Бетховендың 5-се симфонияһы

Симфония № 5 до минор, 67- се әҫәр — Людвиг Ван Бетховен тарафынан 1804—1808 йылдарҙа яҙылған классик музыканың иң билдәле, популяр һәм йыш башҡарылған симфонияның береһе.1808 йылда тәүге тапҡыр Венала башҡарыла, тиҙҙән симфония мәшһүр әҫәр репутацияһын ала. Э. Т. А. Гофман симфонияны "дәүерҙең иң күренекле әҫәрҙәренең береһе ", тип атай. Бетховен үҙе симфонияһының беренсе өлөшөнөң төп мотивы тураһында : «Яҙмыш шулай ишек шаҡый».

Бетховендың 5-се симфонияһы
Нигеҙләү датаһы	1807
Атамаһы	5. Sinfonie
Производная работа	Symphony No. 5[d]
Сәнғәт формаһы	Симфония
Место первого исполнения	Ан дер Вин[d]
Нәшер ителеү ваҡыты	1809
Композитор	Людвиг ван Бетховен
Бағышланған	Йозеф Франц фон Лобковиц[d] һәм Андрей Кириллович Разумовский[d]
Тональность	до минор[d]
Беренсе тапҡыр башҡарыла	22 декабрь 1808
Музыкальный мотив	{\clef treble \key c \minor \set Staff.midiInstrument=#"violin"\tempo"Allegro con brio"2=108\time 2/4r8g'\ff[g'g']ees'2\fermata r8f'[f'f']d'2~d'\fermata}
Авторлыҡ хоҡуғы статусы	🅮[d]
Номер опуса	67
Бетховендың 5-се симфонияһы Викимилектә

1804 йылда Бетховен. В.Мэлер яҙған портрет фрагменты.

Симфонияның беренсе өлөшөнөң төп һәм еңел танылған элементы булып дүрт акттан торған икеләтә мотив тора:

Симфония, бигерәк тә уның башланғыс мотивы (" яҙмыш мотивы"булараҡ билдәле, «яҙмыш темаһы»), киң билдәлек ала, бик күп әҫәрҙәргә уларҙың элементтары үтеп инә; классиктан төрлө жанрҙағы популяр мәҙәниәткә тиклем: кино, телевидение һәм б. Ул классик музыка символдарының береһенә әүерелә.

Ижад ителеү тарихы

Бишенсе симфонияны тыуҙырыу ижадының әҙерлек осоро оҙайлы булыуы менән дә билдәле. Автор Өсөнсө симфония өҫтөндә эште тамалағас та, 1804 йылда симфонияның беренсе ҡарамаларын ижад итә башлай. Бетховен Бишенсе симфония өҫтөндәге эште бер нисә тапҡыр туҡтата. Был уның башҡа әҫәрҙәрҙе ижад итеүгә әҙерлеккә бәйле була, шул иҫәптән "Фиделио"операһының тәүге варианты, Соната № 23 (Аппассионата), өс ҡыллы квартет, скрипка һәм фортепиано өсөн концерт һәм Дүртенсе симфония. 1807—1808 йылдарҙа Бишенсе симфонияның һуңғы өҫтәмә эшкәртмәһе параллель рәүештә Алтынсы симфоникя менән бергә эшләнә,ә икеһенең дә премьераһы бер үк концертта үтә.

Был ваҡытта Бетховенға 35-38 йәштәр була, уның тормошо һаңғыраулана барыуы арҡаһында ҡатмарлана бара. Был ваҡыт композиторҙы уратып алған донъя Наполеон һуғышы , Австриялағы сәйәси сыуалыштар һәм 1805 йылда Вена Наполеон ғәскәрҙәре тарафынан баҫып алыныуы менән билдәле.

Премьераһы

Бетховен симфонияны үҙен ҡурсалаған ике кешегә арнаған: кенәз Ф. Й.фон Лобковицаға һәм граф А. К. Разумовскийға . Бағышлау 1809 йылдың апрель айында әҫәрҙең беренсе баҫмаһында баҫылып сыға.

Театр- ан-дер-Вин, 1815 й.

1808 йылдаың 22 декарендә симфония беренсе тапҡыр халыҡҡа Венаның " Театр ан-дер-Винда "тотош Бетховендың әҫәрҙәренән торған һәм автор үҙе идара иткән ҙур концерт-бенефиста башҡарыла. Программала ике симфония һаны буйынса кире тәртип менән башҡарылыу билдәләнә: Бишенсе симфония № 6 тип, ә Алтынсы симфония — № 5 тип һанала. Программа үҙ эсенә ала:

1. Симфония № 6 (Пасторальную);
2. Ария «О,изменник» («Ah, perfido»), Op. 65;
3. Части Kyrie һәм Gloria из — Мессы до мажор ;
4. Концерт для фортепиано с оркестром № 4 (Бетховендың үҙе башҡарыуында);

(антракт)

1. Бишенсе симфония (программала «Ҙур симфония до минор» булараҡ билдәләнә);
2. Sanctus өлөштәре һәм Benedictus Мессы до мажорҙан ;
3. Хоральная фантазия.

Премьера уңышһыҙ була. Концерт дүрт сәғәт дауам итә — 18:30 — 22:30. Залда бик һыуыҡ була, тамашасы яңы материалдарҙың күплегенән арый, икенсе бүлектең башында әҫәрҙе тулыһынса ҡабул итә алмайҙар, бигерәк тә Бишенсе симфония кеүек новаторлыҡты. Башта кисәне симфония до минор менән тамамлау планлаштырыла, әммә Бетховен, тыңлаусыларҙың да һәм оркестранттарҙың да арыуынан һағая төшөп, ул һуңғыһы булмаһын өсөн, тағы бер нисә әҫәр өҫтәй. Репетиция етерлек дәрәжәлә булмау арҡаһында, башҡарыу сифатын яҡшыртырға теләйһе генә ҡала. Хоральная фантазияның аҙағында музыканттар хата ебәрәләр, һөҙөмтәлә уны баштан башларға тура килә, шулай итеп, концерттың ваҡыты тағы ла һуҙыла).

Баһалар

Бетховендың уҡыусыһы, пианист һәм музыкаль педагог Карл Черни, һәм Бремен капельмейстеры В. К. Мюллер бер-береһенә бәйһеҙ рәүештә,Бетховен Бишенсе симфонияһың темаһын билдәле урман ҡошо,Европаның урта киңлектәрендә таралған, шулай уҡ Веналағы Пратер паркында (Бетховен,ғәҙәттә,унда йөрөргә яратҡан) йәшәүсе һоло турғайы тауышына оҡшатып алған, тип иҫәпләйҙәр.

(аудио)
	[[:Файл:{{{Имя_файла}}}|{{{Название}}}]]
	[[Файл:{{{Имя_файла}}}|left|180px|noicon]]
Помощь по воспроизведению

(аудио)
	[[:Файл:{{{Имя_файла}}}|{{{Название}}}]]
	[[Файл:{{{Имя_файла}}}|left|180px|noicon]]
Помощь по воспроизведению

(аудио)
	[[:Файл:{{{Имя_файла}}}|{{{Название}}}]]
	[[Файл:{{{Имя_файла}}}|left|180px|noicon]]
Помощь по воспроизведению

(аудио)
	[[:Файл:{{{Имя_файла}}}|{{{Название}}}]]
	[[Файл:{{{Имя_файла}}}|left|180px|noicon]]
Помощь по воспроизведению

Оркестр составында

Ағас тынлы

флейта-пикколо була (4-се өлөшө)

2 флейта

2 гобой

2 кларнет (B)

2 фагот

контрафагот була (4- се өлөшө)

Баҡыр тынлы

2 валторна

2 торба

3 тромбон

Һуҡма

литавралар

Ҡыллы

I һәм II скрипка

альттар

виолончелдар

контрабастар

Формаһы

Әҫәр дүрт өлөштән тора:

1. Con brio Allegro (сонатный allegro, до минор)
2. Con Andante moto (вариациялар икеләтә, ля бемоль мажор)
3. Scherzo. Allegro (минор тиклем)
4. Allegro (финал, соната формаһы, до мажор)

III һәм IV өлөштәре тәнәфесһеҙ башҡарыла

Һылтанмалар

• Симфония № 5 (Бетховен): ноты произведения на International Music Score Library Project