Ләмәҙ (Дыуан районы)

Ләмәҙ (рус. Лемазы; элекке атамаһы Үрге Ләмәҙ) — Башҡортостан Республикаһының Дыуан районындағы ауыл. Ләмәҙ ауыл биләмәһе үҙәге. Ҡайһы бер сығанаҡтарҙа Үрге Ләмәҙ, 2-се Ләмәҙ йәки Дыуановка (Дувановка) исеме менән осрай.2010 йылдың 14 октябренә халыҡ һаны 531 кеше булған. Почта индексы — 452538, ОКАТО коды — 80223819001.

Ләмәҙ
Дәүләт	Рәсәй
Административ үҙәге	Ләмәҙ ауыл Советы
Административ-территориаль берәмек	Ләмәҙ ауыл Советы
Халыҡ һаны	483 кеше (2002), 531 кеше (2010)
Почта индексы	452538

Халыҡ һаны

Бөтә Рәсәй һәм Бөтә Союз халыҡ иҫәбе алыу мәғлүмәттәре буйынса халыҡ һаны (кеше)

Иҫәп алыу йылы һәм көнө	Бөтә халыҡ	Ир-егеттәр	Ҡатын-ҡыҙҙар	Ир-егеттәр өлөшө (%)	Ҡатын-ҡыҙҙар өлөшө (%)
1897 йыл 9 февраль ( 26 ғинуар)
1920 йыл 26 август
1926 йыл 17 декабрь
1939 йыл 17 ғинуар
1959 йыл 15 ғинуар
1970 йыл 15 ғинуар
1979 йыл 17 ғинуар
1989 йыл 12 ғинуар
2002 йыл 9 октябрь
2010 йыл 14 октябрь	531	274	257	51,6	48,4

Халыҡ һаны буйынса аңлатма төрлө йылдарҙа иҫәп алыу тәртибенең айырмалығы булыу сәбәпле халыҡ һанының үҙенсәлегенә иғтибар итегеҙ.

1939 йыл — бар булған халыҡ һаны.

1989, 2002, 2010 йылдарҙа — даими йәшәгән урыны булып иҫәпләнгән халыҡ һаны

Халыҡ һаны буйынса сығанаҡтар

Ауылдағы халыҡ һаны буйынса мәғлүмәтте халыҡ иҫәбе буйынса алыу урынлы. Бөтә ил күләмендә үткән 1897, 1920, 1939, 1959, 1970, 1979, 1989, 2002, 2010 йылғы халыҡ иҫәбе буйынса мәғлүмәттәр бар һәм асыҡ ҡулланыуҙа табырға була. Ҡайһы бер китаптарҙы электрон төрҙә асып ҡарап була. 1926 йылғы халыҡ иҫәбе буйынса һәр ауыл тураһында мәғлүмәт осрағаны юҡ әле. Унан башҡа Өфө виләйәтендә 1865, 1879, 1886 йылдарҙа урындағы халыҡ иҫәбе алынған. Тағы ла ревиз яҙмалары аша мәғлүмәт бар.

• 1859 һәм 1865 йыл — Населенные пункты Башкортостана. Ч.I. Уфимская губерния, 1877. — Уфа:Китап, 2002. — 432 с. ISBN 5-295-03188-8 (ч. I). ISBN 5-295-03133-0.

Өфө виләйәте ауылдарында халыҡ һаны буйынса мәғлүмәт 1859 һәм 1865 йылдарға ҡарата бар.

• 1866 йыл — Список населенных мест. Ч. II. Оренбургская губерния, 1866. — Уфа: Китап, 2006. — 260 с. ISBN 5-295-03815-7 (ч. II). ISBN 5-295-03133-0.

Ырымбур виләйәте ауылдарында халыҡ һаны буйынса мәғлүмәт 1866 йылға ҡарата бар.

• 1897 йыл — Перепись населения. т.45 кн.01 Уфимская губерния. Н.А.Тройницкий (ред.)(С.-Петербург, 1901)

Был китапта Өфө виләйәте ауылдары буйынса мәғлүмәт бар. 500 кешенән күберек булған ауылдар исемлеге.

• 1920 йыл — Населенные пункты Башкортостана. Ч.III. Башреспублика, 1926. — Уфа. Китап, 2002. — 400 с. ISBN 5-295-03091-1 (ч. III). ISBN 5-295-03133-0.

Был китап 1926 йылға ҡарата төҙөлгән, әммә халыҡ иҫәбе 1920 йылға ҡарата бирелгән.

• 1939 йыл — БАССР. Административно-территориальное деление на 1 июня 1940 года – Уфа:Государственное издательство, 1941. – 387 с.

Был китапта 1939 йылғы иҫәп алыу буйынса һәр ауыл буйынса мәғлүмәт бар.

• 1989 һәм 2002 йылдар — Башҡортостан Республикаһы ауылдарында 1989 һәм 2002 йылғы халыҡ иҫәбен алыу мәғлүмәттәре буйынса халыҡ һаны.
• 2010 йыл — Численность и размещение населения Республики Башкортостан по данным Всероссийской переписи населения 2010 года. Статистический сборник.  (рус.)
• Население Башкортостана: XIX-XXI века: статистический сборник / Территориальный орган Федеральной службы государственной статистики по Республики Башкортостан. — Уфа:Китап, 2008. — 448 с.: ил. ISBN 978-5-295-04439-7

1897 йылғы халыҡ иҫәбенән башлап ҡалалар, ҡала төрөндәге ҡасабалар, райондар, район үҙәктәре буйынса халыҡ һаны бар.

Халыҡ һаны тураһында теүәл мәғлүмәттәр 1795 йылдан, 5 се ревизиянан, башлап бар.

5 — 10 ревизия буйынса халыҡ һаны. (йән)

1795	1816	1834	1850	1859	1865
74				300	331

Бөтә Рәсәй һәм Бөтә Союз халыҡ иҫәбе алыу мәғлүмәттәре буйынса халыҡ һаны (кеше)

1897	1920	1939	1959	1970	1979	1989	2002
394	541	398				411	483

Географик урыны

• Район үҙәгенә тиклем (Мәсәғүт): 45 км
• Ләмәҙ ауыл Советы үҙәге.
• Яҡындағы тимер юл станцияһы (Сулея): 120 км
• Әй йылғаһының һул ҡушылдығы булған Ләмәҙ йылғыһы башланған ерҙә урынлашҡан.

Билдәле шәхестәре

• Булатов Анатолий Павлович (14.09.1939—23.12.2017), ғалим-зоотехник, юғары мәктәп уҡытыусыһы. 1988—2013 йылдарҙа — Т. С. Мальцев исемендәге Ҡурған дәүләт ауыл хужалығы академияһының кафедра мөдире, артабан 2013—2017 йылдан — уҡытыусы, бер үк ваҡытта 2007—2017 йылдарҙа «Кормление сельскохозяйственных животных и кормопроизводство» журналының баш мөхәррире. Биология фәндәре докторы (1987), профессор (1989). Рәсәй Федерацияһының атҡаҙанған фән эшмәкәре (1994).
• Чухарев Александр Иванович (23.12.1915—2.03.2007), СССР-ҙың хәрби хеҙмәткәре, полковник (1961). Бөйөк Ватан һуғышында ҡатнашҡан осоусы, штурм авиация полкының эскадрилья командиры. Советтар Союзы Геройы (1945).

Тарихы

Ауылдың барлыҡҡа килеүе урыҫтарҙың күсеп ултырыуы менән бәйле 1788 йыл тип иҫәпләнә. Элек ауыл булған урыныға күсеп килеп ултырыусы халыҡтар яңы ауылға ла шундай уҡ исем биреүҙәрен иҫкә алып, был урында XVIII быуат урталарына тиклем башҡорт ауылы булған булырға тейеш тигән фекер урынлы. Әсфәндияров китабындағы мәҡәләлә Түбәнге Ләмәҙ ауылын Үрге Ләмәҙ ауылы менән бергә ҡушып Ләмәҙ ауылы яһай. Әммә ләкин улар айырым ике ауыл. Түбәнге Ләмәҙ йәки 1-се Ләмәҙ ауылы Үрге Ләмәҙ ауылынан 7 километр самаһы алыҫлыҡта Ләмәҙ йылғаһы буйында урынлашҡан булған. XX быуат урталарында Түбәнге Ләмәҙ ауылы бөткән. Шул уҡ мәҡәләлә Ләмәҙ ауылы Дыуан ырыуы ерҙәрендә барлыҡҡа килгән тип әйтелә.

1795 й.	Балаҡатай улусы	Троицк өйәҙе	Ырымбур губернаһы
1798
1816
1897	Дыуан улусы	Златаус өйәҙе	Өфө губернаһы
1917		Златаус өйәҙе	Өфө губернаһы
1919		Дыуан-Ҡошсо кантоны	Башреспублика
1922		Мәсәғүт кантоны	Башреспублика
1930	Ләмәҙ ауыл советы	Дыуан районы	БАССР
1932	Ләмәҙ ауыл советы	Дыуан районы	БАССР
1992	Ләмәҙ ауыл советы	Дыуан районы	Башҡортостан Республикаһы

Әҙәбиәт

• БАССР: Административно-территориальное деление на 1 июня 1940 года. — Уфа, 1941. — 387 с.
• Населенные пункты Республики Башкортостан. (по данным Всероссийской переписи населения 2002 года). Статистический сборник./ Башкортостанстат. — Уфа, 2004. — 145 с.
• Административно-территориальное устройство Республики Башкортостан: Справочник. — Уфа: ГУП РБ Издательство «Белая Река», 2007. — 416 с.— ISBN 978-5-87691-038-7. (рус.)
• Асфандияров А. З. История сёл и деревень Башкортостана и сопредельных территорий — Уфа: Китап, 2009. — 744 б. — ISBN 978-5-295-04683-4.  (рус.)

Һылтанмалар

• Ләмәҙ (Дыуан районы) // Башҡорт энциклопедияһы. — Өфө: БР ДАҒУ «Башҡорт энциклопедияһы», 2015—2024. — ISBN 978-5-88185-143-9. (Тикшерелеү көнө: 31 август 2019)
• Генеалогия и архивы сайтында урыҫса мәҡәлә
• Картала ҡарағыҙ