Википедия

Пирогов ордены

Пирогов ордены — Рәсәй Федерацияһының дәүләт наградаһы. Рәсәй Федерацияһы Президентының 2020 йылдың 19 июнендәге «Пирогов орденын һәм Лука Крымский миҙалын булдырыу тураһында» исемле 404-се Указына ярашлы булдырыла[⇨].

Пирогов ордены
Нигеҙләү датаһы 19 июнь 2020
Рәсем
Кем хөрмәтенә аталған Пирогов Николай Иванович
Дәүләт  Рәсәй
Юғарыраҡ дәрәжә «Диңгеҙ ҡаҙаныштары өсөн» ордены
Түбәнерәк дәрәжә Почёт ордены һәм орден «За заслуги в культуре и искусстве»[d]
Барлыҡҡа килеү урыны Мәскәү
Изображение орденской планки
Лауреаттар категорияһы Категория:Пирогов ордены кавалерҙары
 Пирогов ордены Викимилектә

Награда хәрби-ялан хирургияһына нигеҙ һалыусы, шулай уҡ ғилми дисциплина булараҡ хирургияға нигеҙ һалыусы урыҫ хирургы, ғалим һәм педагог Николай Иванович Пироговтың (1810—1881) исемен йөрөтә.

Тарихи контекст үҙгәртергә

 
Н И. Пирогов портреты. И. Е. Репин, 1881 йыл

Николай Иванович Пирогов 1810 йылдың 25 ноябрендә Мәскәүҙә тыуған[1][2]. 1828 йылда Император университетында медицина факультетының табип (медицина) фәндәр бүлеген тамамлай, 1828—1832 йылдарҙа Рәсәй университеттары өсөн профессорҙар әҙерләү өсөн асылған Император Дерпт университеты янындағы профессорлыҡ институтында хирургия буйынса махсус белем ала[1]. 1833 йылда уға медицина докторы дәрәжәһе бирелә, 1836 йылда ошо уҡ университетта теоретик һәм практик хирургия буйынса профессор итеп, ә тағы ла ун йылдан һуң Петербург фәндәр академияһы ағза-корреспонденты итеп һайлана[1][2].

Пирогов хәрби-ялан хирургияһына[1][2], шулай уҡ ғилми медицина дисциплина булараҡ хирургияға нигеҙ һалыусы тип һанала[1][2]. Тап Пирогов донъяла тәүге булып хәрби-ялан шарттарында наркозды ҡуллана; был ваҡиға 1847 йылда Салтин алышы барышында була[1][2]. Ҡырым һуғышы йылдарныда Пирогов Севастополдә баш хирург булып хеҙмәт итә, әлеге ҡала 11 ай дауамында ҡамауҙа була; артабан ул 1870—1871 йылдарҙағы француз — прусс һәм 1877—1878 йылдарҙағы рус- төрөк фронттарында кәңәшсе сифатында ҡатнаша[1][2]. 1854 йылда Пирогов Севастополде обороналау ваҡытында яраланған яугирҙарға операциялар яһаған саҡта, рус медицинаһы тарихында тәүге тапҡыр хәрби-ялан шарттарында гипс повязкаһын ҡуллана[2]. Үҙ хеҙмәттәрендә ғалим профилактик медицинаның, яраланғандарҙың дауалау һәм эвакуациялау, шулай уҡ уларҙы сорттарға бүлеү берҙәмлеге мөһимлеген билдәләй [1][2]. Пирогов 1881 йылдың 5 декабрендә вафат була[1]. Уның исеме бер нисә медицина учреждениеһына бирелгән, шул иҫәптән, Рәсәй медицина милли тикшеренеү медицина университетына[1][3].

Орден булдырыу тарихы үҙгәртергә

Пирогов орденының совет проекты үҙгәртергә

Тарихсы-фалерист В. А. Дуров билдәләүенсә, Бөйөк Ватан һуғышы йылдарында офицер-медиктарҙы наградлау өсөн Пирогов исемен йөрөткән орден булдырыу идеяһы тыуа[4]. Шулай уҡ һалдат Георгий тәреһен тергеҙеү, партизандарҙы бүләкләү өсөн Денис Давыдов орденын булдырыу һәм хатта немец Тимер тәреһенә ҡаршы ҡуйырлыҡ Тимер йондоҙ орденын булдырыу мөмкинлеге тикшерелә; әлеге проекттарҙың береһе лә тормошҡа ашмай[4].

Тарих фәндәре докторы, профессор С. С. Илизаров, КПСС Үҙәк комитетының фән бүлегендә 1942—1953 йылдар осорона ҡараған документтарын тикшереү һөҙөмтәһендә ғалимдарҙы бүләкләү өсөн М. В. Ломоносов, Д. И. Менделеев, Н. И. Пирогов , И. П Павлов исемдәрен йөрөткән ордендар булдырыу буйынса проекттар әҙерләнеүенә иғтибарын йүнәлтә [5].

Шулай уҡ архивта Ломоносов, Менделеев, Пирогов һәм Павлов ордендары проекттары тураһында ВКП(б) Үҙәк Комитеты секретары А. А. Жданов исеменә ебәрелгән документтар барлығы асыҡлана[6]. Шулай уҡ Илизаров, ордендарҙың проекттары башлыса 1945 йылда эшләнгән, тип билдәләй[6].

Архитектура академияһы аспиранты М. Першиндың, архитектор-рәссамдар А. К. Барутневтың һәм Я. О. Рубанчиктың, архитектор А. Н. Лансереның, рәссам А. Е. Лопухиндың Пирогов ордены эскиздары һаҡланған[7].

Статут проектына ярашлы, совет Пирогов ордены менән «медицина фәндәр өлкәһендәге ҙур ҡаҙаныштары һәм квалификациялы кадрҙар әҙерләүҙәге уңыштары өсөн» фән эшмәкәрҙәре бүләкләнеүе фаразлана[8]. Награданың ике дәрәжәһе булырға тейеш була: I дәрәжә ордены менән — академиктар, Фәндәр академияһының мөхбир ағзалары һәм фән докторҙары, II дәрәжә ордены фән докторы ғилми дәрәжәһенә эйә булмаған профессорҙар, фән кандидаттары, доценттар, өсөн юғары уҡыу йорто уҡытыусылары һәм ғилми-тикшеренеү институты ғилми хеҙмәткәре бүләкләнеү өсөн тәғәйенләнә[8].

Пирогов ордены Рәсәй бүләкләү системаһында үҙгәртергә

2020 йылға Рәсәйҙә, шулай уҡ СССР-ҙа, медицина ҡаҙаныштар өсөн бүләкләү өсөн тәғәйенләнгән Н. И. Пирогов исемен йөрөткән махсуслаштырылған ордендар булмай. Совет осоронда медицина хеҙмәткәрҙәренә «РСФСР-ҙың атҡаҙанған табибы» һәм «СССР-ҙың халыҡ табибы» исемдәре бирелә, ошондай уҡ исемдәр Рәсәй Федерацияһында ла индерелә: «Рәсәй Федерацияһының атҡаҙанған табибы» һәм «Рәсәй Федерацияһының атҡаҙанған һаулыҡ һаҡлау хеҙмәткәре»[9]. Йәмәғәт наградаһы сифатында Пирогов ордены 2004 йылдың 17 апрелендә Европа тәбиғи фәндәр академияһы тарафынан булдырыла[10]. 2014 йылда Рәсәй медицина тарихсылары йәмғиәте Пирогов миҙалын Рәсәй Федерацияһы Һаулыҡ һаҡлау министрлығының ведомство наградаһы булараҡ булдырыу башланғысы менән сығыш яһай.

 
Владимир Путин медицина хеҙмәткәрҙәре менән һанлы элемтә режимында осрашыу ваҡытында, 2020 йылдың 20 июне

2019 йылдың декабрендә Ухандә (Хубәй провинцияһы, Ҡытай) SARS-CoV-2 коронавирус инфекцияһы таралыуы теркәлә. 2020 йылдың 30 ғинуарында Бөтә донъя һаулыҡ һаҡлау ойошмаһы был сирҙе халыҡ-ара әһәмиәткә эйә булған йәмәғәт һаулыҡ һаҡлау өлкәһендә ғәҙәттән тыш хәл тип иғлан итә[11], ә 11 март — пандемия тип атай[12]. Рәсәйҙә COVID-19 инфекцияһы 2020 йылдың апрель уртаһында бөтә Федерация субъекттарында асыҡлана[13]. 2020 йылдың 26 майында Рәсәй Президенты В. В. Путин белдереүенсә, Рәсәйҙә эпидемия пигы үтелгән[14]. 2020 йылдың июнендә Рәсәй федерацияһы хөкүмәте рәйесе урынбаҫары Т. А. Голикова Рәсәйҙә COVID ауырыуының пигы 11 майға тура килде, тип иғлан итә: был көндә тәүлек эсендә 11 656 кеше ауырыған[15]. COVID — 19 сиренән Рәсәйҙә, рәсми мәғлүмәттәр буйынса, 2020 йылдың август аҙағында 17 меңдән ашыу кеше вафат булған[16]; шул уҡ ваҡытта сирләгән һәм вафат булғандарҙың һаны рәсми мәғлүмәттәр буйынса бер нисә тапҡыр тәнҡиткә дусар була, шул иҫәптән сит ил киң мәғлүмәт сараларында[17].

COVID — 19 пандемияһының Рәсәйҙә таралыу шарттарында медицина хеҙмәткәрҙәрен фиҙакәр хеҙмәте өсөн дәүләт наградаһын булдырыу тураһында ҡарар ҡабул ителә[18]. Рәсәй Федерацияһы Президенты В. В. Путиндың 2020 йылдың 19 июнендәге 404-се Указына ярашлы Пирогов орденының статуты һәм тасуирламаһы булдырыла[19]. Быға тиклем Рәсәйҙә, 2012 йылдың 3 майында, Рәсәй Президенты Д. А. Медведев тарафынан Изге великомученица Екатерина ордены булдырыла[20]. Пирогов ордены менән бер үк ваҡытта Президенттың ошо уҡ указы менән Лука Крымский миҙалы булдырыла.

Орден статуты үҙгәртергә

Орден статутына ярашлы, Рәсәй Федерацияһы Президентының 2020 йылдың 19 июнендәге «Пирогов орденын һәм Лука Крымский миҙалын булдырыу тураһында» тигән 404-сы Указы буйынса Пирогов ордены менән Рәсәй Федерацияһы граждандары түбәндәге осраҡтарҙа бүләкләнә[21]:

  • ғүмер өсөн ҡурҡыныс янаған ғәҙәттән тыш хәлдәр, эпидемиялар, хәрби хәрәкәттәр һәм башҡа шарттарҙа медицина ярҙамы күрһәтеүҙә фиҙакәрлек күрһәтеү өсөн;;
  • практик медицина эшмәкәрлеге өлкәһендәге хеҙмәттәре һәм махсус хәүефле сирҙәрҙе диагностикалау, иҫкәртеү һәм дауалау буйынса эште юғары һөҙөмтәле ойоштороу өсөн;
  • йәмәғәт сәләмәтлеген нығытыуға индергән өлөшө, йоғошло һәм йоғошло булмаған ауырыуҙарҙың барлыҡҡа килеү һәм үҫешеүҙе иҫкәртеү өсөн;
  • медицина фәндәре өлкәһендәге айырым ҡаҙаныштары, ауырыуҙарҙы иҫкәртеүҙең, диагностикалау һәм дауалауҙың инновацион ысулдарын әҙерләү һәм индереү, медицина реабилитацияһы өсөн;
  • яңы дарыуҙарҙың клиник тикшеренеүҙәрен, уларҙың доклиник тикшеренеүҙәрен үткәреү менән бәйле ҡаҙаныштары өсөн;
  • Рәсәй шәхси медицина ойошмалары өсөн квалификациялы кадрҙар әҙерләүҙәге ҙур ҡаҙаныштары өсөн;
  • ашығыс медицина ярҙамын ойоштороуҙа юғары сифатлы күрһәтеүҙән тыш, шулай уҡ пациенттарға юғары квалификациялы стационар бағыу менән бәйле бәйле хеҙмәттәр өсөн;
  • хоспистарға, госпиталдәргә, дауаханаларға һәм башҡа медицина ойошмаларына ярҙам итеү буйынса хәйриә һәм башҡа ижтимағи файҙалы эшмәкәрлекте тормошҡа ашырыуҙа шәхси хеҙмәттәре өсөн;
  • ирекле эшмәкәрлекте (волонтёрлыҡ) үҫтереүҙә, мәрхәмәтлек традицияларын һаҡлап ҡалыуҙа һәм арттырыуҙа, кешеләргә бушлай һәм эскерһеҙ ярҙам күрһәткәндәре, социаль әһәмиәтле проекттарҙы һәм программаларҙы тормошҡа ашырыу, сәләмәт йәшәү рәүешен популярлаштырыуҙа ҙур ҡаҙаныштары өсөн.

Орден статуты буйынса, «ҡатмарлы клиник осраҡтарҙа медицина ярҙамын күрһәтеү, айырыуса хәүефле ауырыуҙарҙы дауалау, Рәсәй медицина ойошмаларының фәнни эшмәкәрлегендә әүҙем ҡатнашыу өсөн» сит ил граждандары лайыҡ була ала"[21].

Рәсәй гражданын Пирогова ордены менән бүләкләү, ҡағиҙә булараҡ, орденға тәҡдим ителгән граждандың Рәсәй Федерацияһының башҡа дәүләт наградаһы булырға тейеш[21]. Шулай уҡ орден менән үлгәндән һуң наградлау рөхсәт ителә.

Орден билдәһе күкрәктең һул яҡында йөрөтөлә һәм Рәсәй федерацияһының башҡа ордендары булған осраҡта «Диңгеҙ ҡаҙаныштары өсөн» орденынан һуң урынлаштырыла[21]. Айырым осраҡтар өсөн орден билдәһенең миниатюр күсермәһен йөрөтөү ҡарала, «Диңгеҙ ҡаҙаныштары өсөн» орденының миниатюр күсермәһенән һуң урынлаштырыла. Хәрби кейемдә орден таҫмаһын йөрөткән саҡта ул «Диңгеҙ ҡаҙаныштары» ордены таҫмаһынан һуң урынлаштырыла.

Тасуирламаһы үҙгәртергә

 
Орден билдәһенең кире яғы

Пирогов ордены билдәһе көмөштән эшләнә. Ул дүрт мөйөшлө тура тәренән ғибәрәт, ҡыҙыл эмаль менән ҡапланған. Тәре ситтәре алтынға ялатылған тар һәм ҡабарынҡы рант менән ҡаймалана[22].

Тәрегә ҡабарынҡы күтәрмәле түңәрәк медальон һалынған, ул аҡ эмаль менән ҡапланған, ситендәге күтәрмәнән 2 мм аралыҡта эске ҡабарынҡы күтәрмә урынлашҡан, күтәрмәләр араһында фианиттар ҡуйылған. Медальонда Н. И. Пироговтың яртылаш боролған килеш портреты урынлаштырылған. Портрет өҫтөндә алтын төҫтәге рельефлы хәрефтәр менән «НИКОЛАЙ ПИРОГОВ» тип яҙылған. Тәре аҡ эмаль менән ҡапланған түңәрәк платформаға һалынған. Тәре остары араһында пирамидалар эшләнгән. Тәренең өҫкө өлөшөндә зәйтүн тажы һалынған, уның эсендә Гиппократ табағы — алтын төҫтәге йылан менән уратылған табаҡ — урынлашҡан[22].

Билдәнең артҡы яғында рельефлы хәрефтәр менән ордендың девизы «МИЛОСЕРДИЕ, ДОЛГ, САМООТВЕРЖЕННОСТЬ» яҙылған. Девиз аҫтында орден һаны күрһәтелгән[22].

Пирогов ордены билдәһе элмәк һәм дүңгәләк ярҙамында биш мөйөшлө ҡалыпҡа тоташтырыла, ҡалып аҡ төҫтәге ебәк муар таҫма менән уратылған. Таҫманың уртаһынан өс ҡыҙыл буй төшә. Таҫма киңлеге 24 мм, урталағы буйҙың киңлеге — 3 миллиметр, уның уң һәм һул яғындағы һәр буйҙың киңлеге — 2 миллиметр, уларҙың араһы — 1 миллиметр[22].

Пирогов ордены билдәһенең миниатюр күсермәһе ҡалыпта йөрөтөлә. Тәре остары араһы — 15,4 миллиметр тәшкил итә, ҡалыптың бейеклеге аҫҡы мөйөштән өҫкө яҡтың уртаһына тиклем — 19,2 миллиметр, үрге яҡтың оҙонлоғо — 10 миллиметр, һәр ҡабырғаның оҙонлоғо — 10 миллиметр, һәр береһенең оҙонлоғо шулай уҡ 10 миллиметр[22].

Хәрби кейемгә Пирогов ордены билдәһе таҫмаһын тағыу өсөн 8 мм бейеклктәге планка ҡулланыла. Пирогов ордены таҫмаһына розетка рәүешендә орден билдәһенең миниатюр һүрәте беркетелә, ул эмаль менән ҡапланған ҡалайҙан эшләнә. Тәре остары араһы — 13 мм, ә розетка диаметры 15 мм тәшкил итә[22].

Кавалерҙар үҙгәртергә

 
Пирогов ордены һәм уның таныҡлығы

Пирогов ордены менән тәүге бүләкләүҙәр 2020 йылдың 21 июнендә үткәрелә: был көндә Рәсәйҙә медицина хеҙмәткәрҙәре көнө билдәләнә. Рәсәй Федерацияһы Президентының «Коронавируслы инфекция (COVID-19) менән көрәшкә ҙур өлөш индергән, табип бурысын үтәгән ваҡытта күрһәткән юғары фиҙакәрлек һәм профессионализм өсөн» исемле 407-се указына ярашлы Пирогов орденына 1175 кеше лайыҡ була[23], ә Рәсәй Федерацияһы Президентының «Коронавирус инфекцияһына ҡаршы көрәшкә ҙур өлөш индергәне (COVID-19), һөнәри бурысын үтәгәндә күрһәткән фиҙаҡәр хеҙмәте өсөн» 408-се указына ярашлы 630 кеше бүләкләнә[24].

Киң мәғлүмәт сараларында Карсун (Ульяновск өлкәһе) ҡалаһында йәшәгән Светлана Анурьеваны Пирогов ордены ордены менән наградлау тураһында бик күп яҙылды[25][26]. Карсун медицина колледжынжа уҡыған ҡыҙ 2019 йылдың февралендә волонтер булып китә; эпидемия ваҡытында ул хаҡлы ялдағыларға аҙыҡ-түлек ташый. 2020 йылдың майында Анурьевала дүртенсе дәрәжә яман шеш булыуы асыҡлана. 12 майҙа ул хәстәхананан сыға һәм ярҙамға мохтаждарға ярҙамын дауам итә, әммә 22 майҙа уны ҡабаттан әхәстәханаға һалалар, ә 31 майҙа Светлана Ануньева вафат була. 2020 йылдың 29 июнендә Рәсәй Федерацияһы Президентының 431-се Указына ярашлы С. Анурьева үлгәндән һуң орден менән бүләкләнә[27].

Рәсәй Федерацияһы Президентының 675-се Указына ярашлы, «Һаулыҡ һаҡлау үҫешенә ҙур өлөш индергән өсөн, коронавируслы (COVID-19) инфекцияның таралыуын иҫкәртеү һәм булдырмау буйынса эште ойоштороу, күп йыллыҡ намыҫлы хеҙмәте өсөн» Федераль медик-биологик агентлығы етәксеһе (2012—2020 ҡала йылдан — Рәсәй Федерацияһы Һаулыҡ һаҡлау министры) В. И. Скворцова бүләкләнде[28].

Иҫкәрмәләр үҙгәртергә

  1. ↑ 1,00 1,01 1,02 1,03 1,04 1,05 1,06 1,07 1,08 1,09 БРЭ, 2014
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 2,5 2,6 2,7 Военный энциклопедический словарь, 2002
  3. ↑ БРЭ, 2015
  4. ↑ 4,0 4,1 Дуров, 1993, с. 134
  5. ↑ Илизаров, 1999, с. 103
  6. ↑ 6,0 6,1 Илизаров, 1999, с. 105
  7. ↑ Илизаров, 1999, с. 118—119
  8. ↑ 8,0 8,1 Илизаров, 1999, с. 117
  9. ↑ Учреждены новые государственные награды России. «История медицины»: проект кафедры истории медицины Московского государственного медико-стоматологического университета им. А. И. Евдокимова (22 июнь 2020). Дата обращения: 14 июль 2020. Архивировано 14 июль 2020 года.
  10. ↑ Профессора медицины из России и Украины получили орден имени Пирогова. РИА Новости (26 ноябрь 2010). Дата обращения: 14 июль 2020. Архивировано 14 июль 2020 года.
  11. ↑ Заявление по итогам второго совещания Комитета по чрезвычайной ситуации в соответствии с Международными медико-санитарными правилами, в связи со вспышкой заболевания, вызванного новым коронавирусом 2019 г. (nCoV). Всемирная организация здравоохранения (30 ғинуар 2020). Дата обращения: 14 июль 2020. Архивировано 24 июнь 2020 года.
  12. ↑ Вступительное слово Генерального директора на пресс брифинге по COVID-19 11 марта 2020 г. Всемирная организация здравоохранения (11 март 2020). Дата обращения: 14 июль 2020. Архивировано 15 июль 2020 года.
  13. ↑ Коронавирус выявили во всех регионах России. Последним стала Республика Алтай. ТАСС (16 апрель 2020). Дата обращения: 14 июль 2020. Архивировано 26 июль 2020 года.
  14. ↑ Путин заявил, что Россия прошла пик заболеваемости коронавирусом. Интерфакс (26 май 2020). Дата обращения: 14 июль 2020. Архивировано 25 июнь 2020 года.
  15. ↑ Голикова заявила, что пик заболеваемости коронавирусом в России пришелся на 11 мая. ТАСС (13 июнь 2020). Дата обращения: 14 июль 2020. Архивировано 24 июнь 2020 года.
  16. ↑ В России число жертв коронавируса превысило 17 тысяч человек. NEWSru.com (29 август 2020). Дата обращения: 31 август 2020.
  17. ↑ Число умерших от коронавируса в России превысило 11 тысяч. Коммерсантъ (10 июль 2020). Дата обращения: 14 июль 2020. Архивировано 12 июль 2020 года.
  18. ↑ Встреча с медицинскими работниками. Сайт Президента России (20 июнь 2020). Дата обращения: 14 июль 2020. Архивировано 30 июнь 2020 года.
  19. ↑ Указ Президента РФ от 19.06.2020 N 404 «Об учреждении ордена Пирогова и медали Луки Крымского» (вместе с «Статутом ордена Пирогова», «Положением о медали Луки Крымского»). КонсультантПлюс. Дата обращения: 22 июнь 2020.
  20. ↑ Калюков Е. Путин впервые за 18 лет ввел в России новый орден. РБК (19 июнь 2020). Дата обращения: 14 июль 2020. Архивировано 22 июнь 2020 года.
  21. ↑ 21,0 21,1 21,2 21,3 Статут ордена Пирогова // Указ Президента РФ от 19.06.2020 N 404 «Об учреждении ордена Пирогова и медали Луки Крымского» (вместе с «Статутом ордена Пирогова», «Положением о медали Луки Крымского»). consultant.ru. КонсультантПлюс. Дата обращения: 22 июнь 2020.
  22. ↑ 22,0 22,1 22,2 22,3 22,4 22,5 Описание ордена Пирогова // Указ Президента РФ от 19.06.2020 N 404 «Об учреждении ордена Пирогова и медали Луки Крымского» (вместе с «Статутом ордена Пирогова», «Положением о медали Луки Крымского»). КонсультантПлюс. Дата обращения: 22 июнь 2020.
  23. ↑ Указ Президента Российской Федерации от 21.06.2020 № 407 "О награждении государственными наградами Российской Федерации". Сайт Президента России. Дата обращения: 18 июль 2020. Архивировано 19 июль 2020 года.
  24. ↑ Указ Президента Российской Федерации от 21.06.2020 № 408 "О награждении государственными наградами Российской Федерации". Сайт Президента России. Дата обращения: 18 июль 2020. Архивировано 21 июнь 2020 года.
  25. ↑ Путин подписал указ о посмертном награждении орденом Пирогова волонтера Анурьевой. ТАСС (29 июнь 2020). Дата обращения: 18 июль 2020. Архивировано 18 июль 2020 года.
  26. ↑ Гордеев В. Путин посмертно наградил волонтера за борьбу с вирусом орденом Пирогова. РБК (29 июнь 2020). Дата обращения: 18 июль 2020. Архивировано 14 июль 2020 года.
  27. ↑ Указ Президента Российской Федерации от 29.06.2020 № 431 "О награждении государственными наградами Российской Федерации". Сайт Президента России. Дата обращения: 18 июль 2020. Архивировано 19 июль 2020 года.
  28. ↑ Гордеев В. Путин наградил орденом Скворцову и медалью Дюкова. РБК (5 ноябрь 2020). Дата обращения: 6 ноябрь 2020.

Әҙәбиәт үҙгәртергә

Ҡалып:Государственные награды Российской Федерации Ҡалып:Ордена Советского Союза

«https://ba.wikipedia.org/w/index.php?title=Пирогов_ордены&oldid=1249106» битенән алынған