Евфрат

(Евфрат (йылға) битенән йүнәлтелде)

Евфра́т (төр. Fırat, Фырат[1]; ғәр. الفرات‎, Эль-Фурат[2]; әрм. Եփրատ Ep'rat, курд. Firat) — Көньяҡ-Көнбайыш Азиялағы йылға. Төркиә, Сүриә һәм Ираҡ илдәре аша аға.

Евфрат
төр. Fırat, ғәр. الفرات
Характеристика
Оҙонлоғо 2700 км
Бассейн 673 000 км²
Һыу сығымы 300−400 м³/с
Һыу ағымы
Инеше ҡушылған йылғалар: Ҡараһыу менән Морат
 · Урынлашыуы Әрмән таулығы
 · Координаталар 39°43′43″ с. ш. 40°15′24″ в. д.HGЯO
Тамағы Шатт-әл-Ғәрәп
 · Координаталар 31°00′15″ с. ш. 47°26′31″ в. д.HGЯO
Урынлашыуы
Һыу бассейны Шатт-әл-Ғәрәп → Фарсы ҡултығы

Илдәр Төркиә Төркиә, Сүриә Сүриә, Ираҡ Ираҡ
Евфрат (Яҡын һәм Урта Көнсығыш)
Точка
инеше
Точка
тамағы
Евфрат Викимилектә

География

үҙгәртергә

Оҙонлоғо — 2700 км (ҡушылдығы Морат менән бергә — 3065 км), бассейн майҙаны — 673 мең км².

Әрмән таулығында, Морат һәм Карасу (Ҡараһыу) йылғалары ҡушылған урында башлана[3]. Үрге ағымында тау йылғаһы булараҡ аға, Әрмән таулығының Малатья һәм Эргани һырттарын үтеп артабан Сүриәлә сүлле платоһында һәм төньяҡ Месопотамияла тәрән үҙән буйлап, ә Хит ҡалаһынан түбәнерәк — яҫы Месопотамия уйһыулығы буйлап аға[3]. Месопотамия уйһыулығының ҡайһы бер урындарында киңлеге 500 метрға, ә тәрәнлеге 10 метрға барып етә.

Хит ҡалаһы (Ираҡ) янында уртаса һыу сығымы — 840 м³/сек., максималь һыу сығымы — 3—4 мең м³/сек., минималь һыу сығымы — 180 м³/сек.; йыллыҡ һыу сығымы — 26,4 км³[3].

Түбәнге ағымында Евфрат Тигр йылғаһы менән ҡушылып, Фарсы ҡултығына ҡойған Шатт-эл-Ғәрәп йылғаһын барлыҡҡа килтерә[3].

Төп ҡушылдыҡтары — Хабур (һул), Белих, Тохма һәм Гёксу (барыһы ла уң)[3].

Этимология

үҙгәртергә

Йылғаның атмаһы арамей теленән һүҙмә-һуҙ тәржемә иткәндә «татлы һыу» тип аңлатыла[3].

Тел Евфрат атамалары
Аккад теле Pu-rat-tu
Арамей теле ܦܪܬ Prāṯ, Froṯ
Боронғо фарсы теле 𐎢𐎳𐎼𐎠𐎬𐎢 Ufrátu
Ғәрәп теле الفرات Al-Furāt
Курд теле فرهات Firat, Ferat
Төрөк теле Fırat
Шумер теле BU.RA.NU.NU
Әрмән теле Եփրատ Yeprat

Иҫкәрмәләр

үҙгәртергә
  1. Инструкция по русской передаче географических названий Турции. — М., 1980. — С. 22.
  2. Инструкция по передаче на картах географических названий арабских стран. — М.: Наука, 1966. — С. 22.
  3. 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 3,5 Статья Евфрат в Большой Советской Энциклопедии

Һылтанмалар

үҙгәртергә


  Был гидрология буйынса тамамланмаған мәҡәлә. Һеҙ мәҡәләне төҙәтеп һәм тулыландырып   Википедия проектына ярҙам итә алаһығыҙ