Әсәнов Фәнил Абдулһаҙый улы
журналист, яҙыусы, шағир, драматург һәм йәмәғәт эшмәкәре
Әсәнов Фәнил Абдулһаҙый улы (30 декабрь 1929 йыл — 30 ғинуар 1995 йыл) — журналист, яҙыусы, шағир һәм драматург, йәмәғәт эшмәкәре. РСФСР-ҙың (1980) һәм Башҡорт АССР-ының атҡаҙанған мәҙәниәт хеҙмәткәре (1976).
Әсәнов Фәнил Абдулһаҙый улы | |
Зат | ир-ат |
---|---|
Гражданлыҡ |
СССР Рәсәй |
Тыуған көнө | 30 декабрь 1929 |
Тыуған урыны | Боҙаяҙ ауылы, Стәрлетамаҡ кантоны, Башҡорт АССР-ы, РСФСР, СССР |
Вафат булған көнө | 31 ғинуар 1995 (65 йәш) |
Вафат булған урыны | Өфө |
Һөнәр төрө | шағир, драматург |
Ойошма ағзаһы | СССР Яҙыусылар союзы[1], СССР Журналистар союзы[d][1] һәм Советтар Союзы Коммунистар партияһы |
Маҡтаулы исемдәре һәм башҡа бүләктәре |
Биографияһы
үҙгәртергә- 1948 йылда Боҙаяҙ районында урта мәктәпте тамамлай, гәзетала эшләй;
- 1953 йылда ВЛКСМ-дың Боҙаяҙ район комитетының беренсе секретаре итеп һайлана;
- 1955 йылда «Башҡортостан әҙәбиәте» журналында «Шоферҙар» исемле беренсе хикәйәһе баҫыла;
- 1955—1959 йылдарҙа Өфөлә Юғары партия мәктәбендә уҡый;
- 1959 йылдан — «Ҡыҙыл тан» республика гәзите редакцияһында эшләй
- 1960 йылда «Йүкәләр сәскә атҡанда» исемле беренсе хикәйәләр йыйынтығы баҫыла;
- 1963 йылда Башкорт АССР-ы Журналистар союзының яуаплы секретары итеп һайлана;
- 1970 — 1984 йылдарҙа СССР Тыныслыҡты һаҡлау комитетының Башҡортостан бүлексәһе яуаплы секретаре;
- 1984 йылдан — профессиональ яҙыусы.
Ижады
үҙгәртергәСәсмә әҫәрҙәре
үҙгәртергә- Йүкәләр сәскә атҡанда. Хикәйәләр. Өфө, Башҡорт китап нәшриәте, 1960, 122 бит (башҡорт телендә)
- Чапай командаһы. Хикәйә. Өфө, Башҡорт китап нәшриәте, 1962, 92 бит (башҡорт телендә)
- Вәғәҙә. Повесть. Өфө, Башҡорт китап нәшриәте,, 1965, 154 бит (башҡорт телендә)
- Урмансы малайы. Повесть. Өфө, Башҡорт китап нәшриәте,, 1966, 95 бит (башҡорт телендә)М., «Дет.лит.», 1972, 110 бит (рус телендә)
- Журавли возвращаются вновь. Повесть и рассказы. Өфө, Башҡорт китап нәшриәте,, 1968, 212 бит (башҡорт телендә; М., 1981, 223 бит (рус телендә)
- Япраҡтарҙы сәскәләр янырта. Повесть һәм хикәйәләр . Өфө, Башҡорт китап нәшриәте,, 1970, 172 бит (башҡорт телендә)
- Һайланған мөхәббәт. Повесть һәм хикәйәләр . Өфө, Башҡорт китап нәшриәте,, 1971, 176 бит (башҡорт телендә)
- Йондоҙҙар яуғанда. Повестәр. Өфө, Башҡорт китап нәшриәте,, 1974, 318 бит (башҡорт телендә)
- Мөғәлимә апай. Хикәйәләр . Өфө, Башҡорт китап нәшриәте,, 1978, 176 бит (башҡорт телендә)
- Мөхәббәт һағышһыҙ булмай. Повесть. Башҡорт китап нәшриәте, 1979, 263 бит (башҡорт телендә)
- Уттар ғына ҡалды. Повести. Башҡорт китап нәшриәте, 1981, 274 бит (башҡорт телендә)
- Ышаныс. Роман. Башҡорт китап нәшриәте, 1985, 294 бит (башҡорт телендә)
- Ҡынғыраулы гармун. Повесттәр һәм хикәйәләр. Башҡорт китап нәшриәте, 1988, 112 бит (башҡорт телендә)
Драма әҫәрҙәре
үҙгәртергә- «Тол ҡатындар» (« Япраҡтарҙы сәскәләр янырта» повесы буйынса) ,
- комедия «Кин урамдар тар ине» (Нәжиб Асанбаев менән берлектә),
- «Күнелдән һөйләшеүҙәр»,
- «Ал тандар».
Шиғырҙары
үҙгәртергәЙырҙарға һүҙҙәр ижад итеүсе булараҡ та билдәле. Уның «Янғантау баҫҡыстары», «Иҫләйһенме, иркәм?», «Әйтмәгеҙ һеҙ, әсәйҙәргә ауыр һүҙ» һәм башҡалар кин билдәле йырҙар һанала.
Маҡтаулы исемдәре һәм башҡа бүләктәре
үҙгәртергә- Башҡорт АССР-ының атҡаҙанған мәҙәниәт хеҙмәткәре (1976)
- РСФСР-ҙың атҡаҙанған мәҙәниәт хеҙмәткәре (1980)
Хәтер
үҙгәртергә- Өфөлә Достоевский урамының Фәнил Әсәнов йәшәгән 102/3 йортона мемориаль таҡтаташ ҡуйылған
- Яҙыусынын исемен Боҙаяҙ урта мәктәбе йөрөтә.
Иҫкәрмәләр
үҙгәртергә- ↑ 1,0 1,1 Башкирская энциклопедия (урыҫ) — Башкирская энциклопедия, 2005. — 4344 с.
Әҙәбиәт
үҙгәртергә- Узиков Ю. Яҙыусы хаҡында унын китаптары һөйләй // Интернет-гәзит "БАШхәбәр".
- Байымов Р. Фәнил Әсәнов.
Сығанаҡтар
үҙгәртергә- Гайнуллин М. Ф., Хусаинов Г. Б. Писатели Советской Башкирии. Биобиблиографический справочник. Оформление А. Королевского. Башкирское книжное издательство, Уфа, 1977, 416 стр. (рус.) (Тикшерелеү көнө: 27 декабрь 2020)
- Ғәйнуллин М. Ф., Хөсәйенов Ғ. Б. Совет Башҡортостаны яҙыусылары. Библиографик белешмә. Тулыландырылған, төҙәтелгән икенсе баҫма. — Өфө; Башҡортостан китап нәшриәте, 1988. — 400 бит. (Тикшерелеү көнө: 27 декабрь 2020)
- Писатели земли башкирской. Справочник / Сост.: Р. Н. Баимов, Г. Н. Гареева, Р. Х. Тимергалина. — Уфа: Китап, 2006. — 496 с. (рус.) (Тикшерелеү көнө: 27 декабрь 2020)
- Писатели земли башкирской. Справочник / (сост.: Р. Н. Баимов, Г. Н. Гареева, Р. Х. Тимергалина). Переработанное и дополненное второе издание. — Уфа: Китап, 2015. — 672 с. ISBN 978-5-295-06338-1 (рус.) (Тикшерелеү көнө: 27 декабрь 2020)
Һылтанмалар
үҙгәртергә- Әсәнов Фәнил Абдулһаҙый улы // Башҡорт энциклопедияһы. — Өфө: БР ДАҒУ «Башҡорт энциклопедияһы», 2015—2024. — ISBN 978-5-88185-143-9. (Тикшерелеү көнө: 27 декабрь 2020)