Абдулла (Илеш районы)

Абдулла (рус. Абдуллино) — Башҡортостан Республикаһының Илеш районындағы ауыл. 2010 йылдың 14 октябренә халыҡ һаны 285 кеше була. ОКАТО коды — 80230826002.

Абдулла
Дәүләт	Рәсәй
Административ-территориаль берәмек	Иғмәт ауыл Советы (Илеш районы)
Халыҡ һаны	285 кеше (2010)
Почта индексы	452282

Дөйөм мәғлүмәт

Иғмәт ауыл Советына ҡарай. Район үҙәге Үрге Йәркәйҙән көньяҡ-көнсығышҡа 20 км һәм Бүздәк тимер юл станцияһынан төньяҡҡа табан 102 км алыҫлыҡта, Наҙы йылғаһы (Кеүәш йылғаһының ҡушылдығы) буйында урынлашҡан. Халҡы: 1906 й. — 1117 кеше; 1920 — 1320; 1939 — 879; 1959 — 651; 1989 — 340; 2002 — 326; 2010 — 285 кеше. Башҡорттар йәшәй (2002). Фельдшер-акушерлыҡ пункты, клуб бар.

Тарихы

Ауылға Ҡазан даруғаһы Йылан улусы башҡорттарының аҫаба ерҙәрендә 1718 йыл керҙәшлек килешеүе буйынсаса типтәрҙәр нигеҙ һала. 1795 йылда 200 кеше йәшәгән, 1865 йылда 112 йортта — 621 кеше. Игенселек менән шөғөлләнгәндәр. Мәсет, һыу тирмәне, 25 кибет булған; йәрминкәләр үткәрелгән. 1906 йыл мәсет, мәҙрәсә, бакалея һәм һыра кибете теркәлгән; йәрминкәләр үткәрелгән. Т. Л. Рахманов, Ә. Л. Рахманов, З. И. Сәйетғәлиев ошо ауылда тыуған.

Халыҡ һаны

Бөтә Рәсәй һәм Бөтә Союз халыҡ иҫәбе алыу мәғлүмәттәре буйынса халыҡ һаны (кеше)

Иҫәп алыу йылы һәм көнө	Бөтә халыҡ	Ир-егеттәр	Ҡатын-ҡыҙҙар	Ир-егеттәр өлөшө (%)	Ҡатын-ҡыҙҙар өлөшө (%)
1897 йыл 9 февраль ( 26 ғинуар)
1920 йыл 26 август
1926 йыл 17 декабрь
1939 йыл 17 ғинуар	879	397	482	45,2	54,8
1959 йыл 15 ғинуар	668	282	386	42,2	57,8
1970 йыл 15 ғинуар	650	291	359	44,8	55,2
1979 йыл 17 ғинуар	461	194	267	42,1	57,9
1989 йыл 12 ғинуар	340	140	200	41,2	58,8
2002 йыл 9 октябрь	326	153	173	46,9	53,1
2010 йыл 14 октябрь	285	138	147	48,4	51,6

Халыҡ һаны буйынса аңлатма төрлө йылдарҙа иҫәп алыу тәртибенең айырмалығы булыу сәбәпле халыҡ һанының үҙенсәлегенә иғтибар итегеҙ.

1939 йыл — бар булған халыҡ һаны.

1989, 2002, 2010 йылдарҙа — даими йәшәгән урыны булып иҫәпләнгән халыҡ һаны

Халыҡ һаны буйынса сығанаҡтар

Ауылдағы халыҡ һаны буйынса мәғлүмәтте халыҡ иҫәбе буйынса алыу урынлы. Бөтә ил күләмендә үткән 1897, 1920, 1939, 1959, 1970, 1979, 1989, 2002, 2010 йылғы халыҡ иҫәбе буйынса мәғлүмәттәр бар һәм асыҡ ҡулланыуҙа табырға була. Ҡайһы бер китаптарҙы электрон төрҙә асып ҡарап була. 1926 йылғы халыҡ иҫәбе буйынса һәр ауыл тураһында мәғлүмәт осрағаны юҡ әле. Унан башҡа Өфө виләйәтендә 1865, 1879, 1886 йылдарҙа урындағы халыҡ иҫәбе алынған. Тағы ла ревиз яҙмалары аша мәғлүмәт бар.

• 1859 һәм 1865 йыл — Населенные пункты Башкортостана. Ч.I. Уфимская губерния, 1877. — Уфа:Китап, 2002. — 432 с. ISBN 5-295-03188-8 (ч. I). ISBN 5-295-03133-0.

Өфө виләйәте ауылдарында халыҡ һаны буйынса мәғлүмәт 1859 һәм 1865 йылдарға ҡарата бар.

• 1866 йыл — Список населенных мест. Ч. II. Оренбургская губерния, 1866. — Уфа: Китап, 2006. — 260 с. ISBN 5-295-03815-7 (ч. II). ISBN 5-295-03133-0.

Ырымбур виләйәте ауылдарында халыҡ һаны буйынса мәғлүмәт 1866 йылға ҡарата бар.

• 1897 йыл — Перепись населения. т.45 кн.01 Уфимская губерния. Н.А.Тройницкий (ред.)(С.-Петербург, 1901)

Был китапта Өфө виләйәте ауылдары буйынса мәғлүмәт бар. 500 кешенән күберек булған ауылдар исемлеге.

• 1920 йыл — Населенные пункты Башкортостана. Ч.III. Башреспублика, 1926. — Уфа. Китап, 2002. — 400 с. ISBN 5-295-03091-1 (ч. III). ISBN 5-295-03133-0.

Был китап 1926 йылға ҡарата төҙөлгән, әммә халыҡ иҫәбе 1920 йылға ҡарата бирелгән.

• 1939 йыл — БАССР. Административно-территориальное деление на 1 июня 1940 года – Уфа:Государственное издательство, 1941. – 387 с.

Был китапта 1939 йылғы иҫәп алыу буйынса һәр ауыл буйынса мәғлүмәт бар.

• 1989 һәм 2002 йылдар — Башҡортостан Республикаһы ауылдарында 1989 һәм 2002 йылғы халыҡ иҫәбен алыу мәғлүмәттәре буйынса халыҡ һаны.
• 2010 йыл — Численность и размещение населения Республики Башкортостан по данным Всероссийской переписи населения 2010 года. Статистический сборник.  (рус.)
• Население Башкортостана: XIX-XXI века: статистический сборник / Территориальный орган Федеральной службы государственной статистики по Республики Башкортостан. — Уфа:Китап, 2008. — 448 с.: ил. ISBN 978-5-295-04439-7

1897 йылғы халыҡ иҫәбенән башлап ҡалалар, ҡала төрөндәге ҡасабалар, райондар, район үҙәктәре буйынса халыҡ һаны бар.

Географик урыны

• Район үҙәгенә тиклем (Үрге Йәркәй): 20 км
• Ауыл Советы үҙәгенә тиклем (Иғмәт): 4 км
• Яҡындағы тимер юл станцияһы (Бүздәк): 102 км

Билдәле шәхестәре

• Рахманов Тәлғәт Лотфулла улы (15.06.1920—24.08.2010), СССР-ҙың партия һәм ауыл хужалығы эшмәкәре. 1962—1987 йылдарҙа КПСС-тың Илеш район комитетының беренсе секретары. Социалистик Хеҙмәт Геройы (1966). (Тикшерелеү көнө: 29 декабрь 2020)
• Сәйетғәлиев Зифҡәт Ислам улы (18 март 1947 йыл) — СССР һәм Рәсәй ғалимы, сәйәсмән һәм дәүләт эшмәкәре.

Әҙәбиәт

• Административно-территориальное устройство Республики Башкортостан: Справочник. — Уфа: ГУП РБ Издательство «Белая Река», 2007. — 416 с. (рус.) ISBN 978-5-87691-038-7.
• Асфандияров А.З. История сел и деревень Башкортостана и сопредельных территорий. Уфа: Китап, 2009. — 744 с. ISBN 978–5–295–04683–4 (рус.)

Һылтанмалар

• Абдулла (Илеш районы) // Башҡорт энциклопедияһы. — Өфө: БР ДАҒУ «Башҡорт энциклопедияһы», 2015—2024. — ISBN 978-5-88185-143-9. (Тикшерелеү көнө: 28 декабрь 2020)
• Абдуллино на портале «Генеалогия и Архивы»  (рус.)  (Тикшерелеү көнө: 28 декабрь 2020)