Иҫке Аҡбүләк

Иҫке Аҡбүләк
	Иҫке Аҡбүләк
Дәүләт	Рәсәй
Административ үҙәге	Иҫке Аҡбүләк ауыл Советы (Ҡариҙел районы)
Административ-территориаль берәмек	Иҫке Аҡбүләк ауыл Советы (Ҡариҙел районы)
Һыу ятҡылығы буйында урынлашҡан	Байҡы
Халыҡ һаны	502 кеше (2010),; 546 кеше (2002),; 560 кеше (2009)
Почта индексы	452369

Иҫке Аҡбүләк (рус. Старый Акбуляк) — Башҡортостан Республикаһының Ҡариҙел районындағы ауыл. 2010 йылдың 14 октябренә халыҡ һаны 502 кеше булған^[4]. ОКАТО коды — 80234872001.

Халыҡ һаны

Милли составы

Бөтә Рәсәй халыҡ иҫәбен алыу (2002) буйынса, өҫтөнлөк иткән милләт — башҡорттар (94 %)

Бөтә Рәсәй һәм Бөтә Союз халыҡ иҫәбе алыу мәғлүмәттәре буйынса халыҡ һаны (кеше)

Иҫәп алыу йылы һәм көнө	Бөтә халыҡ	Ир-егеттәр	Ҡатын-ҡыҙҙар	Ир-егеттәр өлөшө (%)	Ҡатын-ҡыҙҙар өлөшө (%)
1897 йыл	79
1834 йыл	145
1870 йыл	333
1896 йыл	386
1902 йыл
1906 йыл	449
1920 йыл 26 август	561
1926 йыл 17 декабрь
1939 йыл 17 ғинуар	573
1959 йыл 15 ғинуар	509
1970 йыл 15 ғинуар
1979 йыл 17 ғинуар
1989 йыл 12 ғинуар	469
2002 йыл 9 октябрь	546
2010 йыл 14 октябрь	502	248	254	49,4	50,6

Халыҡ һаны буйынса аңлатма төрлө йылдарҙа иҫәп алыу тәртибенең айырмалығы булыу сәбәпле халыҡ һанының үҙенсәлегенә иғтибар итегеҙ.

1939 йыл — бар булған халыҡ һаны.

1989, 2002, 2010 йылдарҙа — даими йәшәгән урыны булып иҫәпләнгән халыҡ һаны

Халыҡ һаны буйынса сығанаҡтар

Ауылдағы халыҡ һаны буйынса мәғлүмәтте халыҡ иҫәбе буйынса алыу урынлы. Бөтә ил күләмендә үткән 1897, 1920, 1939, 1959, 1970, 1979, 1989, 2002, 2010 йылғы халыҡ иҫәбе буйынса мәғлүмәттәр бар һәм асыҡ ҡулланыуҙа табырға була. Ҡайһы бер китаптарҙы электрон төрҙә асып ҡарап була. 1926 йылғы халыҡ иҫәбе буйынса һәр ауыл тураһында мәғлүмәт осрағаны юҡ әле. Унан башҡа Өфө виләйәтендә 1865, 1879, 1886 йылдарҙа урындағы халыҡ иҫәбе алынған. Тағы ла ревиз яҙмалары аша мәғлүмәт бар.

1859 һәм 1865 йыл — Населенные пункты Башкортостана. Ч.I. Уфимская губерния, 1877. — Уфа:Китап, 2002. — 432 с. ISBN 5-295-03188-8 (ч. I). ISBN 5-295-03133-0.

Өфө виләйәте ауылдарында халыҡ һаны буйынса мәғлүмәт 1859 һәм 1865 йылдарға ҡарата бар.

1866 йыл — Список населенных мест. Ч. II. Оренбургская губерния, 1866. — Уфа: Китап, 2006. — 260 с. ISBN 5-295-03815-7 (ч. II). ISBN 5-295-03133-0.

Ырымбур виләйәте ауылдарында халыҡ һаны буйынса мәғлүмәт 1866 йылға ҡарата бар.

1897 йыл — Перепись населения. т.45 кн.01 Уфимская губерния. Н.А.Тройницкий (ред.)(С.-Петербург, 1901)

Был китапта Өфө виләйәте ауылдары буйынса мәғлүмәт бар. 500 кешенән күберек булған ауылдар исемлеге.

1920 йыл — Населенные пункты Башкортостана. Ч.III. Башреспублика, 1926. — Уфа. Китап, 2002. — 400 с. ISBN 5-295-03091-1 (ч. III). ISBN 5-295-03133-0.

Был китап 1926 йылға ҡарата төҙөлгән, әммә халыҡ иҫәбе 1920 йылға ҡарата бирелгән.

1939 йыл — БАССР. Административно-территориальное деление на 1 июня 1940 года – Уфа:Государственное издательство, 1941. – 387 с.

Был китапта 1939 йылғы иҫәп алыу буйынса һәр ауыл буйынса мәғлүмәт бар.

1989 һәм 2002 йылдар — Башҡортостан Республикаһы ауылдарында 1989 һәм 2002 йылғы халыҡ иҫәбен алыу мәғлүмәттәре буйынса халыҡ һаны.
2010 йыл — Численность и размещение населения Республики Башкортостан по данным Всероссийской переписи населения 2010 года. Статистический сборник. (рус.)
Население Башкортостана: XIX-XXI века: статистический сборник / Территориальный орган Федеральной службы государственной статистики по Республики Башкортостан. — Уфа:Китап, 2008. — 448 с.: ил. ISBN 978-5-295-04439-7

1897 йылғы халыҡ иҫәбенән башлап ҡалалар, ҡала төрөндәге ҡасабалар, райондар, район үҙәктәре буйынса халыҡ һаны бар.

Географик урыны

Район үҙәгенә тиклем (Ҡариҙел): 18 км
Яҡындағы тимер юл станцияһы (Щучье Озеро): 75 км

Тарихы

1795 йылға тиклем Иҫке һәм Яңы Аҡбүләк ауылдары билдәле була, уларҙа 26 йорт һәм 128 кеше иҫәпкә алына. Һуңынан улар һәр береһе айырым иҫәпкә алынған.

1859 йылда төп ауылда 296 кеше 32 ихатала йәшәгән. Ауыл атамаһы антропонимдан. Аҡбүләктең улдарының исемдәре билдәле — Сәйет, Йонос, Монасип. 1834 йылғы ревизия Монасип Аҡбүләковтың улдары Насибулла, Асадулла, Әмәкәс, Хисмәтулла йәшәгән, уларға ул саҡта 48—55 йәш булған.

Игенселек уларҙың тормошона үтеп инә башлаған ғына. Төп ауылда 1842 йылда 176 бот ужым һәм 256 бот яҙғы иген сәселгән. Иҫке Аҡбүләктә 74 ат, 10 һыйыр, 99 һарыҡ, 50 кәзә, айырым хужаларҙың 20 умартаһы һәм 19 солоҡтары булған. Урман кәсептәре менән шөғөлләнгәндәр. 1842 йылда мәсет һәм улар ҡарамағында мәктәп, 1906 йылда мәҙрәсә була; 1894 йылда мәсет бинаһы яңыртыла^[5].

Билдәле шәхестәре

Аҡбүләков Мәнзәүи Мөхәмәт улы (3.01.1949—11.11.1994), партия һәм совет органдары хеҙмәткәре, дәүләт һәм йәмәғәт эшмәкәре, педагог. 1982 йылдан КПСС-тың Ҡариҙел район комитетының икенсе секретары, 1985—1990 йылдарҙа халыҡ депутаттарының район Советы башҡарма комитеты рәйесе; 1992—1994 йылдарҙа халыҡ депутаттарының Ҡариҙел район Советы башҡарма комитеты рәйесе — район хакимиәте башлығы. Башҡорт АССР-ының 12-се саҡырылыш Юғары Советы депутаты.

Матбуғатта

Видеояҙмалар

Иҫке Аҡбүләк ауылында яңы балалар майҙансығы барлыҡҡа килде^[6]

Иҫкәрмәләр

Әҙәбиәт

Административно-территориальное устройство Республики Башкортостан: Справочник. — Уфа: ГУП РБ Издательство «Белая Река», 2007. — 416 с.— ISBN 978-5-87691-038-7. (рус.) (Тикшерелеү көнө: 30 декабрь 2020)
Асфандияров А. З. История сёл и деревень Башкортостана и сопредельных территорий — Уфа: Китап, 2009. — 744 б. — ISBN 978-5-295-04683-4. (рус.) (Тикшерелеү көнө: 30 декабрь 2020)

Һылтанмалар

Иҫке Аҡбүләк // Башҡорт энциклопедияһы. — Өфө: БР ДАҒУ «Башҡорт энциклопедияһы», 2015—2024. — ISBN 978-5-88185-143-9. (Тикшерелеү көнө: 17 май 2021)

	Портал «Башҡортостан ауылдары»
	Башҡортостан Республикаһы Законы (№ 22-з, 16 июль, 2008 йыл.) Викикитапханала
	Проект «Башҡортостан ауылдары»

[_04dbe77037248402-1] ОКТМО (урыҫ)

[_a8269c22562bb143-2] ttps://www.webcitation.org/6Rxi3K6iw?url=http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81

[_9dc719fbdccdbfc3-3] 3,0 ^3,1 Единый электронный справочник муниципальных районов Республики Башкортостан ВПН-2002 и 2009

[4] Численность и размещение населения Республики Башкортостан по данным Всероссийской переписи населения 2010 года. Статистический сборник. (рус.)

[5] Асфандияров А. З. История сел и деревень Башкортостана и сопредельных территорий. — Уфа, Китап, 2009. — 744 с. Страница 480. 2022 йыл 27 март архивланған.

[6] [1]

[4]

[1]

[2]

[3]

[5]

[6]