Ельцин Борис Николаевич

Бори́с Никола́евич Е́льцин (1 февраль 1931 йыл — 23 апрель 2007 йыл) — СССР-ҙың хужалыҡ һәм партия, Рәсәйҙең дәүләт эшмәкәре, Рәсәй Федерацияһының беренсе Президенты. Был вазифаға 2 тапҡыр һайлана: (12.06.1991, 3.07.1996).

Борис Николаевич Ельцин
рус. Борис Николаевич Ельцин
Флаг Рәсәй Президенты Флаг
10.07.1991 — 31.12.1999
Хөкүмәт башлығы:	Иван Степанович Силаев Олег Иванович Лобов (ваҡытлыса) Борис Николаевич Ельцин Егор Тимурович Гайдар (ваҡытлыса Черномырдин Виктор Степанович Кириенко, Сергей Владиленович Черномырдин Виктор Степанович(ваҡытлыса) Евгений Максимович Примаков Сергей Вадимович Степашин Владимир Владимирович Путин
Дауамсы:	Владимир Владимирович Путин
Флаг Рәсәй Федерацияһы Премьер-министры, Хөкүмәт башлығы һымаҡ
6.11.1991 — 15.06.1992
Алдан килеүсе:	Иван Степанович Силаев Олег Иванович Лобов (ваҡытлыса)
Дауамсы:	Егор Тимурович Гайдар (ваҡытлыса ) Виктор Степанович Черномырдин
Флаг РСФСР-ҙын Юғары Советы Рәйесе
29.05.1990 — 10.07.1991
Алдан килеүсе:	Николай Матвеевич Грибачёв
Дауамсы:	Руслан Имранович Хасбулатов
Дине:	Рус православ сиркәүе
Тыуған:	1 февраль 1931({{padleft:1931|4|0}}-{{padleft:2|2|0}}-{{padleft:1|2|0}}) Урал өлкәһенең Бутка ауылы йәки Басмановское ауылы ,хәҙерге Талица районы, Свердловск өлкәһе, РСФСР, СССР
Үлгән:	23 апрель 2007({{padleft:2007|4|0}}-{{padleft:4|2|0}}-{{padleft:23|2|0}}) (76 йәш) Мәскәү, Рәсәй
Ерләнгән:	Новодевичье зыяраты, Мәскәү
Атаһы:	Николай Игнатьевич Ельцин
Әсәһе:	Клавдия Васильевна Старыгина
Ҡатыны:	Наина Иосифовна Гирина
Балалары:	ҡыҙҙар: Окулова Елена Борисовна һәм Юмашева Татьяна Борисовна
Партия:	КПСС (1961—1990)
Белеме:	С. М. Киров ис. Урал политехник институты
Профессияһы:	инженер-төҙөүсе, Сәнәғәт һәм гражданлыҡ төҙөлөшө
Автограф:
Наградалары:	I дәрәжә «Ватан алдындағы хеҙмәттәре өсөн» ордены Ҡалып:Ҡаҙандын 1000 йыллыҡ иҫтәлегенә Ҡалып:В. И. Ленин тыуыуна 100 йыллыҡ иҫтәлегенә Медаль «60 лет Вооружённых Сил СССР» Орден Князя Ярослава Мудрого І степени Большой крест, декорированный большой лентой Ордена За заслуги перед Итальянской Республикой Ҡалып:Орден Трёх звёзд Ҡалып:Кавалер Большого креста ордена Креста Витязя Ҡалып:Медаль памяти 13 января (Литва) Ҡалып:Орден Франциска Скорины Ҡалып:Орден За личное мужество (ПМР) Ҡалып:Почётный гражданин Свердловской области Ҡалып:Орден Дмитрия Донского 1 степени

Биографияһы

Борис Ельцин (һул яҡтан икенсе) баласаҡ дуҫтары менән

Борис Николаевич Ельцин 1931 йылдын 1 февралендә РСФСР-ҙын Урал өлкәһе Бутка районы административ үҙәге Бутка ауылында (хәҙерге Свердловск өлкәһенең Талица районы Бутка ауылы) тыуҙы.

1950—1955 йылдарҙа Урал политехник институтында инженер-төҙөлөш факультеты студенты.

1955—1963 йылдарҙа «Уралтяжтрубстрой» һәм «Южгорстрой» трестарында, мастер, участок начальниһы, эш етештереүсе (прораб, производитель работ).

1963 −1968 йылдарҙа Свердловск йорттар төҙөү комбинатында эшләй. 1963—1966 йылдарҙа баш инженер, 1966 −1968 йылдарҙа директор.

1968—1976 КПСС-тың Сверлдловск өлкә комитетында төҙөлөш бүлеге начальнигы.

1976 йылдан башлап КПСС‑тың Свердловск өлкә комитетының 1‑се секретары.

1985—1986 йылдарҙа КПСС ҮК секретары, бер үк ваҡытта 1985 йылдан алып КПСС‑тың Мәскәү ҡала комитетында 1‑се секретарь.

1987 йылдан башлап СССР‑ҙың Дәүләт төҙөлөш комитеты рәйесенең 1‑се урынбаҫары — СССР министры,

1990—1991 йылдарҙа РСФСР Юғары Советы рәйесе.

1991—1999 йылдарҙа Рәсәй Президенты.

2000 йылдан алып Рәсәйҙең беренсе Президенты Б. Н. Ельцин фондына етәкселек итә.

2007 йылда вафат булды. Новодевичье зыяратында ерләнгән.

Башҡортостан Республикаһы Суверенитеты,Рәсәйҙен демократик һәм федератив үсешендә Борис Ельцин роле

Рәсәйҙә демократик һәм федератив принциптар тергеҙеү өсөн Борис Ельцин күп көс һалған.

Урал яҡтарынан кеше булараҡ, ул милли проблемаларҙы яҡшы аңлаған. 1990 йылдын 6 августа, Мортаза Рәхимов менән осрашыуҙан һуң ул Өфөлә үҙенең танылған һүҙҙәрҙе әйтә: «күпме йотоп ебәреү көсө булғанса, суверенитетты алығыҙ».

Борис Николаевич осоронда Федератив договорға һәм Башҡортостан Республикаһының уға ҡушымтаһына, «Рәсәй Федерацияһы дәүләт власы органдары менән Башҡортостан Республикаһы дәүләт власы органдары араһында хакимиәт даирәһе сиктәрен билдәләү һәм үҙ-ара вәкәләттәр бүлешеү тураһында» килешеүгә ҡул ҡуйыла.

Ельцин 1990 һәм 1996 йылдарҙа Башҡортостанға килә һәм Өфө, Ағиҙел, Нефтекама һәм Стәрлетамаҡ ҡалаларында була.

Файл:Dmitri Medvedev in front of the Boris Yeltsin memorial in Yekaterinburg, Russia - 20110201.jpg

Екатеринбургта Борис Ельцин һәйкәле асылған көн. Дмитрий Меведев. 2011 йыл.

Бүләктәр

СССР һәм РСФСР Юғары Советтары депутаты. СССР-ҙың Ленин (1981), ике тапҡыр Хеҙмәт Ҡыҙыл Байраҡ (1971, 1974), «Почёт Билдәһе» (1966) ордендары, Рәсәйҙең 1‑се дәрәжә «Ватан алдындағы хеҙмәттәре өсөн» (2001) ордены, шулай уҡ сит дәүләттәрҙең һәм сиркәү ордендары менән бүләкләнгән.

Һылтанмалар

• Ельцин Борис Николаевич // Башҡорт энциклопедияһы. — Өфө: БР ДАҒУ «Башҡорт энциклопедияһы», 2015—2024. — ISBN 978-5-88185-143-9.  (Тикшерелеү көнө: 30 ғинуар 2021)
• Известия: Егор Гайдар о Борисе Ельцине
• Джон Кэмпфнер. «Ельцин принёс России лучшее и худшее» — Статья в газете Дейли Телеграф, переведённая на русский язык. 24.04.2007
• Борис Ихлов. «Что говорят о Ельцине»
• Рой Медведев. «Борис Ельцин. От Ипатьевского дома до храма Христа Спасителя» 2011 йыл 9 февраль архивланған.
• Дмитрий Шляхтин. «На смерть Ельцина»
• Первый президент России. Памяти Бориса Ельцина 2009 йыл 3 август архивланған.
• Изъятие видеоархива оператора Ельцина

Ельцин фондының сайтында рәсми биография

• До 1985-го года 2013 йыл 20 июнь архивланған.
• 1985-1990 годы 2013 йыл 23 октябрь архивланған.
• 1991-1995 годы 2013 йыл 23 октябрь архивланған.
• 1996-1999 годы 2013 йыл 23 октябрь архивланған.

Видеоматериалдар

• YouTube сайтында Борис Ельцин Өфөлә
• YouTube сайтында Ельцин и 38 снайперов
• YouTube сайтында Танцы с Ельциным (1996 г.)
• YouTube сайтында Ельцин объявляет о своей отставке (31 декабря 1999 г.)
• CCCP TV(недоступная ссылка) — информационная программа Время с репортажем о Б. Н. Ельцине