Аҡбуҙат (опера)

Аҡбуҙат  — А. Э. Спадавеккиа менән Х. З. Заимовтың өс шаршаулыҡ операһы. Либреттоһын Баязит Бикбай менән Ҡадир Даян башҡорт эпосы «Аҡбуҙат» нигеҙендә яҙған. Тәүге башҡорт әкиәти-тарихи операларының береһе.

Опера

Аҡбуҙат
Файл:СалигаскароваМ.jpg Мәғәфүрә Сәлиғәскәрова һыу аҫты батшаһының ҡыҙы Нәркәс партияһында
Композитор	А. Э. Спадавеккиа, Х. З. Заимов
Либретто авторы	Б. Бикбай һәм Ҡ. Даян
Либретто теле	башҡортса‎
Сюжет сығанағы	«Аҡбуҙат» эпосы
Күренештәр	3 Акт
Яҙылған йылы	1942
Беренсе постановка	7 ноябрь 1942
Беренсе постановка ҡуйылған урын	Башҡорт дәүләт опера һәм балет театры, Өфө, Башҡорт АССР-ы

Тасуирлама

Беренсе редакцияһы

«Аҡбуҙат» операһының премьераһы 1942 йылдың 7 ноябрендә Башҡорт дәүләт опера һәм балет театры сәхнәһендә була. Опера Октябрь революцияһының 25 йыллығына бағышлана.

Баязит Бикбай менән Ҡадир Даян беренсе редакция либреттоһының авторҙары була.

Дирижёры — П. М. Славинский;

Спектаклде ҡуйыусы — Б. Ғ. Имашев;

Режиссёры — В. А. Нелли-Влад;

Рәссамдары — Ғ. Ш. Имашева һәм М. Н. Арыҫланов;

Балетмейстеры — Х. Ғ. Сафиуллин;

Хормейстеры — Н. А. Болотов.

Ролдәр	Башҡарыусылар
Һәүбән батыр	Хөсәйен Ҡудашев
Таңһылыу	Баныу Вәлиева
Ҡәһҡәһә	Ғабдрахман Хәбибуллин
Нәркәс	Мәғәфүрә Сәлиғәскәрова
Шүлгән	Мәғәфүр Хисмәтуллин
Һомай ҡош	Шәһиҙә Вәлиәхмәтова
Мәсем хан	Ғата Сөләймәнов
Тарауыл	Хәбир Ғәлимов
Күсем бей	Г. Нәбиев

Икенсе редакцияһы

«Аҡбуҙат» операһы икенсе редакцияла 1957 йылдың 31 декабрендә сәхнәгә сығарыла.

Икенсе редакция либреттоһының авторҙары Сәғит Мифтахов менән Ҡадир Даян була.

Дирижёры — Н. Ғ. Сабитов;

Ҡуйыусыһы — Б. Ғ. Имашев;

Режиссёры — М. Хисмәтуллин;

Рәссамы — М. Н. Арыҫланов;

Балетмейстеры — Ф. Ә. Ғәскәров;

Хормейстеры — А. Г. Тихомиров.

Ролдәр	Башҡарыусылар
Һәүбән батыр	Шамил Ҡолбарисов
Таңһылыу	Баныу Вәлиева
Ҡәһҡәһә	Ғабдрахман Хәбибуллин
Нэркэс	М. Сәлиғәскәрова
Шулгән	С. Русинов
Һомай ҡош	Шәһиҙә Вәлиәхмәтова
Мәсем хан	И. Муромцев
Тарауыл	Сәлих  Хөснийәров
Кусем-бәй	Г. Нәбиев

Концерт башҡарылышы

1994 йылдың 24 ноябрендә опера беренсе тапҡыр концерт башҡарылышында ҡуйыла. Режиссёры — Р. Вәлиуллин, дирижёры В. И. Платонов була. Һәүбән ролен — Раил Көсөков, Нәркәсте — Ләлә Әхмәтйәнова, Таңһылыуҙы — Зөлфирә Фәрхетдинова, Шулгәнде — Фәнәүи Сәлихов, Ҡәһҡәһәне Руслан Хәбибуллин башҡара.

Сюжеты

Сюжет нигеҙендә «Аҡбуҙат» эпосы һәм уның геройы Һәүбән батырҙың яуыз Мәсем ханға ҡаршы көрәше ята. «Аҡбуҙат» операһында Н. А. Римский-Корсаковтың әкиәттәр һәм эпостар буйынса яҙылған опералары традициялары дауам иттерелә.

Һылтанмалар

• Галина Г. С. Аҡбуҙат (опера) // Башкирская энциклопедия. — Уфа: ГАУН РБ «Башкирская энциклопедия», 2015—2024. — ISBN 978-5-88185-306-8.