Сэки Такакадзу
Сэки Такакадзу (яп. 関孝和, 1642 йыл (?) — 5 декабрь 1708 йыл), шулай уҡ Сэки Кова (яп. 関 孝和 сэки ко: ва булараҡ билдәле) — Эдо периоды Япония математигы. Япон математика мәктәбенә нигеҙ һалыусы. Готфрид Лейбниц һәм Исаак Ньютон замандашы. Көнбайышта билдәле булған теоремалар һәм төшөнсәләр индерә: Бернулли Һандары (1712), результант, детерминант (1683). Байтаҡ математик хеҙмәттәр һәм ҡатмарлы мәсьәләләр авторы. Уның эйәрсәндәре тарафынан «иң аҡыллы математик» (япон. 算聖) ҡушаматы бирелә. Псевдонимы — Дзиютэй (япон. 自由亭).
| Сэки Такакадзу | |
| япон. 関孝和 | |
 | |
| Тыуған көнө | |
|---|---|
| Вафат көнө | |
| Вафат урыны | |
| Ил | |
| Ғилми даирәһе | |
Биографияһы үҙгәртергә
Сэки Такакадзу 1642 йылда самурай ғаиләһендә тыуған. Уның атаһы Утима Нагааки Император советнигы Токугава Таданагиҙа офицер һәм 3-сө сегун Токугава Иэмицу булып хеҙмәт иткән. Утиям ғаиләһе Кодзукэ префектураһы Фудзиока ҡасабаһында, Гумманың заманса префектураһы территорияһында йәшәй. Йәш саҡта Тәкәдзәне аҫрауға алынған улы менән Сэки тип аталған самурай ырыуына бирәләр, шуға фамилияһын алмаштыра.
20 йәшендә Такакадза Каи провинцияһында бухгалтерия инспекторы итеп Токугава Цунасигэға һәм уның улы Цунатояға эшкә инә. Ул һуңыраҡ Токугава Иэнобуҙың 6-сы сегуны булып китә.
1704 йылда, Цунатоёны 5-се сегун Токугава Цунаёсиның вариҫы итеп тәғәйенләгәндән һуң, Такакадзу сегунаттың тура вассалы була һәм үҙенең сюзерены менән Эдо һарайына күсә.
Элекке инспекторҙы сегун һаҡлағыстарының кесе башлығы вазифаһына тәғәйенләйҙәр һәм йыллыҡ килем 250 тоҡ дөгө 10 хеҙмәтсе бирәләр.. Ләкин 1706 йылда Такакадзу ауырыуы сәбәпле вазифаһын ҡалдырырға мәжбүр була, 1708 йылдың 5 декабрендә вафат була. Уны Утияма ырыуы кәшәнәһендә, Дзерин-дзи монастырында, Токиолағы Синдзюку районының хәҙерге Бэнтэн кварталы биләмәһендә ерләнә.
Сэк Такакадзуҙың математика буйынса уҡыуы тураһында аныҡ мәғлүмәттәр юҡ. Риүәйәт буйынса ул аныҡ фәндәрҙе «Записи о безграничной вечности» (япон. 塵劫記дзинко:ки) 1627 йылғы Еида Мицуеси авторлығындағы математика дәреслеге буйынса үҙе өйрәнгән.[1] 30 йәшенә Такакадза бер-бер артлы математика буйынса сифатлы әсбаптар баҫтырып сығара: «Задачи по математике» (япон. 算法闕疑抄Сампо: гэцугисё:) йәки «Счёты» (япон. 算俎сансо) ул "Яҙмаларға " йыш мөрәжәғәт итеүен дәлилләй.
Такакадза, моғайын, Японияла булған арифметика буйынса иҫке Ҡытай эштәрен дә өйрәнгәндер, тигән фаразлау бар. Математика аренаһына уның тәүге сығыуЫ — 1674 йылда «Утончённая математика» (япон. 発微算法хацуби сампо:) монографияһы. Унда «Древние и современные способы вычисления» (япон. 古今算法記) Савагути Кадзуюки эшендә ҡуйылған бурысҡа яуап бирә.
Иҫкәрмәләр үҙгәртергә
- ↑ Записи о безграничной вечности // Женский университет Нары (яп.). Дата обращения: 5 декабрь 2010. Архивировано 10 декабрь 2008 года.
Әҙәбиәт үҙгәртергә
- Рубель В. А. Японська цивілізація: традиційне суспільство і державність. — Київ: «Аквілон-Прес», 1997.
Һылтанмалар үҙгәртергә
- Takakazu Shinsuke Seki (ингл.). Дата обращения: 5 декабрь 2010. Архивировано 11 май 2012 года.
- Seki Takakazu // Encyclopædia Britannica (ингл.). Дата обращения: 5 декабрь 2010. Архивировано 11 май 2012 года.