Мансур (Учалы районы)

Мансур (рус. Мансурово) — Башҡортостандың Учалы районындағы ауыл. 2010 йылдың 14 октябренә ҡарата халыҡ һаны 740 кеше. Почта индексы — 453748, ОКАТО коды — 80253849001.

Ауыл
Мансур рус. Мансурово
Ил	РәсәйРәсәй
Федерация субъекты	Башкортостан
Муниципаль район	Учалы
Ауыл советы	Мансур
Координаталар	54°29′08″ с. ш. 59°31′34″ в. д.
Халҡы	↘740 кеше (2010)
Милли состав	башҡорттар
Сәғәт бүлкәте	UTC+6
Почта индексы	453718
Һанлы танытмалар
Автомобиль коды	02, 102
ОКАТО коды	80 253 849 001
ОКТМО коды	80 653 449 101
Мансур

Географик урыны

Мансур ауылы Шартым йылғаһы (Уй йылғаһы ҡушылдығы) буйында урынлашҡан.

• Район үҙәгенә тиклем (Учалы): 32 км
• Яҡындағы тимер юл станцияһы (Шартым): 5 км

Тарихы

Типтәрҙәрҙең Мансур ауылы Шартым йылғаһы буйында урынлашҡан. XVIII быуатта уны урынлашыуы буйынса Ирәндек ауылы тип атағандар. Тәүге төпләнеүсеһе Мансур Ибраһимов, 1767—1768 йылдарҙа Екатерина Уложенный комиссияһына типтәрҙәрҙән депутат итеп һайлана. Типтәрҙәр исеменән вәкилдәр Мөхәмәт Сәфәров һәм Күсәрбай Арыҫланов, ябай старшиналар Исмәғил Аблаев, Ишмән Ишмәтов һәм отставкалағы писарь Биктимер Уразмәтов булған ерҙәргә өҫтәмә ер һорап, үтенестәрен үҙ депутаты Мансур Ибраһимовҡа наказ формаһында яҙа.

V рәүиз буйынса Мансур ауылында 17 йорт-хужалыҡта 111 кеше иҫәпләнә. 64 йылдан һуң 52 йортта 405 кеше йәшәй. 1920 йылда 170 йорт-хужалыҡта 934 кеше иҫәпләнә.

Был ауылдан алыҫ түгел ерҙә алтын сығарғандар. Ҡомһоҙ сауҙагәрҙәр ауыл ситтәрендә спиртлы эсемлектәр һатыу өсөн ҡабаҡтар асҡан, халыҡ быға бер нисә тапҡыр ризаһыҙлыҡ белдергән.

Хәҙерге осор

Ауылда төп мәктәп (Сәфәр урта мәктәбе филиалы), балалар баҡсаһы, фельдшер‑акушерлыҡ пункты, мәҙәниәт йорто, китапхана, мәсет бар

Халыҡ һаны

Бөтә Рәсәй һәм Бөтә Союз халыҡ иҫәбе алыу мәғлүмәттәре буйынса халыҡ һаны (кеше)

Иҫәп алыу йылы һәм көнө	Бөтә халыҡ	Ир-егеттәр	Ҡатын-ҡыҙҙар	Ир-егеттәр өлөшө (%)	Ҡатын-ҡыҙҙар өлөшө (%)
1897 йыл 9 февраль ( 26 ғинуар)
1920 йыл 26 август
1926 йыл 17 декабрь
1939 йыл 17 ғинуар
1959 йыл 15 ғинуар
1970 йыл 15 ғинуар
1979 йыл 17 ғинуар
1989 йыл 12 ғинуар
2002 йыл 9 октябрь
2010 йыл 14 октябрь	740	371	369	50,1	49,9

Милли составы

2002 йылғы халыҡ иҫәбен алыу мәғлүмәтенә ярашлы, күпселек милләт — башҡорттар (84  %)

Халыҡ һаны буйынса аңлатма төрлө йылдарҙа иҫәп алыу тәртибенең айырмалығы булыу сәбәпле халыҡ һанының үҙенсәлегенә иғтибар итегеҙ.

1939 йыл — бар булған халыҡ һаны.

1989, 2002, 2010 йылдарҙа — даими йәшәгән урыны булып иҫәпләнгән халыҡ һаны

Халыҡ һаны буйынса сығанаҡтар

Ауылдағы халыҡ һаны буйынса мәғлүмәтте халыҡ иҫәбе буйынса алыу урынлы. Бөтә ил күләмендә үткән 1897, 1920, 1939, 1959, 1970, 1979, 1989, 2002, 2010 йылғы халыҡ иҫәбе буйынса мәғлүмәттәр бар һәм асыҡ ҡулланыуҙа табырға була. Ҡайһы бер китаптарҙы электрон төрҙә асып ҡарап була. 1926 йылғы халыҡ иҫәбе буйынса һәр ауыл тураһында мәғлүмәт осрағаны юҡ әле. Унан башҡа Өфө виләйәтендә 1865, 1879, 1886 йылдарҙа урындағы халыҡ иҫәбе алынған. Тағы ла ревиз яҙмалары аша мәғлүмәт бар.

• 1859 һәм 1865 йыл — Населенные пункты Башкортостана. Ч.I. Уфимская губерния, 1877. — Уфа:Китап, 2002. — 432 с. ISBN 5-295-03188-8 (ч. I). ISBN 5-295-03133-0.

Өфө виләйәте ауылдарында халыҡ һаны буйынса мәғлүмәт 1859 һәм 1865 йылдарға ҡарата бар.

• 1866 йыл — Список населенных мест. Ч. II. Оренбургская губерния, 1866. — Уфа: Китап, 2006. — 260 с. ISBN 5-295-03815-7 (ч. II). ISBN 5-295-03133-0.

Ырымбур виләйәте ауылдарында халыҡ һаны буйынса мәғлүмәт 1866 йылға ҡарата бар.

• 1897 йыл — Перепись населения. т.45 кн.01 Уфимская губерния. Н.А.Тройницкий (ред.)(С.-Петербург, 1901)

Был китапта Өфө виләйәте ауылдары буйынса мәғлүмәт бар. 500 кешенән күберек булған ауылдар исемлеге.

• 1920 йыл — Населенные пункты Башкортостана. Ч.III. Башреспублика, 1926. — Уфа. Китап, 2002. — 400 с. ISBN 5-295-03091-1 (ч. III). ISBN 5-295-03133-0.

Был китап 1926 йылға ҡарата төҙөлгән, әммә халыҡ иҫәбе 1920 йылға ҡарата бирелгән.

• 1939 йыл — БАССР. Административно-территориальное деление на 1 июня 1940 года – Уфа:Государственное издательство, 1941. – 387 с.

Был китапта 1939 йылғы иҫәп алыу буйынса һәр ауыл буйынса мәғлүмәт бар.

• 1989 һәм 2002 йылдар — Башҡортостан Республикаһы ауылдарында 1989 һәм 2002 йылғы халыҡ иҫәбен алыу мәғлүмәттәре буйынса халыҡ һаны.
• 2010 йыл — Численность и размещение населения Республики Башкортостан по данным Всероссийской переписи населения 2010 года. Статистический сборник.  (рус.)
• Население Башкортостана: XIX-XXI века: статистический сборник / Территориальный орган Федеральной службы государственной статистики по Республики Башкортостан. — Уфа:Китап, 2008. — 448 с.: ил. ISBN 978-5-295-04439-7

1897 йылғы халыҡ иҫәбенән башлап ҡалалар, ҡала төрөндәге ҡасабалар, райондар, район үҙәктәре буйынса халыҡ һаны бар.

Ревизия материалдары

1795 йылда һәм 1811 йылда Мансур ауылында ла рәүиз (ревизия) үткәрелә һәм уның материалдары Башҡортостандың Милли архивында һаҡлана.

Урамдары

• Абҙаҡ урамы (рус. Абзаковская улица)
• Тау урамы (рус. Горная улица)
• Завод урамы (рус. Заводская улица)
• Урман урамы (рус. Лесная улица)
• М.Хиләжев урамы (рус. улица М.Хилажева)
• Тыныслыҡ урамы (рус. улица Мира)
• Йәштәр урамы (рус. Молодежная улица)
• Яр буйы урамы (рус. Набережная улица)
• Таулы урамы (рус. Нагорная улица)
• Күл урамы (рус. Озерная улица)
• Беренсе Май урамы (рус. Первомайская улица)
• Еңеү урамы (рус. улица Победы)
• Рәсәй урамы (рус. Российская улица)
• С.Юлаев урамы (рус. улица С. Юлаева)
• Смолин урамы (рус. улица Смолина)
• Төҙөлөш урамы (рус. улица Строителей)
• Үҙәк урам (рус. Центральная улица)
• Шайморатов урамы (рус. улица Шаймуратова)
• Мәктәп урамы (рус. Школьная улица

Видеояҙмаларҙа

Д. Мансурово, Учалинский р-н

Билдәле шәхестәре

• Йыһаншин Сабир Шәйәхмәт улы (28.08.1924— 4.10.2018) — партия, дәүләт һәм йәмәғәт эшмәкәре, ғалим-педагог, юғары мәктәп уҡытыусыһы. 1971—1985 йылдарҙа Башҡорт АССР-ының мәғариф министры. Бөйөк Ватан һуғышында ҡатнашыусы. Педагогия фәндәре кандидаты (1969), доцент (1985). Октябрь Революцияһы, II дәрәжә Ватан һуғышы, Хеҙмәт Ҡыҙыл Байраҡ, «Почёт Билдәһе» һәм III дәрәжә Дан ордендары кавалеры
• Хилажев Мәүлит Хилаж улы (5.05.1916—30.08.1997), Бөйөк Ватан һуғышы яугиры. Уҡсылар полкының орудие төҙәүсеһе, ефрейтор. Дан орденының тулы кавалеры.

Әҙәбиәт

• Административно-территориальное устройство Республики Башкортостан: Справочник. — Уфа: ГУП РБ Издательство «Белая Река», 2007. — 416 с.— ISBN 978-5-87691-038-7. (рус.)
• Асфандияров А. З. История сёл и деревень Башкортостана и сопредельных территорий — Уфа: Китап, 2009. — 744 б. — ISBN 978-5-295-04683-4.

Һылтанмалар

• 1795 йылғы ревизия материалдары(недоступная ссылка)
• 1811 йылғы ревизия материалдары(недоступная ссылка)
• Мансур (Учалы районы) // Башҡорт энциклопедияһы. — Өфө: БР ДАҒУ «Башҡорт энциклопедияһы», 2015—2024. — ISBN 978-5-88185-143-9.
• Мансурово на портале «Генеалогия и Архивы»
• Һанғалыҡ деорит карьеры 2018 йыл 10 сентябрь архивланған.
• Асфандияров А. З. История сёл и деревень Башкортостана и сопредельных территорий. — Өфө: Китап, 2009. — С. 28. — ISBN 978-5-295-04683-4.