Аполлон (күбәләк)

Аполло́н (лат. Parnassius apollo, рус.  Аполлон ) — елкән ҡанатлылар (Papilionidae) ғаиләһендәге көндөҙгө күбәләк.

Аполлон
Фәнни классификация
арауыҡтағы ранг Ярым бүлек:  Беренсел ауыҙлылар Рангаһыҙ:  Ҡау һалыусылар Тип:  Быуынтыҡ аяҡлылар Ярым тип:  Трахеялылар Юғары класс:  Алты аяҡлылар Класс:  Бөжәктәр Подкласс:  Асыҡ яңаҡ һөйәклеләр Инфракласс:  Ҡанатлы бөжәктәр Инфракласс:  [[Neoptera|Яңы ҡанатлы бөжәктәр ru:Новокрылые насекомые]] Суб отряд:  Әүермән бөжәктәр Отряд:  Тәңкә ҡанатлылар Ярым отряд:  Хоботковые Инфраотряд:  Разнокрылые бабочки Клада:  Двупорые Секция:  Cossina Подсекция:  Bombycina Ғаилә өҫтө:  Булавоусые Серия:  Papilioniformes Ғаилә:  Елкән ҡанатлылар Ярым ғаилә:  Parnassiinae Триба:  Parnassiini Ырыу:  Парнассиусы Төр:  Аполлон
Халыҡ-ара фәнни исеме
Parnassius apollo Linnaeus, 1758
Ареал
Һаҡлау статусы
Юғалыуға бирешеүсе төр IUCN 3.1 Vulnerable : 16249
Викитөркөмдә Систематика Викиһаҡлағыста рәсемдәр NCBI   110799

Рәсәйҙең Ҡыҙыл китабы популяция ҡыҫҡара

ИПЭЭ РАН сайтында эҙләргә

Әзербайжан почта маркаһы

Аполлон күбәләге ҡаршлауығы

Карл Линней тарафынан Аполлон алла исеме менән аталған. Ҡанат йәйеме 70-90 мм, аҡ төҫтә, алғыларында ҙур ҡара таптар, артҡы ҡанаттарында ҡара ҡаймалы эре ҡыҙыл таптар бар. Европала, Кавказ, Урал, Көнбайыш Себерҙә киң таралған. Ҡоро ҡарағайлыҡтарҙа, урман буйҙарында, ташлы һөҙәклектәрҙә тереклек итә. Июнь-августта оса. Аполлон уртаҡ йәшәү рәүеше алып бара. Күбәләк ҡорттары ҡара төҫтә, зәңгәрһыу сығынтылы һәм ян-яғынан ҡыҙғылт һары таплы, оҙонлоғо 50 мм-ға ҡәҙәр етә. Йәш япраҡтар менән туҡланалар, көндөҙ ҡояш яҡьыһында айырыуса әүҙемдәр. Формалашып еткән күбәләк ҡорттары күкәй ҡабығында ҡышлай. Ҡурсағы зәңгәрһыу төҫтә тупраҡта үҫеш ала. Июнь башында ҡурсаҡтан етлеккән бөжәк сыға. Йылына бер быуын үҫә. Август айында күбәләк үҙенең йәшәү циклын тамамлай. Аполлондар һаны өҙлөкһөҙ кәмей бара.

• 
  ♀
• 
  ♀△
• 
  ♂
• 
  ♂ △

Сығанаҡ

• Татар энциклопедияһы. Ҡазан, 2008 2013 йыл 7 декабрь архивланған.  (тат.)

Әҙәбиәт

• Коршунов Ю. П. Определители по флоре и фауне России // Булавоусые чешуекрылые Северной Азии. Выпуск 4. — М.: Товарищество научных изданий КМК, 2002. — С. 33. — ISBN 5-87317-115-7.