Бочарова Евдокия Давыдовна
Бочарова Евдокия Давыдовна (ҡыҙ фамилияһы Карабут, беренсе ире буйынса Бершанская; 6 февраль 1913 йыл, Добровольное (Ставрополь крайы), Рәсәй империяһы — 16 сентябрь 1982 йыл, Мәскәү) — Бөйөк Ватан һуғышы яугиры, хәрби осоусы, 46-сы гвардия төнгө бомбардировка авиация полкы командиры, гвардия подполковнигы.
| Бочарова Евдокия Давыдовна | |
 | |
| Зат | ҡатын-ҡыҙ |
|---|---|
| Гражданлыҡ |
 СССР Рәсәй империяһы |
| Хеҙмәт итеүе | СССР |
| Тыуған көнө | 6 февраль 1913 |
| Тыуған урыны | Добровольное[d], Ипатовский муниципальный округ[d] |
| Вафат булған көнө | 16 сентябрь 1982 (69 йәш) |
| Вафат булған урыны | Мәскәү, СССР |
| Үлем төрө | тәбиғи үлем[d] |
| Үлем сәбәбе | Миокард инфаркты |
| Ерләнгән урыны | Новодевичье зыяраты[d] |
| Һөнәр төрө | хәрби хеҙмәткәр |
| Хәрби звание | подполковник[d] |
| Командалыҡ иткән | 46-сы гвардия төнгө бомбардировка авиация полкы |
| Һуғыш/алыш | Бөйөк Ватан һуғышы һәм Икенсе бөтә донъя һуғышы |
| Ғәскәр төрө | СССР хәрби-һауа көстәре[d] |
| Хәрби подразделение | 46-сы гвардия төнгө бомбардировка авиация полкы |
| Маҡтаулы исемдәре һәм башҡа бүләктәре |
                |
 Бочарова Евдокия Давыдовна Викимилектә | |
Биографияһы
үҙгәртергәҺуғышҡа тиклем йылдарҙа
үҙгәртергәЕвдокия Давыдовна Бочарова Ставрополь крайының Добровольное ауылында тыуған. Ата-әсәһе Граждандар һуғышында һәләк була, ағаһы Георгий Середа ғаиләһендә тәрбиәләнә[1]. Благодарный ҡалаһының 1-се урта мәктәбен тамамлай.
1931 йылда Батайск пилот мәктәбенә уҡырға инә. 1932 йылдан 1939 йылға тиклем инструктор сифатында осоусылар әҙерләй.
1939 йылдың сентябрендә уны Пашковская станицаһында (хәҙер Краснодар биҫтәһе) урынлашҡан 218-се махсус ҡулланылыштағы авиаотрядтың авиазвено командиры итеп тәғәйенләйҙәр. Краснодар ҡала советының депутаты итеп һайлана
Һуғыш ваҡытында
үҙгәртергәБөйөк Ватан һуғышы барышында 28 йәшендә ҡатын-ҡыҙҙарҙың бомбардировка авиаполкын етәкләй. Уны билдәле осоусы-ҡатын-ҡыҙ, Советтар Союзы Геройы М. М. Раскова тарафынан ойошторола, ул үҙе 1941 йылда ойошторолған өс полктың береһен етәкләй.
Евдокия Бершанская, ун йыллыҡ стаж менән һәм ойоштороу һәләтенә эйә булған тәжрибәле осоусы булараҡ, 588-се төнгө бомбардировка полкының командиры була. Уның етәкселеге аҫтында полк һуғыш аҙағына тиклем алыша. Тулыһынса ҡатын-ҡыҙҙар составына ишара яһап һәм уның исеме менән шаяртып «Дунька полкы» тип тә йөрөтәләр[2]
1943 йылда полк гвардия исеменә лайыҡ була һәм 46-сы гвардия төнгө бомбардировка Тамань полкы итеп үҙгәртелә. Һуңыраҡ Ҡыҙыл Байраҡ ордены һәм Суворов ордены менән бүләкләнә.
Евдокия Давыдовна етәкселегендәге ҡатын-ҡыҙҙар полкы атакаһы шул тиклем уңышлы, йылдам һәм теүәл була, хатта немецтар ҡатын-ҡыҙ-осоусыларға «ночные ведьмы» тип исем таға. 1981 йылда СССР-ҙа Горький исемендәге киностудия "В небе «Ночные ведьмы» фильмын төшөрә, режиссеры полктың элекке осоусыһы Евгения Жигуленко була.
Полктың 23 осоусыһы Советтар Союзы Геройы, 2 — Рәсәй геройы, 1 — Ҡаҙағстан Геройы була. 1945 йылдың октябрь айындағы тарҡатылыуына тиклем полк тулыһынса ҡатын-ҡыҙҙар полкы булып ҡала, частә бөтә вазифаларҙа ла ҡатын-ҡыҙҙар хеҙмәт итә.
Һуғыштан һуңғы йылдарҙа
үҙгәртергәҺуғыштан һуң ире менән Мәскәүгә күсә, унда ҡатын-ҡыҙҙар комитетында, шулай уҡ һуғыш ветерандары комитетында эшләй. 1982 йылдың 16 сентябрендә инфаркттан вафат булв. Новодевичье зыяратында ерләнә[3]
Ғаиләһе
үҙгәртергәПетр Бершанскийға кейүгә сыға, унан улы тыуа. Әммә никах оҙаҡҡа бармай. Уның фамилияһы аҫтында Евдокия Давыдовна бөтә һуғыш юлын үтә, уның барышында үҙенең икенсе ире менән таныша.
46-сы гвардия һәм 889-төнгө бомбардировка авиаполкының хәрби юлдары көндәрендә гел бергә була, улар бер үк авиадивизияға инә, оҡшаш самолеттарҙа оса, йыш ҡына күрше аэродромдарҙа урынлаша. Полк тарҡалғандан һуң полк командирҙары Евдокия Бершанская менән Константин Бочаров ҡына түгел, шулай уҡ ике полктың да күп кенә осоусылары туй үткәрә (әммә һуғыш ваҡытында полктан бер хәрби хеҙмәткәр ҙә йөклө килеш китмәй)[2]
Маҡтаулы исемдәре һәм башҡа бүләктәре
үҙгәртергә- Ике Ҡыҙыл Байраҡ ордены;
- 3-сө дәрәжә Суворов ордены;
- Александр Невский ордены;
- 2-се дәрәжә Ватан һуғышы ордены;
- «Почёт Билдәһе» ордены;
- «В. И. Лениндың тыуыуына 100-йыллығына» миҙалы
- «Кавказды обороналаған өсөн» миҙалы
- «1941—1945 йылдарҙағы Бөйөк Ватан һуғышында Германияны еңгән өсөн» миҙалы
- «1941-1945 йылдарҙағы Бөйөк Ватан һуғышында Еңеүгә егерме йыл» миҙалы
- «1941-1945 йылдарҙағы Бөйөк Ватан һуғышында Еңеүгә утыҙ йыл» миҙалы
- «Варшаваны азат иткән өсөн» миҙалы
- «СССР ҡораллы көстәренә 50 йыл» миҙалы
- «СССР ҡораллы көстәренә 60 йыл» миҙалы
- «Мәскәүҙең 800-йыллығы иҫтәлегенә» миҙалы
- «Фашизмға ҡаршы әүҙем көрәшсе» миҙалы (ГДР)
Евдокия Бершанская — Суворов орденына лайыҡ булған берҙән-бер ҡатын-ҡыҙ
1975 йылда Евдокия Бочароваға Краснодарҙың почётлы гражданы тигән исем бирелә[4]
Хәтер
үҙгәртергә- Краснодарҙың Пашковский иҫтәһендә (элекке Пашковская станицаһы) Евдокия Бершанский урамы бар, ә был урамдағы 7-се мәктәптә уның музейы ойошторолған.
- 1988 йылдың 7 майында Краснодар аэропортында уның һәйкәле асыла[5]
- 2005 йылда «Кубань» авиакомпанияһы бер самолетын «Бершанская» тип атай[6].
- Чечняның Сунжен районы Ассиновская станицаһында Бершанская урамы
- Керчь ҡалаһында Бершанская урамы бар.
- 2011 йылда Ставрополь крайы Благодарный ҡалаһының Дуся Карабут уҡыған 1-се урта мәктәбе Ставрополь крайы үҙенең 100-йыллығын билдәләй. Уның күренекле уҡыусыларын иҫкә алалар. Мәктәп бинаһына Е. Д. Бершанскаяның мемориаль таҡтаташы ҡуйыла. Ә 2017 йылдың апрелендә мәктәп алдында бюсы ҡуйыла.
- 2015 йылда Евдокия Давыдовнаға «Благодарный ҡалаһының почетлы гражданы» исеме бирелә.
- 2017 йылда Краснодарҙа Евдокия Бершанская портреты биш ҡатлы торлаҡ йорттоң фасадына төшөрөлә (Лузан урамы, 41).
- 2017 йылда Е. Д. Бершанскаяға Ставрополдә һәйкәл асыла, ул Бершанская уҡыған элекке педагогия техникумының бинаһы алдына ҡуйыла (Морозов урамы, 8)[7].
Иҫкәрмәләр
үҙгәртергә- ↑ «Нас называли ночными ведьмами». «Открытая. Для всех и каждого», Номер 7 от 27 февраля 2013 г. / http://www.opengaz.ru/issues/07-550/nas-nazyvali-nochnymi-vedmami.html(недоступная ссылка)
- ↑ 2,0 2,1 Борис Клин. В бой идет «Дунькин полк». Izvestia.ru (7 май 2008). Дата обращения: 16 июня 2008. Архивировано 12 май 2008 года.
- ↑ Бершанская Евдокия Давыдовна
- ↑ Диплом почётного гражданина города Краснодара. Администрация Краснодара (22 май 2005). Дата обращения: 18 июнь 2008. Архивировано 15 июль 2009 года. 2009 йыл 15 июль архивланған.
- ↑ Бершанская Евдокия Давыдовна
- ↑ Як «Бершанская» появится у «Авиалиний Кубани». Краснодарские известия (24 май 2005). Дата обращения: 18 июнь 2008.
- ↑ В Ставрополе открыт памятник командиру легендарных «ночных ведьм». Официальный сайт Губернатора Ставропольского края (9 декабрь 2017).
Һылтанмалар
үҙгәртергә- Бершанская — командир полка Ночные ведьмы. Ч-1 2020 йыл 29 март архивланған.
- Бершанская Евдокия Давыдовна (неопр.). biografija.ru. Дата обращения 18 июня 2008. Архивировано 14 марта 2012 года.
- Награды Евдокии Бершанской (неопр.). Музей СШ № 213 (Москва). Дата обращения 18 июня 2008. Архивировано 14 марта 2012 года.
- Евдокия Давыдовна Бершанская (неопр.) (недоступная ссылка). Администрация г. Краснодар (20 ноября 2001). Дата обращения 18 июня 2008. Архивировано 17 марта 2007 года.
Әҙәбиәт
үҙгәртергә- КРАТКАЯ БИОГРАФИЯ гвардии подполковника в отставке бывшего командира 46-го гвардейского Краснознаменного ордена Суворова 3-й степени Таманского женского авиационного полка ночных бомбардировщиков Евдокии Давыдовны Бочаровой-Бершанской. Тираж 100 экз. Типография ООО «Искра» г. Ставрополь.