Аҡболаҡ районы
Аҡбола́ҡ райо́ны Рәсәйҙең Ырымбур өлкәһенә ҡараған административ-территориаль берәмеге — муниципаль районы. 1930-сы йылдарҙаҠаҙаҡ АCСР-ҙан РСФСРға индерелде.
| ||
| Ил | ||
|---|---|---|
| Статус | ||
| Урынлашҡан урыны | ||
| Административ үҙәк |
Акболаҡ ҡсб | |
| Барлыҡҡа килеүе | ||
| Район башлығы |
Павленко Геннадий Викторович | |
| Председатель Совета депутатов |
Миняева Наталья Михайловна | |
| Халҡы (2016) |
↘25 241[1] | |
| Майҙаны |
5000 км² | |
| Ваҡыт бүлкәте | ||
| Телефон коды |
+7 35335 | |
| Автомобиль номерҙары коды |
56 | |
| Рәсми сайты | ||
 Аҡболаҡ районы Викиһаҡлағыста | ||
Административ үҙәге — Аҡболаҡ ҡасабаһы.
Географияһы
үҙгәртергәБиләмә майҙаны: 4977 км². Ҡаҙылма байлыҡтар: ҙур булмаған нефть (Копанский), газ (Ноғоман), шулай уҡ төрлө төҙөлөш сеймалы ятҡылыҡтары.
Ырымбур өлкәһе Соль-Илецк һәм Беляевский райондары, шулай уҡ Ҡаҙағстан Республикаһы менән сиктәш.
Аҡболаҡ районы аша Ҡазан (ҡала) — Ырымбур — Аҡболаҡ — «Ҡаҙағстан сиге» федераль юлы үтә.
Тарихы
үҙгәртергәАҡболаҡ районы тәүге тапҡыр Ҡырғыҙ АССР-ы Аҡтүбә губернаһы составында 1921 йылдың 2 апрелендә барлыҡҡа килә. Уның составына 22 улус: Аҡболаҡ, Астрахань, Беляевскй, 1-се Бүртә (күсмә), 2-се Бүртә (күсмә), Жиренкопинский (күсмә), Илек (күсмә), Калинин, Ключевский, Крючковский, Михайловский, Николаевская, Ново-Алексеевская, Ново-Михайловская, Петропавловская, Саздинская, Тамдинская (кочевая), Томар-Уткульская (кочевая), Туатюбинская (кочевая), Харьковский, Хобдинский (күсмә), Яйсан улустары инә.
1921 йылдың 5 октябрендә Беляевский, 1-се Бүртә, 2-се Бүртә, Ключевский, Крючковский һәм Михайловский улустары Ҡырғыҙ АССР-ы (1920-1925) Ырымбур губернаһы Орск өйәҙе составына бирелә.
1921 йылдың 21 октябрендә Ново-Михайловский улусы Аҡтүбә губернаһының Аҡтүбә районына күсә.
1922 йылдың 5 июлендә Аҡболаҡ районы был Аҡболаҡ өйәҙе итеп ҡорола.
1924 йылдың 16 ғинуарында Аҡболаҡ өйәҙе бөтөрөлә. Уның территорияһы Аҡтүбә өйәҙенә ҡушыла.
1928 йылда Аҡболаҡ районы Аҡтүбә округы составында тергеҙелә.
1930 йылдың декабрендә, округтарға бүлеүҙе бөтөрөү сәбәпле, Аҡболаҡ районы Ҡаҙаҡ АССР-ына туранан-тура буйһондорола, 1932 йылдың февралендә ул Аҡтүбә өлкәһе составына инә[2].
1934 йылдың 7 декабрендә район составынан Ҡаҙаҡ АССР-ы составында ҡалған Мартукский районы сығарыла, ә Аҡболаҡ районы Ҡаҙаҡ АССР-ының Аҡтүбә өлкәһенән алынып, үҙ сиратында, РСФСР составындағы Ырымбур өлкәһенә бирелә[3].
1963 йылдың ғинуарында СССР-ҙа административ-территориаль бүленеш реформаһы үткәрелгәнлектән (1962—1963), Аҡболаҡ районы бөтөрөлә, ә 1965 йылдың ғинуарында тергеҙелә[4].
Халҡы
үҙгәртергә| Халыҡ иҫәбе | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|
| 2002[5] | 2003[6] | 2004[6] | 2009[7] | 2010[8] | 2012[9] | 2013[10] |
| 30 723 | ↘30 600 | ↘30 500 | ↘29 724 | ↘25 606 | ↘25 399 | ↗25 473 |
| 2014[11] | 2015[12] | 2016[1] | ||||
| ↘25 394 | ↘25 348 | ↘25 241 | ||||
Территориаль ҡоролошо
үҙгәртергәЫрымбур өлкәһенең административ-территориаль ҡоролошо берәмеге булараҡ, Аҡболаҡ районына 15 ауыл Советы һәм 1 ҡасаба советы инә[13][14]. Ырымбур өлкәһенең административ-территориаль бүленеше сиктәренә ярашлы, Аҡболаҡ муниципаль районы ауыл биләмәләре (ауыл Советы/ҡасаба советы статусы менән) 16 муниципаль берәмектән тора[15][16]:
| № | Муниципаль берәмек | Административ үҙәк | Тораҡ пункттар һаны | Халыҡ (кеше) | Майҙан (км²) |
|---|---|---|---|---|---|
| 1 | Аҡболаҡ ҡасаба советы | Аҡболаҡ ҡасабаһы | 5 | ↗14 998[12] | 304,01[17] |
| 2 | Баҙартүбә ауыл Советы | Ҡайраҡты ҡасабаһы | 2 | ↗766[12] | 233,85[17] |
| 3 | Васильевский ауыл Советы | Васильевка ауылы]] | 2 | ↘396[12] | 313,27[17] |
| 4 | Заилечный ауыл Советы | Весёлый Первый ауылы | 5 | →884[12] | 405,27[17] |
| 5 | Ҡараҡотоҡ ауыл Советы | Ҡараҡоҙоҡ ҡасабаһы | 3 | ↘640[12] | 298,44[17] |
| 6 | Ҡарасай ауыл Советы | Ҡарасай ауылы | 3 | ↘818[12] | 334,24[17] |
| 7 | Мичуринский ауыл Советы | Покровка ауылы | 5 | ↘905[12] | 286,41[17] |
| 8 | Новогригорьевский ауыл Советы | Новогригорьевка ҡасабаһы | 2 | ↘566[12] | 185,81[17] |
| 9 | Новопавловский ауыл Советы | Новопавловка ауылы | 2 | ↗849[12] | 378,29[17] |
| 10 | Новоуспеновский ауыл ьсоветы | Новоуспеновка ауылы | 1 | ↘472[12] | 299,93[17] |
| 11 | Сагарчин ауыл Советы | Сагарчин ауылы | 5 | ↘1199[12] | 439,21[17] |
| 12 | Совет ауыл Советы | Советский ауылы | 4 | ↘511[12] | 361,57[17] |
| 13 | Тамдысай ауыл Советы | Тамдысай ауылы | 1 | ↘258[12] | 222,93[17] |
| 14 | Фёдоровский ауыл Советы | Фёдоровка ауылы | 2 | ↘685[12] | 203,79[17] |
| 15 | Шаповаловский ауыл Советы | Шаповалово ауылы | 3 | ↘611[12] | 430,35[17] |
| 16 | Шкуновский ауыл Советы | Шкуновка ҡасабаһы | 2 | ↘790[12] | 279,57[17] |
Тораҡ пункттары
үҙгәртергәАҡболаҡ районында 47 тораҡ пункт урынлашҡан.
| Райондың тораҡ пункттары исемлеге | ||||
|---|---|---|---|---|
| № | Тораҡ пункт | Тибы | Халҡы | Муниципаль берәмек |
| 1 | 28 км | разъезд | 20[8] | Мичуринский ауыл Советы |
| 2 | 29 км | разъезд | 25[8] | Аҡболаҡ ҡасаба советы |
| 3 | 30 км | разъезд | 23[8] | Аҡболаҡ ҡасаба советы |
| 4 | Аҡболаҡ | ҡасаба | ↘13 918[8] | Аҡболаҡ ҡасаба советы |
| 5 | Акоба | ҡасаба | 101[8] | Сагарчин ауыл Советы |
| 6 | Александровка | ауыл | 228[8] | Фёдоровский ауыл Советы |
| 7 | Андреевка | ауыл | 68[8] | Шкуновский ауыл Советы |
| 8 | Бикмырҙа | ҡасаба | 156[8] | Мичуринский ауыл Советы |
| 9 | Васильевка | ауыл | 369[8] | Васильевский ауыл Советы |
| 10 | Вершиновка | ҡасаба | 37[8] | Шаповаловский ауыл Советы |
| 11 | Весёлый Второй | ауыл | 196[8] | Ҡараҡотоҡ ауыл Советы |
| 12 | Весёлый Первый | ауыл | 700[8] | Илек аръяғы (Заилечный) ауыл Советы |
| 13 | Ҡайраҡты | ҡасаба | 699[8] | Баҙартүбә ауыл Советы |
| 14 | Ҡараҡоҙоҡ | ҡасаба | 515[8] | Ҡараҡоҙоҡ ауыл Советы |
| 15 | Ҡарасай | ауыл | ↘571[10] | Ҡарасай ауыл Советы |
| 16 | Карповка | ауыл | 307[8] | Ҡарасай ауыл Советы |
| 17 | Кокчунак | аул | 13[8] | Совет ауыл Советы |
| 18 | Корниловка | ҡасаба | 102[8] | Сагарчин ауыл Советы |
| 19 | Ҡужунтай | ҡасаба | 156[8] | Мичуринский ауыл Советы |
| 20 | Ҡолаҡсай | ҡасаба | 227[8] | Аҡболаҡ ҡасаба советы |
| 21 | Ҡыҙылболаҡ | ҡасаба | 80[8] | Илек аръяғы (Заилечный) ауыл Советы |
| 22 | Майҙан | ҡасаба | 92[8] | Васильевский ауыл Советы |
| 23 | Майҡыболаҡ | ҡасаба | 7[8] | Илек аръяғы (Заилечный) ауыл Советы |
| 24 | Межгорный | ҡасаба | 104[8] | Новопавловский ауыл Советы |
| 25 | Меловой Завод | ҡасаба | 141[8] | Мичуринский ауыл Советы |
| 26 | Ноғоман | ҡасаба | 81[8] | Илек аръяғы (Заилечный) ауыл Советы |
| 27 | Новоалександровка | ҡасаба | 94[8] | Новогригорьевский ауыл Советы |
| 28 | Новогригорьевка | ҡасаба | 524[8] | Новогригорьевский ауыл Советы |
| 29 | Новомарьевка | ҡасаба | 57[8] | Шаповаловский ауыл Советы |
| 30 | Новоодесский | ҡасаба | 55[8] | Илек аръяғы (Заилечный) ауыл Советы |
| 31 | Новопавловка | ауыл | 748[8] | Новопавловский ауыл Советы |
| 32 | Новопривольный | ҡасаба | 107[8] | Баҙартүбә ауыл Советы |
| 33 | Новоуспеновка | ауыл | ↘472[12] | Новоуспеновский ауыл Советы |
| 34 | Орловка | ҡасаба | 17[8] | Совет ауыл Советы |
| 35 | Покровка | ауыл | 389[8] | Мичуринский ауыл Советы |
| 36 | Сагарчин | ауыл | 1081[8] | Сагарчин ауыл Советы |
| 37 | Салидовка | ҡасаба | 4[8] | Ҡарасай ауыл Советы |
| 38 | Һарығамыш | ҡасаба | 11[8] | Совет ауыл Советы |
| 39 | Советский | ауыл | 559[8] | Совет ауыл Советы |
| 40 | Тамдысай | ауыл | ↘258[12] | Тамдысай ауыл Советы |
| 41 | Ушкун | ҡасаба | 51[8] | Сагарчин ауыл Советы |
| 42 | Фёдоровка | ауыл | 473[8] | Фёдоровский ауыл Советы |
| 43 | Харьковка | ҡасаба | 18[8] | Сагарчин ауыл Советы |
| 44 | Шаповалово | ауыл | 613[8] | Шаповаловский ауыл Советы |
| 45 | Шкуновка | ҡасаба | 771[8] | Шкуновский ауыл Советы |
| 46 | Шулаҡсу | ҡасаба | 213[8] | Аҡболаҡ ҡасаба советы |
| 47 | Юрьевка | ауыл | 26[8] | Ҡараҡотоҡ ауыл Советы |
Иҡтисады
үҙгәртергәРайонда сәнәғәт ҙур үҫеш алмаған. Район ауыл хужалығына: игенселек, ит-һөт, йөн етештереүгә махсуслашҡан.
Сагарчин ауылынан 17 километрҙа бөтә донъя граждандарын хеҙмәтләндереүсе автомобилдә Ҡаҙағстан сиген үтеү пункты урынлашҡан[18].
Сагарчин ауылы янында Рәсәй Федерацияһы федераль именлек хеҙмәтенең Рәсәй Федерацияһының дәүләт сиген тәртиптә тотоу буйынса федераль агентлығы йәғни Сикте һаҡлау идаралығының пункты урынлашҡан[19].
Район территорияһында Ырымбур ҡурсаулығыныӊ филиалы — «Урал алды далаһы» урынлашҡан.
Иҫкәрмәләр
үҙгәртергә- ↑ 1,0 1,1 Численность населения муниципальных образований Оренбургской области на 1 января 2016 года. Дата обращения: 4 апрель 2016. Архивировано 4 апрель 2016 года.
- ↑ Справочник по административно-территориальному делению Казахстана (август 1920 — декабрь 1936) / Базанова Ф. Н.. — Алма-Ата: Архивное управление МВД Казахской ССР, 1959. — 288 с. — 1500 экз.
- ↑ Постановление ВЦИК от 07.12.1934 "О разделении Средневолжского края". Дата обращения: 23 декабрь 2018. Архивировано из оригинала 24 декабрь 2018 года. 2018 йыл 24 декабрь архивланған.
- ↑ Всемирный исторический проект. Архивировано 13 февраль 2011 года.
- ↑ Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более. Архивировано 3 февраль 2012 года.
- ↑ 6,0 6,1 Города и районы Оренбургской области. Оренбург. Типография Оренбургстата. 2004. - 283 с. Дата обращения: 3 май 2015. Архивировано 3 май 2015 года.
- ↑ Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года. Дата обращения: 2 ғинуар 2014. Архивировано 2 ғинуар 2014 года.
- ↑ 8,00 8,01 8,02 8,03 8,04 8,05 8,06 8,07 8,08 8,09 8,10 8,11 8,12 8,13 8,14 8,15 8,16 8,17 8,18 8,19 8,20 8,21 8,22 8,23 8,24 8,25 8,26 8,27 8,28 8,29 8,30 8,31 8,32 8,33 8,34 8,35 8,36 8,37 8,38 8,39 8,40 8,41 8,42 8,43 8,44 Всероссийская перепись населения 2010 года. Численность и размещение населения Оренбургской области. Дата обращения: 5 июнь 2014. Архивировано 5 июнь 2014 года.
- ↑ Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям. Таблица 35. Оценка численности постоянного населения на 1 января 2012 года. Дата обращения: 31 май 2014. Архивировано 31 май 2014 года.
- ↑ 10,0 10,1 Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2013 года. — М.: Федеральная служба государственной статистики Росстат, 2013. — 528 с. (Табл. 33. Численность населения городских округов, муниципальных районов, городских и сельских поселений, городских населённых пунктов, сельских населённых пунктов). Дата обращения: 16 ноябрь 2013. Архивировано 16 ноябрь 2013 года.
- ↑ Таблица 33. Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2014 года. Дата обращения: 2 август 2014. Архивировано 2 август 2014 года.
- ↑ 12,00 12,01 12,02 12,03 12,04 12,05 12,06 12,07 12,08 12,09 12,10 12,11 12,12 12,13 12,14 12,15 12,16 12,17 12,18 Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2015 года. Дата обращения: 6 август 2015. Архивировано 6 август 2015 года.
- ↑ Закон Оренбургской области от 11 июля 2007 года N 1370/276-IV-ОЗ «Об административно-территориальном устройстве Оренбургской области»
- ↑ Постановление Правительства Оренбургской области от 10 января 2008 года N 4-п «О перечне административно-территориальных единиц Оренбургской области»
- ↑ Закон «Об утверждении перечня муниципальных образований Оренбургской области и населённых пунктов, входящих в их состав»
- ↑ Органы местного самоуправления 2011 йыл 15 сентябрь архивланған.
- ↑ 17,00 17,01 17,02 17,03 17,04 17,05 17,06 17,07 17,08 17,09 17,10 17,11 17,12 17,13 17,14 17,15 Өҙөмтә хатаһы:
<ref>тамғаһы дөрөҫ түгел;53_8006001төшөрмәләре өсөн текст юҡ - ↑ Сагарчин (недоступная ссылка — история).(недоступная ссылка)
- ↑ Сагарчин(недоступная ссылка)
Һылтанмалар
үҙгәртергә- Сайт города 2012 йыл 28 февраль архивланған.