Мүк еләге

	Мүк еләге
	; Мүк еләге
Фәнни классификация
Домен:	Эукариоттар
Батшалыҡ:	Үҫемлектәр
Аҫҡы батшалыҡ:	Йәшел үҫемлектәр
Бүлек:	Сәскәлеләр
Класс:	Ике өлөшлөләр
Тәртип:	Арса ҡыуаҡлыҡ
Ғаилә:	Арсалар
Суб-ғаилә:	Вакцийҙар
Триба:	Вакциниҙар
Ырыу:	Вакциниум
???:	Мүк еләге
Халыҡ-ара фәнни исеме
	Vaccinium subgen. Oxycoccus (Hill) A.Gray (1848)
Синонимдар
	Vaccinium sect. Oxycoccus (Hill) W.D.J.Koch (1837)
Ырыу
	Vaccinium erythrocarpum — Вакциниум красноплодный; Vaccinium macrocarpon — Клюква крупноплодная; Vaccinium microcarpum — Клюква мелкоплодная; Vaccinium oxycoccos typus — Клюква обыкновенная;
Ареал
	— клюква обыкновенная — клюквы мелкоплодная — клюквы крупноплодная
ITIS	23571
NCBI	13749

Мүк еләге (рус. Клю́ква, лат. Oxycóccus) — арса һымаҡтар ғаиләһенән күп йыллыҡ, йыл буйына йәшел, 75 см тиклем оҙонлоҡтағы ҡаты еп рәүешле түшәлеп үҫкән һабаҡлы мәңге йәшел түшәлеүсән бәләкәй ҡыуаҡлыҡ.

Ҡылыҡһырлама

Япрағы оҙонса — йомортҡа формаһында, ҡалын, ҡыҫҡа һаплы. Сәскәһе оҙон сәскә һабында, ал төҫтә; касаһы һәм тажы 4 бүлемле, һеркәсе 8. Сәскәлеге тәлгәш һымаҡ. Май—июндә алһыу ҡыҙыл сәскә ата. Емеше — һутлы ҡарағусҡыл ҡыҙыл еләк, август—сентябрҙә өлгөрә һәм үҫемлектә ҡар аҫтында яҙға тиклем һаҡлана. Башҡортостандың Урал алдының һәм Башҡортостан (Көньяҡ) Уралының төньяҡ өлөшөндә күтәренке һәм күсмә һаҙлыҡтарҙа үҫә. Дарыу үҫемлеге. Составында С, В1, В2 витаминдары, каротиндар, органик кислоталар, пектиндар, эфир майҙары булған еләген яңы йыйылған һәм эшкәртелгән килеш аҙыҡ итеп ҡулланалар. Япрағы сәй эсемлеге әҙерләү өсөн файҙаланыла. Яҙға тиклем тәмен юғалтмай. Ваҡ емешле. Башҡортостан Республикаһының Ҡыҙыл китабына индерелгән.

Таралыуы

Мүк еләге һаҙлыкта үҫә, яҡтылыҡ яратыусан. 4 төрө билдәле, Евразияның һәм Төньяҡ Американың субарктик һәм уртаса бүлкәттәрендә таралған. Башҡортостанда 2 төрө үҫә. Тик бик һирәк осрай.


Сәскә атыусы мүк еләге. Германия

Иҫкәрмәләр

↑ Oxycoccus в базе данных Index Nominum Genericorum (ING) (инг.) (Тикшерелеү көнө: 27 май 2009)

Әҙәбиәт

Губанов И. А., Киселёва К. В., Новиков В. С., Тихомиров В. Н. 1255. Achillea millefolium L. — Тысячелистник обыкновенный // Иллюстрированный определитель растений Средней России. В 3-х томах — М.: Т-во науч. изд. КМК, Ин-т технолог. иссл, 2004. — Т. 3. Покрытосеменные (двудольные: раздельнолепестные). — С. 319. — ISBN 5-87317-163-7. (рус.)
Ғүмәров В. З. Тыуған яҡтың шифалы үҫәмлектәре. —Өфө: Башҡортостан китап нәшриәте, 1996. −160 б. ISBN 5-295-01499-1

	Был дарыу үҫемлектәре тураһында тамамланмаған мәҡәлә. Һеҙ мәҡәләне төҙәтеп һәм тулыландырып проектҡа ярҙам итә алаһығыҙ.

[1] Oxycoccus в базе данных Index Nominum Genericorum (ING) (инг.) (Тикшерелеү көнө: 27 май 2009)

[1]