Ҡараҡай

Ҡараҡай, Кәркәй (рус. Кирикеево) — Башҡортостандың Балаҡатай районындағы ауыл. Билән ауыл Советы составына инә. 2010 йылдың 14 октябренә ҡарата халыҡ һаны 310 кеше. Почта индексы — 452586, ОКАТО коды — 80210804004.

Ауыл
Кирикеево башҡ. Ҡараҡай, Кәркәй
Ил	РәсәйРәсәй
Федерация субъекты	Башҡортостан
Муниципаль район	Балаҡатай районы
Ауыл биләмәһе	Билән
Координаталар	56°04′02″ с. ш. 59°14′05″ в. д.
Халҡы	↘310 кеше (2010)
Сәғәт бүлкәте	UTC+6
Почта индексы	452586
Һанлы танытмалар
Автомобиль коды	02, 102
ОКАТО коды	80 210 804 004
ОКТМО коды	80 610 404 121
Кирикеево

Географик урыны

• Район үҙәгенә тиклем (Яңы Балаҡатай): 58 км
• Ауыл советы үҙәгенә тиклем (Билән): 4 км
• Яҡындағы тимер юл станцияһы (Наҙы-Петровск): 31 км

Ауыл Өфө йылғаһы бассейнына ҡараған Төпкәнде йылғаһы буйында, район үҙәге Яңы Балаҡатай ауылынан төньяҡ-көнсығышҡа табан 58 километр һәм Наҙы-Петровск (Силәбе өлкәһе) тимер юл станцияһынан 31 километр алыҫлыҡта урынлашҡан.

Исеме

«Башҡортостан Республикаһында берәмектәр сиктәре, статусы һәм административ үҙәктәре тураһында» законда, «Башҡортостан Республикаһының административ-территориаль ҡоролошо» исемле белешмә китабында 2020 йыл 28 октябрь архивланған., Башҡорт энциклопедияһында һәм тарихсы Ә. Әсфәндиәровтың Башҡортостан ауылдары тураһындағы хеҙмәтендә ауылдың атамаһы Ҡараҡай тип алынған, ә Урыҫ Википедияһы биргән текста, Хисамитдинова Ф. Ғ. һәм Сиражетдинов З. А. авторлығындағы «Башҡортостан Республикаһының тораҡ пункттары атамалары» белешмә һүҙлегенә таянып, (башҡ. Кәркәй — һаҙлыҡлы урын атамаһынан — Кәркәй (кәркә, керәкә (һаҙ) тигән мәғәнәле тип аңлатыла).

Тарихы

Ҡараҡай ауылына Себер даруғаһы Балаҡатай улусы башҡорттары үҙҙәренең аҫаба ерҙәрендә нигеҙ һалған. Ауыл тураһында тәүге мәғлүмәт 1765 йылдан билдәле. Тәүге төпләнеүсе исеме менән аталған. 1859 йылда ошо ауылда уның улдары — 70 йәшлек Сөләймән һәм 54 йәшлек Амандыҡ Ҡараҡаевтар.

1869 йылда Ҡараҡай ауылындағы 65 хужалыҡта 369 кеше йәшәгән. Малсылыҡ, игенселек менән шөғөлләнгәндәр.

Ауылды Кәркәй тип тә, Ҡараҡай тип тә йөрөткәндәр.

1834 йылда 277, 1859 йылда — 421 кеше йәшәгән.

1842 йылда 267 кешегә 1032 бот яҙғы иген сәселгән. Йәйләүгә сыҡҡандар.

Ауылдың XX быуаттағы һәм бөгөнгө үҫеше

1920 йылда — 461 кеше йәшәгән.

Әлеге ваҡытта Кәркәй ауылында башланғыс мәктәп-балалар баҡсаһы, фельдшер‑акушерлыҡ пункты, клуб бар.

Халыҡ һаны

Кәркәй ауылында башҡорттар (97 %) йәшәй (2002).

Бөтә Рәсәй һәм Бөтә Союз халыҡ иҫәбе алыу мәғлүмәттәре буйынса халыҡ һаны (кеше)

Иҫәп алыу йылы һәм көнө	Бөтә халыҡ	Ир-егеттәр	Ҡатын-ҡыҙҙар	Ир-егеттәр өлөшө (%)	Ҡатын-ҡыҙҙар өлөшө (%)
1897 йыл 9 февраль (26 ғинуар)
1920 йыл 26 август	461
1926 йыл 17 декабрь
1939 йыл 17 ғинуар	471
1959 йыл 15 ғинуар	315
1970 йыл 15 ғинуар
1979 йыл 17 ғинуар
1989 йыл 12 ғинуар	293	143	150	48,8 %	51,2 %
2002 йыл 9 октябрь	316	148	168	46,8 %	53,2 %
2010 йыл 14 октябрь	310	144	166	46,5 %	53,5 %

Халыҡ һаны буйынса аңлатма төрлө йылдарҙа иҫәп алыу тәртибенең айырмалығы булыу сәбәпле халыҡ һанының үҙенсәлегенә иғтибар итегеҙ.

1939 йыл — бар булған халыҡ һаны.

1989, 2002, 2010 йылдарҙа — даими йәшәгән урыны булып иҫәпләнгән халыҡ һаны

Халыҡ һаны буйынса сығанаҡтар

Ауылдағы халыҡ һаны буйынса мәғлүмәтте халыҡ иҫәбе буйынса алыу урынлы. Бөтә ил күләмендә үткән 1897, 1920, 1939, 1959, 1970, 1979, 1989, 2002, 2010 йылғы халыҡ иҫәбе буйынса мәғлүмәттәр бар һәм асыҡ ҡулланыуҙа табырға була. Ҡайһы бер китаптарҙы электрон төрҙә асып ҡарап була. 1926 йылғы халыҡ иҫәбе буйынса һәр ауыл тураһында мәғлүмәт осрағаны юҡ әле. Унан башҡа Өфө виләйәтендә 1865, 1879, 1886 йылдарҙа урындағы халыҡ иҫәбе алынған. Тағы ла ревиз яҙмалары аша мәғлүмәт бар.

• 1859 һәм 1865 йыл — Населенные пункты Башкортостана. Ч.I. Уфимская губерния, 1877. — Уфа:Китап, 2002. — 432 с. ISBN 5-295-03188-8 (ч. I). ISBN 5-295-03133-0.

Өфө виләйәте ауылдарында халыҡ һаны буйынса мәғлүмәт 1859 һәм 1865 йылдарға ҡарата бар.

• 1866 йыл — Список населенных мест. Ч. II. Оренбургская губерния, 1866. — Уфа: Китап, 2006. — 260 с. ISBN 5-295-03815-7 (ч. II). ISBN 5-295-03133-0.

Ырымбур виләйәте ауылдарында халыҡ һаны буйынса мәғлүмәт 1866 йылға ҡарата бар.

• 1897 йыл — Перепись населения. т.45 кн.01 Уфимская губерния. Н.А.Тройницкий (ред.)(С.-Петербург, 1901)

Был китапта Өфө виләйәте ауылдары буйынса мәғлүмәт бар. 500 кешенән күберек булған ауылдар исемлеге.

• 1920 йыл — Населенные пункты Башкортостана. Ч.III. Башреспублика, 1926. — Уфа. Китап, 2002. — 400 с. ISBN 5-295-03091-1 (ч. III). ISBN 5-295-03133-0.

Был китап 1926 йылға ҡарата төҙөлгән, әммә халыҡ иҫәбе 1920 йылға ҡарата бирелгән.

• 1939 йыл — БАССР. Административно-территориальное деление на 1 июня 1940 года – Уфа:Государственное издательство, 1941. – 387 с.

Был китапта 1939 йылғы иҫәп алыу буйынса һәр ауыл буйынса мәғлүмәт бар.

• 1989 һәм 2002 йылдар — Башҡортостан Республикаһы ауылдарында 1989 һәм 2002 йылғы халыҡ иҫәбен алыу мәғлүмәттәре буйынса халыҡ һаны.
• 2010 йыл — Численность и размещение населения Республики Башкортостан по данным Всероссийской переписи населения 2010 года. Статистический сборник.  (рус.)
• Население Башкортостана: XIX-XXI века: статистический сборник / Территориальный орган Федеральной службы государственной статистики по Республики Башкортостан. — Уфа:Китап, 2008. — 448 с.: ил. ISBN 978-5-295-04439-7

1897 йылғы халыҡ иҫәбенән башлап ҡалалар, ҡала төрөндәге ҡасабалар, райондар, район үҙәктәре буйынса халыҡ һаны бар.

Урамдары

• Зәки Вәлиди урамы (рус.  Заки Валиди (улица)
• Йәштәр урамы (рус.  Молодёжная (улица)
• Муса Гәрәев урамы (рус.  Мусы Гареева (улица)

Тирә-яҡ мөхит

Ер-һыу атамалары

Тауҙар:

Йылғалар:

• Өфө, Төпкәнде

Шишмәләр:

Ялан-бесәнлектәр:

Таусыҡтар, түбәләр:

Башҡа урын-ер атамалары:

Шулай уҡ ҡарағыҙ

• Ҡатай

Әҙәбиәт

• Административно-территориальное устройство Республики Башкортостан: Справочник. — Уфа: ГУП РБ Издательство «Белая Река», 2007. — 416 с.— ISBN 978-5-87691-038-7. (рус.)
• Асфандияров А. З. История сёл и деревень Башкортостана и сопредельных территорий — Уфа: Китап, 2009. — 744 б. — ISBN 978-5-295-04683-4. (рус.)
• Хисамитдинова Ф. Г., Сиразитдинов З. А. Русско-башкирский словарь-справочник названий населенных пунктов Республики Башкортостан. Уфа, 2004

Һылтанмалар

• Ҡараҡай // Башҡорт энциклопедияһы. — Өфө: БР ДАҒУ «Башҡорт энциклопедияһы», 2015—2024. — ISBN 978-5-88185-143-9.
• Асфандияров А. З. История сёл и деревень Башкортостана и сопредельных территорий. — Өфө: Китап, 2009. — С. 563. — ISBN 978-5-295-04683-4.
• Совет муниципальных образований Республики Башкортостан.
• Кирикеево на портале «Генеалогия и Архивы»
• Кирикеево на портале «Белокатайский район — История и современность» 2017 йыл 26 март архивланған.