Һарыбай (Ҡыуандыҡ районы)
Һарыбай (рус. Сарбаево) — Рәсәй, Ырымбур өлкәһе Ҡыуандыҡ ҡала округындағы ауыл.
| Һарыбай | |
| Дәүләт |
 Рәсәй |
|---|---|
| Административ-территориаль берәмек | Ҡыуандыҡ районы[1] |
| Почта индексы | 462225 |
 | |
Географияһы үҙгәртергә
Һарыбай ауылы округ үҙәге Ҡыуандыҡ ҡалаһынан көньяҡ-көнсығышҡараҡ туранан яҡынса 10 километр алыҫлыҡта урынлашҡан. Һаҡмар йылғаһының ҡушылдығы Ҡороған йылғаһының һул ярында, Беренсе Май ауылынан 4 км алыҫлыҡта, тимер юлынан саҡ ҡына һулдараҡ ята[2][3].
Климаты үҙгәртергә
Климаты уртаса-континенталь. Йыл миҙгелдәре аныҡ сикләшә. Район буйынса уртаса температура +4,0оС -тан +4,8оС-ҡа тиклем үҙгәрә. Иң һалҡын ай — ғинуар, уртаса айлыҡ температура яҡынса −20,5оС — 35 оС. Йыллыҡ атмосфера яуым-төшөмө 300-ҙән 450—550 миллиметрға тиклем етә, шул уҡ ваҡытта күпселек өлөшө яҙғы-йәйге осорға тура килә (яҡынса 70 %). Ярайһы уҡ тотороҡло ҡар ҡатламы, ул уртаса алғанда 150 көн дауамында ята[4].
Тарихы үҙгәртергә
1871 йылдан ауыл Һарыбай исеме менән телгә алына. 2016 йылға тиклем Ҡыуандыҡ районы Беренсе Май ауыл Советына инә, муниципаль берәмектәрҙе үҙгәртеп ҡороуҙан һуң Ҡыуандыҡ ҡалаһы округы составында булып ҡала[5].
Халҡы үҙгәртергә
2002 йылдың халыҡ иҫәбе мәғлүмәттәре буйынса даими рәүештә 77 кеше (башҡорттар 95 %) йәшәгән 2010 йылға 45[6] кеше ҡалған.
Этимологияһы үҙгәртергә
Ырымбур өлкәһенең топонимикаһын өйрәнгән С. М. Стрельников «Кувандыкский край в географ ических названиях» тигән китабында тауҙың атамаһын Һарыбай тигән антропонимдан килеп сыҡҡан, тип яҙа[2] Ырымбур өлкәһендәге География институтының Социаль-иҡтисади география бүлегенең «Ырымбур өлкәһе тәбиғәте» фәнни-популяр порталында килтерелгән мәғлүмәт тә ошо фаразды раҫлай[7].
Әйткәндәй, Ырымбур өлкәһенең Ҡыуандыҡ ҡала округында йәнә бер Һарыбай ауылы бар, ул документтарҙа тәүге тапҡыр 1795 йылда телгә алына[8]. Риүәйәт буйынса, был Һарыбай ауылы Дим йылғаһы бассейнынан килгән башҡорттар тарафынан нигеҙләнгән һәм Сәскәкүл күле буйында урынлашҡан[2].
Иҫкәрмәләр үҙгәртергә
- ↑ ОКТМО (урыҫ)
- ↑ 2,0 2,1 2,2 С. М. Стрельников. Кувандыкский край в географ ических названиях. — Златоуст, 1994. — ISBN ISBN 5-900802-02-7..
- ↑ Природа Оренбургской области 2021 йыл 26 февраль архивланған.
- ↑ Схема территориального планирования муниципального образования Кувандыкский район. Материалы по обоснованию (2011).(недоступная ссылка)
- ↑ Кувандыкский район в административно-территориальном устройстве государства (22 февраль 2015). Дата обращения: 25 сентябрь 2015. 2020 йыл 25 сентябрь архивланған.
- ↑ Численность и размещение населения Оренбургской области. Статистический сборник // Оренбургстат. — 2012.
- ↑ Природа Оренбургской области 2021 йыл 10 апрель архивланған.
- ↑ Населенные пункты оренбургских башкир, входившие в Оренбургскую губернию // Башкирская энциклопедия.
Әҙәбиәт үҙгәртергә
- Стрельников С.М. Кувандыкский край в географических названиях. — Златоуст: Издательство С. М. Стрельникова, 1994.