemarahenglish.af |
| Һештег | Taliban[6] |
 | |
| Ҡыҙыҡһыныу өлкәһе | Шәриғәт |
| Сәйәси коалиция | Пакистан |
| Категория членов | Категория:Персоналии:Талибан[d] |
| Социаль селтәрҙә күҙәтеүселәр | 81 500 ± 99[7] |
 Талибан Викимилектә | |
Тарихы үҙгәртергә
Афғанстанда пуштундар араһында 1994 йылда барлыҡҡа килгән террористик ойошма, 1996 йылдан 2001 йылға тиклем Афғанстан менән идара итә һәм 2021 йылда власҡа ҡайта: 2021 йылдың яҙында америка ғәскәрҙәрен тулыһынса сығарыу ниәттәрен раҫланғандан һуң 15 августа илдең баш ҡалаһы Ҡабулды баҫып ала һәм Афғанстанды тулыһынса контролгә алыуын иғлан итә.
«Талибан» Рәсәйҙә (Рәсәй юғары суды)[9][10], Төркиәлә[11] һәм Канадала[12] террористик ойошма тип таныла. Әммә, шул уҡ ваҡытта, Рәсәйҙә 2022 йылдың мартынан Афғанстан менән аккредитация менән дипломатик мөнәсәбәттәр урынлаштырылыуын иҫәпкә алырға[13][14].
2021 йылдың 15 авгусында Ҡабулдың ҡолауынан һуң «Талибан» Афғанстандың бөтә биләмәһен үҙ контроленә ала һәм унда үҙенең власын урынлаштыра. Әлеге ваҡытта талиб власын БМО-ның бер дәүләт-ағзаһы ла танымаған. Халыҡ-ара берләшмә Ҡабул ҡолаған көндө эшләүен туҡтатҡан Афғанстан Ислам Республикаһының власын законлы тип иҫәпләүен дауам итә.
Кешеләре һаны үҙгәртергә
Иҫкәрмәләр үҙгәртергә
- ↑ Википедия на упрощённом английском языке (билдәһеҙ) — 2001.
- ↑ Афганский синдром. Бегство армии США или передача власти «Талибану»*?
- ↑ Why are Customary Pashtun Laws and Ethics Causes for Concern?
- ↑ UNDERSTANDING TALIBAN THROUGH THE PRISM OF PASHTUNWALI CODE
- ↑ Taliban - Oxford Islamic Studies Online
- ↑ (2) #Taliban - Twitter Search / Twitter
- ↑ (unspecified title)
- ↑ Единый федеральный список организаций, в том числе иностранных и международных организаций, признанных в соответствии с законодательством Российской Федерации террористическими. Дата обращения: 19 октябрь 2017. Архивировано 2 апрель 2016 года.
- ↑ Единый федеральный список организаций, в том числе иностранных и международных организаций, признанных в соответствии с законодательством Российской Федерации террористическими. ФСБ России (31 август 2021). Дата обращения: 31 декабрь 2021. Архивировано 2 апрель 2016 года.
- ↑ ФСБ опубликовала список запрещенных в РФ организаций. НТВ (27 февраль 2015). Дата обращения: 19 октябрь 2017. Архивировано 19 октябрь 2017 года.
- ↑ (2020-12-27) «Afgan Talibani: Dünü Bugünü ve Yarını». 2. ISSN 2021-08-16. Проверено 2021-08-18.
- ↑ Public Safety Canada: Listed Terrorist Entities. Дата обращения: 16 август 2021. Архивировано 1 март 2020 года.
- ↑ Лавров объявил об аккредитации в России первого дипломата от талибов 2022 йыл 31 март архивланған. // 31.03.2022 г. «Коммерсантъ».
- ↑ Лавров объявил об аккредитации в РФ первого дипломата правительства талибов 2022 йыл 31 март архивланған. // 31.03.2022 г. «Интерфакс».
- ↑ Библиотека КонтиненТа. Дата обращения: 8 декабрь 2006. Архивировано из оригинала 26 март 2007 года.
- ↑ Государственный и Политический строй Афганистана. Дата обращения: 2 декабрь 2006. Архивировано из оригинала 12 март 2007 года.
- ↑ Brutal one-legged fanatic who loves the limelight — Telegraph. Дата обращения: 15 июль 2021. Архивировано из оригинала 27 март 2007 года.
- ↑ Талибы в Афганистане увеличили свою численность на 35 процентов. Дата обращения: 15 август 2010. Архивировано 29 апрель 2010 года.
Әҙәбиәт үҙгәртергә
- урыҫ телендә
- Белокреницкий В. Я., Сикоев Р. Р. Движение Талибан и перспективы Афганистана и Пакистана. — М.: Институт востоковедения РАН, 2014. — 216 с.
- Большая российская энциклопедия : [в 35 т.] / гл. ред. Ю. С. Осипов. — М. : Большая российская энциклопедия, 2004—2017.
- Коргун В. Г. Афганистан и «воины Аллаха» // Азия и Африка сегодня. — 2008. — № 9
- Марсден П. Талибан: Война и религия в Афганистане. / Пер. с англ. Е. Егоровой, Е. Клиновой. — М.: Городец, 2002. — 173 с. ISBN 5-9258-0043-5
- Никитенко Е. Г. Движение «Талибан»: прошлое или будущее? // Военная мысль. — 2004. — № 4.
- Рашид А. Талибан. Ислам, нефть и новая Большая Игра в Центральной Азии (инг.)баш. / пер. с англ. М. Поваляева. — М.: Библион — Русская книга, 2003. — 368 с. — 3000 экз. — ISBN 5-902005-03-5, ISBN 1-86064-417-1.
- Сикоев Р. Р. Талибы (религиозно-политический портрет). — 2-е изд. — М.: Институт востоковедения РАН: Крафт+, 2004. — 251 с. ISBN 5-93675-064-7
- Большая российская энциклопедия : [в 35 т.] / гл. ред. Ю. С. Осипов. — М. : Большая российская энциклопедия, 2004—2017.
- Умнов А. Ю. «Талибан» в исламском контексте // Ислам на постсоветском пространстве: взгляд изнутри. / Под ред.: А. В. Малашенко, М. Б. Олкотт; Московский центр Карнеги. — М.: Арт-Бизнес-Центр, 2001. —320 с. — 3000 экз.
- Умнов А. Ю. Талибы и террористы — не одно и то же // Мировая экономика и международные отношения. — 2002. — № 3. — C. 53—54
- Шашок Л. А. Эволюция радикального исламского движения «Талибан» от основания до наших дней. — М : Этносоциум, 2020. — 113 с. ISBN 978-5-907021-61-7 500 экз.
- башҡа телдәрҙә
- Afsar Sh, Samples Ch., Wood Th. The Taliban: An Organizational Analysis // Military Review (инг.)баш.. May/Jun2008. — Vol. 88. — № 3. — P. 58-73 (пер. на русс. — «Талибан. Организационный анализ»)
- Goodson L. P. Afghanistan’s endless war: State failure, regional politics, and the rise of the Taliban. — Seattle; London, 2001.
- Matinuddin K. (инг.)баш. The Taliban Phenomenon: Afghanistan 1994—1997. — Karachi: Oxford University Press, 1999. — ISBN 0-19-579274-2.
Һылтанмалар үҙгәртергә
|
Талибан Викимилектә |
|---|---|
|
Талибан Викияңылыҡтарҙа |
- «Голос Джихада», сайт движения Талибан. Доступен на пушту, урду 2015 йыл 18 ноябрь архивланған., дари (фарси-кабули), арабском 2020 йыл 6 декабрь архивланған. и английском.
- Талибан — Лентапедияла мәҡәлә. 2012 йыл.
- Асатрян Г. Э. Соглашение США с талибами: признание провала американцев в Афганистане? // ТАСС, 02.03.2020
- Асатрян Г. Э. Талибам помощь России не нужна. Что стоит за скандальной публикацией New York Times // ТАСС, 29.06.2020
- Кривушин И. В. Талибан // Кругосвет
- Густерин П. В. Как вырождается «Талибан» // Военное обозрение. — 11.09.2014.
Был тамамланмаған мәҡәлә. Һеҙ мәҡәләне төҙәтеп һәм тулыландырып Википедия проектына ярҙам итә алаһығыҙ.