Саврасов Алексей Кондратьевич

Саврасов Алексей Кондратьевич (24 май 1830 йыл—8 октябрь 1897 йыл) — Рәсәй империяһы рәссам-пейзажсы, Передвижниктар ширҡәте ағзаһы, архетипик һәм культҡа әйләнгән «Ҡара ҡарғалар килде» («Грачи прилетели») пейзажы авторы,Император художество Академияһы академигы.

Саврасов Алексей Кондратьевич
рус. Алексей Саврасов
Зат	ир-ат
Гражданлыҡ	Рәсәй империяһы
Тыуған көнө	12 (24) май 1830
Тыуған урыны	Мәскәү, Рәсәй империяһы
Вафат булған көнө	26 сентябрь (8 октябрь) 1897 (67 йәш)
Вафат булған урыны	Мәскәү, Рәсәй империяһы
Ерләнгән урыны	Ваганьков зыяраты[d]
Балалары	Евгения Павлова[d]
Һөнәр төрө	рәссам, деятель изобразительного искусства
Эшмәкәрлек төрө	Һынлы сәнғәт, живопись һәм пейзаж[d]
Уҡыу йорто	Мәскәү һынлы сәнғәт, архитектура һәм төҙөү сәнғәте училищеһы[d]
Әүҙемлек урыны	Мәскәү
Сәнғәт йүнәлеше	реализм[d]
Жанр	пейзаж[d]
Хеҙмәттәре тупланмаһы	Метрополитен-музей[d], Нижнетагильский музей изобразительных искусств[d], Тюменский областной музей изобразительных искусств[d], Дәүләт Третьяков галереяһы[d], Национальный музей «Киевская картинная галерея»[d], Нижегородский государственный художественный музей[d], Латвийский национальный художественный музей[d], Екатеринбургский музей изобразительных искусств[d], Государственный музей Л. Н. Толстого[d], Национальный художественный музей Республики Беларусь[d], Государственный исторический музей[d], Государственный Русский музей[d] һәм Музей зарубежного искусства (Рига)[d]
Авторлыҡ хоҡуҡтары статусы	авторлыҡ хоҡуҡтарының ғәмәлдә булыу ваҡыты үткән[d]
Файлы артиста по адресу	Frick Art Research Library[d]
Авторҙың Викимилектәге ҡалыбы	Alexei Savrasov
Саврасов Алексей Кондратьевич Викимилектә

Биографияһы

Алексей Кондратьевич Саврасов 1830 йылдың 24 (12) майында Мәскәүҙә 3-сө гильдия сауҙагәре Кондратий Артемьевич Саврасов ғаиләһендә тыуған. Атаһы менән улы күпмелер ваҡыт фамилияһын «о» — Соврасов аша яҙған. А. К. Саврасов 1850-се йылдар уртаһына тиклем ошо рәүешле яҙған .

Үҫмер сағында уҡ һынлы сәнғәткә һәләтен күрһәтә. Улын «коммерция эштәренә» яраҡлаштырырға хыялланған атаһының теләгенә ҡаршы, 1844 йылда Мәскәү һынлы сәнғәт һәм скульптура училищеһына уҡырға инә, унда пейзажсы Карл Иванович Рабус класында уҡый.

Уҡыу ваҡытында 1850 йылда «Камень в лесу у Разлива» картинаһын яҙа. Сәнғәт белгестәре уны композиция буйынса бер ни тиклем йомшаҡ тип һанай. Шул уҡ йылда «Вид Московского Кремля при луне» картинаһы өсөн уға класлы булмаған рәссам дәрәжәһе бирелә.

Николай Александрович Рамаҙанов билдәләнеүенсә, рәссам «<… > мәлде бик тоғро һәм тормошсан итеп еткергән. Болоттарҙың хәрәкәтен күрәһең, ағас ботаҡтарының һәм үлән тауышын ишетәһең — ҡойма ямғыр яуасаҡ».

1852 йылда Рәсәй көньяҡ губерналары буйынса сәйәхәттән һуң, «Степь днём» һәм «Рассвет в степи» картиналарын яҙған.

1854 йылдың йәйендә, училище тамамлағас, Саврасов ике картина яҙа, уларҙы сәнғәт академияһының көҙгө күргәҙмәһендә күрһәтә: «Вид в окрестностях Ораниенбаума» һәм « Морской берег в окрестностях Ораниенбаума». Улар өсөн академик исеме бирелә; «Вид в окрестностях Ораниенбаума» картинаһын Павел Третьяков 1858 йылда һатып ала.

1858 йылда Саврасов һынлы сәнғәт һәм скульптура мәктәбенең пейзаж класы етәксеһе була. Киләһе йылда «Пейзаж с рекой и рыбаком» картинаһын яҙа.

1860 йылда Саврасов Мәскәү сәнғәт һөйөүселәр йәмғиәте ойошторған беренсе күргәҙмәлә ҡатнаша.

1862 йылда сит илдәргә сыға: Лондонда Бөтә донъя күргәҙмәһендә, Францияла, Швейцарияла, Германияла була. Василий Владимирович Пукирев менән берлектә А.К.Саврасов рус пейзаждарын үҙ эсенә алған рәсем дәреслеген төҙөү өҫтөндә эшләй. 1867 йылда «Ауыл күренеше» картинаһын, 1869 йылда — «Лосиный остров в Сокольниках», 1878 йылда — «Дом в провинциях» картинаһын яҙа.

А. к. Саврасов, 1870-се йылдарҙа

1871—1875 йылдарҙа Мәскәүҙә йәшәй. Саврасов Передвижниктар ширҡәте сәнғәте күргәҙмәләре экспозицияларында, 1873—1878 йылдарҙа — академик күргәҙмәләрҙә ҡатнаша.

Пейзаждың яңы принциптарын эҙләп Мәскәү тирәһендә күп эшләй: Сокольники, Кунцев, Мазилов, Строгин, Братцево; Рәсәйҙең төньяҡ провинцияларына, Волга буйына китә.

Был осорҙа картиналарың иң билдәлеһе — «Грачи прилетели» (1871), «Печерский монастырь близ Нижнего Новгорода» (1871), «Разлив Волги под Ярославлем» (1871) һәм «Радуга» (1875), «Просёлок» (1873), «Могила на Волге. Окрестности Ярославля» (1874). Саврасов картиналары шулай уҡ донъя күргәҙмәләрендә — 1873 йылда Венала һәм 1878 йылда Парижда һәм 1882 йылда Мәскәүҙә Бөтә Рәсәй күргәҙмәһендә ҡуйыла.

1870 йылдар аҙағында Саврасов алкоголизм менән яфалана, уның ижадында ҡараңғы мотивтар барлыҡҡа килә. 1882 йылда Мәскәү һынлы сәнғәт мәктәбенән бушатыла.

Ғүмеренең һуңғы йылдарын рәссам мохтажлыҡта үткәрә. «Һуңғы йылдарҙа, А. К. Саврасов ныҡлап эскесенә сыға, ҡайһы берҙә оҫтаханала пәйҙә була ине», — тип хәтерләй Владимир Алексеевич Гиляровский «Мәскәү һәм мәскәүлеләр» китабында.

Саврасов ижады тигеҙ булмай: 1887 йылда «Пейзаж» Село Волынское», 1893 йылда — «Весна. Огороды» картинаһы, 1894 йылда — «Распутица». «Һуңғы егерме йыл эсендә ул күргәҙмәләргә сыҡманы, онотолғандай булды», — тип хәтерләй Исаак Левитан.

А. К. Саврасов 1897 йылдың 26 сентябрендә (8 октябрь) Мәскәүҙә Хитровкалағы ярлылар госпиталендә вафат була. Ваганьково зыяратында ерләнгән (18 участок).

А. К. Саврасовтың яратҡан уҡыусыһы Исаак Левитан уҡытыусының үлеменә ошолай яуап бирә:

Саврасовтан башлап пейзаж һынлы сәнғәтендә лирика һәм тыуған иленә сикһеҙ һөйөү <… > һәм уның был ҡаҙанышы рус сәнғәте өлкәһендә бер ҡасан да онотолмаясаҡ.

И. М. Гронский былай билдәләй:

Рус һынлы сәнғәтендә Саврасовтар аҙ… Саврасов ниндәйҙер интим, тәбиғәтте үҙенә генә хас ҡабул итеүе менән яҡшы

Саврасовтың уҡысылары — Лев Каменев, Константин Коровин, Михаил Нестеров, Сергей Светославский, Николай Эллерт.

Галерея

• 
  Ҡара ҡарғалар килде
• 
  Кис
• 
  Просёлок
• 
  Вид на Кремль с Крымского моста в ненастную погоду
• 
  Пейзаж с рекой и рыбаками
• 
  Пейзаж. Волга яры. Пейзаж. Берег Волги
• 
  Пейзаж. Село Волынское
• 
  Сельский вид.Ауыл күренештәре
• 
  Ҡыш
• 
  Пейзаж с радугой. Йәйғор менән пейзаж
• 
  Вид в окрестностях Ораниенбаума. Ораниенбаум тирә-яғы күренештәре
• 
  Лосиный остров в Сокольниках.Сокольникиҙә мышы утрауы
• 
  Осенний пейзаж с заболоченной рекой при луне. Ай яҡтыһында көҙгө пейзаж һаҙлы йылға менән
• 
  Көҙ. Йылға буйындағы ауыл
• 
  Йәшен алдынан. Перед грозой
• 
  Айлы төн. Усаҡ менән пейзаж
• 
  Печерский монастырь близ Нижнего Новгорода.

Музей коллекциялары

А. К. Саврасов картиналары төп сәнғәт коллекцияларында:

• • Государственная Третьяковская галерея
  • Государственный Русский музей
  • Астраханская картинная галерея имени П. М. Догадина
  • Нижегородский государственный художественный музей
  • Донецкий областной художественный музей
  • Екатеринбургский музей изобразительных искусств
  • Красноярский художественный музей
  • Курская областная картинная галерея
  • Луганский областной художественный музей
  • Новосибирский художественный музей
  • Одесский художественный музей
  • Пензенская картинная галерея
  • Саратовский художественный музей имени А. Н. Радищева
  • Серпуховский историко-художественный музей
  • Симферопольский художественный музей
  • Таганрогский художественный музей
  • Рижский художественный музей
  • Государственный музей искусств Казахстана имени А. Кастеева
  • Национальный музей Молдовы.
  • Восточно-Казахстанский областной музей изобразительных искусств имени семьи Невзоровых

Хәтер

• Рәссам исеме менән Мәскәү өлкәһе Наро-Фоминский районының Апрелевка ҡалаһында урам бар.
• Мәскәүҙә Соко ҡасабаһында бер урам рәссам исеме менән аталған.
• 1956 йылда Саврасовҡа арналған СССР почта маркаһы сығарыла.
• Рәссам исеме менән Түбәнге Новгородта урам аталған.
• Воронеждың Левобережный районында Саврасов урамы бар.
• 1997 йылда Рәсәй Банкы номиналь хаҡы 2 һум булған көмөш коллекционер «А. К. Саврасов вафатына 100 йыл» тәңкәһен сығара..
• 
  СССР-ҙың почта маркаһы, 1956 йыл
• 
  СССР-ҙың почта маркаһы, 1956 йыл: «Ҡара ҡарғалар килде»
• 
  Рәсәй банкы иҫтәлекле тәңкәләр. 2 һум, көмөш, 1997 й.
• 
  Саврасов ҡәбере. Ваганьково зыяраты

Ғаиләһе

1857 йылда 31 йәшлек Софья Карловна Герцҡа (1826—1895) өйләнә.

Никахта дүрт ҡыҙ һәм бер ул тыуа. Ике балаһы бала сағында вафат була. 1876 йыл аҙағында никах тарҡала. Ҡатыны ҡыҙҙары Вера һәм Евгения менән Санкт-Петербургҡа һеңлеһе Аделаида Герцҡа йәшәргә китә. София Карловна 1895 йылдың 19 июлендә вафат була, Санкт-Петербургтан 20 км алыҫлыҡта Приморье сүллегенең Троица-Сергий монастырында ерләнә.

1887—1888 йылдарҙа Алексей Саврасов Мәскәүҙә Вера Ивановна Киндякова менән йәшәй. Уның фатирында бер нисә картина яҙа.

1893 йылдан алып ғүмеренең аҙағына тиклем Саврасов Дорогомилово-Тишинский тыҡрығында Екатерина Матвеевна Моргунова менән йәшәй (1856—1920 йй.). Уларҙың ике балаһы була, улдары — Моргунов Алексей Алексеевич, ҡыҙҙары — Надежда.

Рәссамдың өс апаһы һәм ҡустыһы Николай Кондратевич Соврасов (1837—1909) үҙенең фамилияһын атаһы кеүек «о» аша яҙа,2-се гильдия сауҙагәре, атаһының сауҙа эшен мираҫ итеп ала.

Әҙәбиәт

• • Добровольский О. М. Саврасов — М.: Молодая гвардия, 1983. — 271 с.: ил. — (Жизнь замечательных людей) [Электронная версия]
  • Кондаков С. Н. Юбилейный справочник Императорской Академии художеств. 1764-1914. — Спб.: Товарищество Р. Голике и А. Вильборг, 1915. — Т. 2 (Часть биографическая). — С. 174. — 459 с.
  • Константин Коровин. Воспоминания
  • Мальцева Ф. С. Алексей Кондратьевич Саврасов. — Л.: Художник РСФСР, 1989. — 192 c.
  • Саврасов, Алексей Кондратьевич // Брокгауз һәм Ефрондың энциклопедик һүҙлеге: 86 томда (82 т. һәм 4 өҫтәмә том). — СПб., 1890—1907. (рус.)
  • Телешов Н. Д. Записки писателя: Рассказы о прошлом и воспоминания. — М. : Советский писатель, 1950. — 358 с. — 30 000 экз.
  • Фёдоров-Давыдов А. А. Алексей Кондратьевич Саврасов (1830—1889): Жизнь и творчество — М.: Изд-во Акад. художеств, 1950. — 77, [1] с., [3] л. ил.: ил., портр. — (Русские художники: иллюстр. монографии / Акад. художеств СССР).

Һылтанмалар

• Алексей Саврасов. Интерактив сайт — галереяһы, хәтирәләр, видео 2021 йыл 25 февраль архивланған.
• Алексей Саврасов Кондратиевич. Биографияһы, ижады һәм рәссамдарҙың картиналары
• Алексей Саврасов Кондратиевич. Картина галереяһы