Самохвалов Александр Николаевич (рәссам)

Самохвалов Александр Николаевич (9 (21) август 1894, Бежецк, Тверь губернаһы, Рәсәй империяһы — 20 август 1971, Ленинград, СССР) — совет рәссамы, график, ҡулланма сәнғәте оҫтаһы, монументалист, плакатсы. РСФСР-ҙың атҡаҙанған сәнғәт эшмәкәре (1967), РСФСР Рәссамдар союзының Ленинград ойошмаһы ағзаһы.

Самохвалов Александр Николаевич (рәссам)
Зат	ир-ат
Гражданлыҡ	Рәсәй империяһы  РСФСР  СССР
Тыуған көнө	9 (21) август 1894 или 8 (20) август 1894
Тыуған урыны	Бежецк[d], Тверь губернаһы[d], Рәсәй империяһы
Вафат булған көнө	20 август 1971({{padleft:1971|4|0}}-{{padleft:8|2|0}}-{{padleft:20|2|0}}) (77 йәш)
Вафат булған урыны	Санкт-Петербург, РСФСР, СССР
Ерләнгән урыны	Комарово ҡасабаһы зыяраты[d]
Һөнәр төрө	рәссам
Уҡыу йорто	Юғары сәнғәт училищеһы И. Е. Репин исемендәге Санкт-Петербург һынлы сәнғәт, скульптура һәм архитектура институты Император художество академияһы
Сәнғәт йүнәлеше	реализм[d]
Ойошма ағзаһы	СССР Рәссамдар союзы[d]
Жанр	портрет[d] һәм графика[d]
Маҡтаулы исемдәре һәм башҡа бүләктәре
Защитник авторских прав	reproduction right represented by CISAC-member[d] һәм reproduction right not represented by CISAC member[d]
Хеҙмәттәре тупланмаһы	Милли сәнғәт галереяһы[d], Нижнетагильский музей изобразительных искусств[d], Костромской государственный историко-архитектурный и художественный музей-заповедник[d], Государственный Русский музей[d], Волгоградский музей изобразительных искусств имени И. И. Машкова[d] һәм Әрмәнстандың Милли картиналар галереяһы
Авторлыҡ хоҡуҡтары статусы	эштәре авторлыҡ хоҡуҡтары менән яҡланған[d]

Биографияһы

Александр Самохвалов 1894 йылдың 9 (21) авгусында Тверь губернаһының Бежецк ҡалаһында тыуған. Атаһы Николай Дмитриевич Самохвалов ваҡ сауҙа менән шөғөлләнә (1917 йылда вафат була). Самохваловтың әсәһе Елена Фёдоровна (ҡыҙ фамилияһы Чистякова, 1937 йылда вафат була) йорт хужалығы һәм дүрт бала тәрбиәләү менән шөғөлләнә. Самохвалов белемен Калязин ҡалаһында механика-техник училищела башлай, унан 1908 йылда, рәссам автобиографияһында 1950-се йылдар башында яҙыуынса, «мәктәп революцион хәрәкәтендә» ҡатнашҡаны өсөн ҡыуыла. Артабан Бежецкта реаль училище тамамлай.

Император сәнғәт академияһы ҡарамағындағы Юғары сәнғәт училищеһында уны япҡанға тиклем (1914—1918) уҡый, һуңынан тыуған яғына Бежецкка ҡайта. Белем алыуҙы Петроград ирекле сәнғәт оҫтаханаларында тамамлай (1919—1923).

Уҡытыусылар араһында Александр Самохваловҡа К. С. Петров-Водкин айырым йоғонто яһай. Петров-Водкин эшләгән картина төҙөлөшөнөң арауыҡ системаһы, төҫ һәм форма нисбәте проблемалары Александр Самохваловты һоҡландыра, уның өсөн үҙенең күҙаллауҙарын, дәүерҙең образлы кәүҙәләнешен эҙләү ижадтың даими юлдашы булып китә. К. С. Петров-Водкин менән Сәмәрҡәндҡа сәйәхәте осраҡлы түгел (1921) һәм матди мәҙәниәт тарихы институты экспедицияһы составында һәйкәлдәрҙең эскиздары һәм үлсәмдәре буйынса эш алып барыуын һуңыраҡ ул үҙенең донъяға ҡарашында һәм ижадында боролош булараҡ ҡабул итә. Рәссамдың ижади стиле формалашыуына тағы ла бер көслө тәьҫораттар булып Александр Самохваловтың Иҫке Ладогалағы Георгий соборын тергеҙеүҙә ҡатнашыуы тора (1926), унда ул үҙе өсөн боронғо рус фреска һынлы сәнғәтен аса.

Александр Самохвалов күргәҙмәләрҙә 1914 йылдан ҡатнаша башлай. 1917 йылда «Сәнғәт донъяһы» рәссамдар берекмәһе күргәҙмәһендә ҡатнаша. Портреттар, жанрлы картиналар, пейзаждар яҙа. Плакат, скульптура, монументаль һәм станоклы һынлы сәнғәт, биҙәү-ҡулланма сәнғәте менән шөғөлләнә, китаптар иллюстрациялай. 1920-се йылдарҙа «Рәссамдар берләшмәһе» (1922), «Ут-төҫ» (1924), «Рәссамдар түңәрәге» (1927—1928) берекмәләре күргәҙмәләрендә ҡатнаша.

Диплом картинаһы «Головомойка» (1923, Рус музейы), унда рәссам сюрреализмға стилистик яҡтан яҡын булған Петров-Водкин рухында «сферик перспектива» принциптарын кәүҙәләндерергә тырыша. Әммә Александр Самохвалов, модернистик-авангард эҙләнеүҙәре яйлап «тымыҡ сәнғәт» өлкәһенә йәки хатта «подполье»ға күскән мәлдә, үҙаллы ижади юлға баҫа. Шуға ҡарамаҫтан, Ленинград "Рәссамдар түңәрәге"нә эстетик яҡтан бик яҡын булған станок рәссамдары йәмғиәте оҫталары кеүек, Самохвалов, ярайһы уҡ рәсми, заказбуйынса эшләнгән әҫәрҙәрендә шиғри-ирекле символиканың сағыу һыҙаттарын һаҡлап ҡалыуға өлгәшә.

Самохвалов айырыуса «хеҙмәт һәм спорт геройҙарын» һүрәтләүҙә уңышлы була («Кондукторша», 1928; «Девушка с ядром»1933 йыл, Третьяков галереяһы; билдәле «Метростроевка» акварель серияһы, 1933—1934, башлыса Рус музейы) — ҙур пафостар менән тулы һәм шул уҡ ваҡытта сюрреалистик, «мифологик» һөйкөмлөлөк менән тулы образдары; романтик дан менән уратып алынған үҙенсәлекле серле хәҙерге заман алиһәләре. Нәҡ ул 1930-сы йылдарҙағы совет сәнғәтенең иҫтәлекле әҫәренә — «Футболка кейгән ҡыҙ» (1932) әҫәренә эйә була, унда рәссамдың йәш замандашының образын тыуҙырырға ынтылышы, өлгөрөп еткән оҫтаның һынлы сәнғәт бурысын аңлауы айырыуса тулы сағылыш таба.

1937 йылда Париждағы Халыҡ-ара күргәҙмәлә Самохваловтың «Девушка в футболке» картинаһы алтын миҙал менән бүләкләнә. Шул уҡ ваҡытта совет павильоны өсөн эшләнгән «Совет физик культураһы» панноһы һәм М. Е. Салтыков-Щедриндың "Бер ҡаланың тарихы"на иллюстрацияһы өсөн рәссам халыҡ-ара күргәҙмәлә ике Гран-при ала.

Александр Самохвалов китап һәм китап графикаһы менән 1920-се йылдар уртаһында шөғөлләнә башлай, Ленинградтың «Радуга» һәм «Детгиз» нәшриәттәре менән хеҙмәттәшлек итә. Ҡупшы әҙәби балалар китаптары, шул иҫәптән рәссамдың үҙенең текстары менән, ҙур иғтибарға лайыҡ («Наш город», 1927; «Ночные страхи», 1927; «Водолазная база», 1928; «Мстительный Худжар», 1929, һ. б.).

Александр Самохвалов шулай уҡ театр рәссамы булараҡ та уңышлы сығыш яһай. 30-сы йылдар уртаһынан А. Н. Островскийҙың «Бесприданница» (режиссёры С. А. Морщихин, 1935 йыл, ГБДТ, Ленинград), А. Н. Островскийҙың «Ҡыҙыу йөрәк», Э. Скрибтың «Стакан воды» (икеһе лә 1943, Пушкин исемендәге академия драма театры) һәм башҡа спектаклдәрҙе биҙәй. Самохвалов һуғыш башланғандан һуң А. С. Пушкин исемендәге Академия драма театры менән Новосибирскиға эвакуациялана, унда «Свадьба Кречинского», «Платон Кречет», «Маскарад», шулай уҡ Мәскәү оперетта театры өсөн бер нисә спектаклде биҙәй.

Ошоноң менән бергә Александр Самохвалов күп һанлы заказлы полотноларҙы ла башҡара («Киров физик культура хеҙмәткәрҙәре парадын ҡабул итә», 1935 йыл, Дәүләт һынлы сәнғәт музейы, «В. И. Лениндың Бөтә Рәсәй Советтар съезында күренеүе», 1939, Дәүләт музейы, «Еңеү парады», 1947, «Советтар һарайы» картинаһы өсөн эскиз, шәхси коллекция, «Киров һәм Сталин Волховстройҙа», 1950, шәхси коллекция, Лондон һ. б.). А. Самохваловтың станоклы һынлы сәнғәттә ижад иткән эштәре араһында шулай уҡ «В. Ленин һәм И. Сталин РСДРП-ның Икенсе съезында» (1939, ГРМ), «Фронтташ дуҫтар» (1946), «Сталинградка», «Вспоминая боевые дни» (икеһе лә 1948), «Портрет Е. Мравинского» (1950), «Под солнцем» (1953), "Кафе «Гурзуф» (1956), «Портрет М. А. Клещар» (1958) һәм башҡа картиналары ла бар

Файл:Самохвалов.JPG

«Комаровский некрополь» зыяратында А. Н. Самохвалов һәйкәле

1948—1951 йылдарҙа Самохвалов В. И. Мухина исемендәге Ленинград юғары сәнғәт-сәнәғәт училищеһының монументаль һәм декоратив һынлы сәнғәт кафедраһында уҡыта. «Минең ижади юлым» хәтирәләр китабы авторы (1977), «Тынғыһыҙ ҡояш йылдарында» (1996) повесы авторы. А. Н. Самохвалов әҫәрҙәренең күргәҙмәләре 1963, 1968 һәм 1975 йылдарҙа Ленинградта (Рәссамдар союзының Ленинград ойошмаһы, Яҙыусылар йорто, Дәүләт музейы) һәм 1964 йылда Мәскәүҙә күрһәтелә.

1926 йылдан Самохвалов Ленинградтың «Рәссамдар түңәрәге» берекмәһе ағзаһы була, уны 1928 йылда ҡалдыра. 1929 йылда «Рәссамдар йәмғиәте» ағзаһы була. 1929—1932 йылдарҙа — «Октябрь» рәссамдар йәмғиәте ағзаһы, 1932 йылдан — «Ленинград совет рәссамдары союзы» ағзаһы. 1938 йылдан 1940 йылға тиклем «Ленинград совет рәссамдары союзы» рәйесе урынбаҫары була.

1971 йылдың 20 авгусында Ленинградта 77-се йәшендә вафат була. Комаров зыяратында ерләнгән. Ҡәберҙәге һәйкәл федераль кимәлдә һаҡланған мәҙәни-тарихи мираҫ булып тора.

А. Н. Самохвалов картиналары Рәсәй дәүләт музейында, Третьяков дәүләт галереяһында, Рәсәй, Германия, Англия, Франция, АҠШ, Италия һәм башҡа илдәрҙең сәнғәт музейҙарында һәм шәхси коллекцияларында һаҡлана.

Хәтер

• 2010 йылда Ҙур проспект адресы буйынса 8 йортта архитектор В. Б. Бухаевҡа мемориаль таҡтаташ ҡуйылған.

Маҡтаулы исемдәре һәм бүләктәре

• Ленин ордены (27.10.1967) — совет сәнғәтен үҫтереүҙәге ҡаҙаныштары, хеҙмәтсәндәрҙе коммунистик тәрбиәләүҙә әүҙем ҡатнашҡаны һәм мәҙәниәт учреждениеларында күп йыллыҡ емешле хеҙмәте өсөн
• РСФСР-ҙың атҡаҙанған сәнғәт эшмәкәре (1967)

Шулай уҡ ҡарағыҙ

• Изобразительное искусство Ленинграда
• Дом Творчества художников «Старая Ладога»
• Портретная живопись в изобразительном искусстве Ленинграда

Сығанаҡтар

• Центральный Государственный Архив литературы и искусства. СПб. Ф.78. Оп.3. Д.49.
• Н. З. Стругацкий. Александр Самохвалов. — Искусство, № 5, 1933.
• Н. З. Стругацкий. Александр Самохвалов. — Ленинград — Москва: 1933.
• Выставка лучших произведений советских художников. Путеводитель. — М: Государственная Третьяковская галерея, 1941.
• Выставка живописи, графики и скульптуры. Советские художники ко дню 60-летия К. Е. Ворошилова. — М: Искусство, 1941.
• Каталог выставки лучших произведений советского искусства. — Новосибирск: Комитет по делам искусств при СНК СССР, 1942.
• Героический фронт и тыл. Всесоюзная художественная выставка. Каталог. — М: Государственная Третьяковская галерея, 1945.
• Выставка этюдов ленинградских художников. Каталог. — Л: ЛССХ, 1945.
• Всесоюзная художественная выставка. Каталог. — М: Государственная Третьяковская галерея, 1946.
• Выставка произведений ленинградских художников 1947 года. Каталог. — Л: ЛОСХ, 1948.
• Всесоюзная художественная выставка 1947 года. Каталог. — М — Л: Комитет по делам искусств при СМ СССР, 1947.
• Всесоюзная художественная выставка 1949 года. Живопись. Скульптура. Графика. Каталог. — М: ГТГ, 1950.
• Выставка произведений ленинградских художников 1951 года. Каталог. — Л: Лениздат, 1951. — С. 18, 48.
• <i id="mw9A">1917—1957. Выставка произведений ленинградских художников. Каталог.</i> Л., Ленинградский художник, 1958. С.28, 70—71.
• Никифоровская И. Итоги большой творческой работы // Вечерний Ленинград. 1957, 10 октября.
• Бродский В. Жизнеутверждающее искусство // Ленинградская правда, 1957, 11 октября.
• <i id="mw-w">Всесоюзная художественная выставка, посвящённая 40-летию Великой Октябрьской социалистической революции. Каталог</i>. — М: Советский художник, 1957. — С.69.
• Всесоюзная художественная выставка «40 лет ВЛКСМ». Каталог. — М: Министерство культуры СССР, 1958.
• Советская Россия. Республиканская художественная выставка. Каталог. — М: Министерство культуры РСФСР, 1960. — С.73.
• <i id="mwAQI">Осенняя выставка произведений ленинградских художников 1958 года. Каталог</i>. — Л: Художник РСФСР, 1959. — С.24.
• <i id="mwAQU">Выставка произведений ленинградских художников 1960 года. Каталог.</i> — Л: Художник РСФСР, 1963. — С.16.
• <i id="mwAQg">Выставка произведений ленинградских художников 1960 года. Каталог.</i> — Л: Художник РСФСР, 1961. — С.36.
• Александр Николаевич Самохвалов. Выставка произведений. Каталог. — Л: Художник РСФСР, 1963. — 48 с.
• Баршова И., Сазонова К. Александр Николаевич Самохвалов. Л., Художник РСФСР, 1963.
• Выставка произведений ленинградских художников 1961 года. Каталог. — Л: Художник РСФСР, 1964. — С. 36. — 252 с.
• <i id="mwARE">«Ленинград». Зональная выставка</i>. Л., Художник РСФСР, 1965. С.48.
• Молдавский Д. «Ленинград». На зональных художественных выставках // Литературная Россия, 1964, 27 ноября.
• Дмитренко А. Взором современника // Смена, 1964, 27 декабря.
• <i id="mwARg">Третья Республиканская художественная выставка «Советская Россия». Каталог.</i> М., МК РСФСР, 1967. С.50.
• Молдавский Д. Выставка Александра Самохвалова. / Смена, 1968, 31 января.
• Щеглов Е. Эпоха Ленина в творчестве художников России // Советская культура, 1970, 28 февраля.
• Каталог произведений художников Российской Федерации, переданных в дар организациям и учреждениям культуры (1963—1971 гг.). — М: СХ РСФСР, 1972. — С. 95.
• Выставки советского изобразительного искусства. Справочник. Том 3. 1941—1947 годы. — М: Советский художник, 1973. — С. 7, 10, 15, 32, 68, 90, 93, 122, 137, 181, 213, 214, 215, 232, 263, 272, 335, 342.
• Бродский В. О своих современниках // Ленинградская правда, 1975, 26 января.
• Савин В. Встреча с «Метростроевкой» // Смена, 1975, 28 января.
• Яковлева Л. Величие подвига // Вечерний Ленинград, 1975, 27 мая.
• Мямлин И. Сердце с правдой вдвоём… // Ленинградская правда, 1975, 1 июня.
• Леняшин В. Думая о будущем. Время. Художник. Творчество // Вечерний Ленинград, 1976, 26 января.
• <i id="mwAS0">Изобразительное искусство Ленинграда. Каталог выставки.</i> — Л: Художник РСФСР, 1976. — С. 29, 187.
• Самохвалов А. Мой творческий путь. — Л: Художник РСФСР, 1977.
• Выставки советского изобразительного искусства. Справочник. Том 5. 1954—1958 годы. — М: Советский художник, 1981. — С. 9, 121, 141, 377, 387, 446, 535, 549.
• Зингер Л. Александр Самохвалов. — М: Советский художник, 1982.
• Шевчук С. Фантазии Самохвалова // Вечерний Ленинград, 1986, 28 января.
• Лебедева И. В. Общество живописцев. К истории художественной живописи Ленинграда 1920-х годов // Сб. статей Советское искусствознание. Вып. 24. — М.: Советский художник, 1988. — С. 348—361.
• L' Ecole de Leningrad. Catalogue. — Paris: Drouot Richelieu, 25 Novembre 1991. — Р.60—64.
• Самохвалов А. Моя Самаркандия. — Санкт-Петербург: Искусство России, 1993. — 56 с.
• <i id="mwAT0">Ленинградские художники. Живопись 1950—1980 годов. Каталог</i>. — Санкт-Петербург: Выставочный центр ПСХ, 1994. — С.6.
• Александр Николаевич Самохвалов. Каталог выставки. — Тверь: Издательство «Приз», 1994. — 72 с.
• <i id="mwAUI">Этюд в творчестве ленинградских художников. Выставка произведений. Каталог.</i> — Санкт-Петербург: Мемориальный музей Н. А. Некрасова, 1994. — С. 6.
• <i id="mwAUU">Лирика в произведениях художников военного поколения. Живопись. Графика. Каталог.</i> — Санкт-Петербург: Мемориальный музей Н. А. Некрасова, 1995. — С. 6.
• Самохвалов Александр Николаевич. В годы беспокойного солнца. — Санкт-Петербург: Всемирное слово, 1996. — 288 с.
• <i id="mwAUo">Живопись 1940—1990 годов. Ленинградская школа. Выставка произведений</i>. — Санкт-Петербург: Мемориальный музей Н. А. Некрасова, 1996. — С.4.
• Связь времён. 1932—1997. Художники — члены Санкт-Петербургского Союза художников России. Каталог выставки. — Санкт-Петербург: ЦВЗ «Манеж», 1997. — С. 298.
• Vern G. Swanson. Soviet Impressionism. — Woodbridge, England: Antique Collectors' Club, 2001. — Р. 288.
• Russian Fine & Decorative Art. — Dallas, Texas: Heritage Auction Galleries, November 14, 2008. — Р. 170.
• Иванов С. Неизвестный соцреализм. Ленинградская школа. СПб., НП-Принт, 2007. С.2—3, 13, 20, 24, 28, 31, 80, 147, 369, 380—396, 398, 399, 401—406, 409—424, 439, 442—444, 446. ISBN 5-901724-21-6, ISBN 978-5-901724-21-7.
• Слудняков А. Творчество Николая Ионина в контексте развития ленинградской живописной школы 1920-х — 1940-х годов. Автореферат диссертации. — Санкт-Петербург, 2009.
• Санкт-Петербургская государственная художественно-промышленная академия им. А. Л. Штиглица. Кафедра монументально-декоративной живописи. — СПб., Искусство России. 2011. С. 66.

Һылтанмалар

• Произведения А. Н. Самохвалова из коллекции Русского музея в высоком разрешении
• Виртуальная выставка «Александр Самохвалов» из коллекции Русского музея и 23 музеев России (более 200 произведений)
• Энциклопедия русских художников. Самохвалов Александр Николаевич (1894—1971)(недоступная ссылка)
• Александр Николаевич Самохвалов на сайте галереи «Прошлый век»
• Выставка «Вокруг Круга художников. Графика А. Н. Самохвалова и А. Ф. Пахомова 1920-х — начала 1930-х гг.» в Тверской областной картинной галерее. 2019 йыл 26 ғинуар архивланған.
• Самохвалов Александр Николаевич. Биография и картины.
• Самохвалов Александр Николаевич. Биография
• Самохвалов Александр Николаевич. Картины, статьи, биография.
• Лекция «Творчество А. Н. Самохвалова 1920-х — 1930-х годов: в поисках стиля эпохи»